MEME HASTALIKLARI VE MEMEDE KİTLEYE YAKLAŞIM DR.H.NEJAT KÜÇÜKDAĞ KTÜ AİLE HEKİMLİĞİ ABD 16.02.2016

HEDEFLER Meme hastalıklarını sayabilmek Mastit tedavisini yapabilmek Meme kanseri risk faktörlerini sayabilmek Meme kanseri için sağlık bakanlığı tarama önerilerini sayabilmek

MEME HASTALIKLARI Fibrokistik değişiklikler Fibroadenomlar Mastit Jinekomasti Meme kanseri

FİBROKİSTİK DEĞİŞİKLİK Memenin en sık benign hastalığı Premenopozal kadınların %25i Postmenopozal kadınların >%50nde Meme ağrısı (siklik) Mens den 1 hafta önce başlar Mens in başlaması ile azalır Memede kitle Hafifçe düzensiz Kolay hareket edebilen İki taraflı ve üst dış kadranda Premenstrüel dönemde hassas Ultrasonografi (USG) – Aspirasyon Solid kistik ayrımı Kist içeriği

FİBROKİSTİK DEĞİŞİKLİK TEDAVİ Gevşek hafif giysi Rahat, destekleyici, iyi yastıklı sütyen Kafein ve metilksantinlerin diyette kısıtlanması İlaç tedavisi Danazol, oral kontraseptifler, Medroksiprogesteron asetat, tamoksifen, bromokriptin Ayda sadece birkaç gün süren çok az belirtilerde ilaç tedavisi gerekmez. Cerrahi Meme kanseri riski çok yüksek olanlar Biyopside duktal veya lobüler atipik hiperplazisi olanlar Cerrahi dışı tedaviye dirençli meme ağrısı

FİBROADENOMLAR 25 yaş altında ve siyah kadınlarda sık Memenin en sık görülen benign tümörü Memede kitle Düz ve iyi sınırlı Lastik gibi Hassas değil ve serbest Manyetik rezonans görüntüleme(MRG)-Mamografi Radyolojik takip Eksizyon Mümkün olduğu kadar çok normal meme dokusu bırakılmalı. Kanser riski olmadığına ikna edilmeli.

MASTİT Neredeyse her zaman emzirmeyle ilişkili Memedeki çatlak yoluyla S.aureus Genellikle apse Streptokokal Genellikle selülit Meme başı akıntısı Sarı veya yeşilimsi kahverengi Meme inflamasyonu Ödemli, eritemli, sertleşmiş hassas alanlar

MASTİT TEDAVİ Emziren kadınlara meme bakımı teşvik edilmeli. Emzirmeye devam edilecek. Emziremiyorsa sütü elle veya pompa ile sağacak 10 günlük antibiyoterapi Sefaleksin 4X500mg oral (SEF 500mg) Lokal ısı Ilık suya batırılmış havlu ile pansuman 48 saatlik tedavi sonucu belirtilerde değişiklik yoksa  meme absesi? İnsizyon ve drenaj 5 günlük tedaviye yanıt vermeyen hastada inflamatuar meme kanseri? açısından biyopsi

mastİT Mastit semptomları hafif ve 24 saatten az zamandır var ise konservatif tedavi yeterli. Semptomlar 12-24 saat boyunca gerilemiyor veya akut hastalık tablosu varsa antibiyotik tedavisine başlanabilir. Penisilinaz rezistan penisilinler dicloxacillin veya flucloxacillin 4x500mg 1.kuşak sefalosporinler Sefaleksin 4X500mg AMIR, Lisa H. ABM clinical protocol# 4: Mastitis, revised March 2014.Breastfeeding Medicine, 2014, 9.5: 239-243.

jİnekomastİ Erkek memesinin benign büyümesi Genellikle ergenlik döneminde Jinekomasti ile doktora müraccat edenlerin %25i idiyopatik %25 ergenlik %10-20 ilaçlar %8 siroz veya yetersiz beslenme %8 primer hipogonadizm Öykü ve testis muayenesi önemli Normalse, hastaya güven verilir. Periyodik takip.. Çoğu erkek çocukta bu durum 1 yıl içinde düzelir.

jİnekomastİ Hikaye, fizik muayene Böbrek, karaciğer, tiroid fonksiyonları Serum rutin biyokimyasal profil 6 ay sonra tekrar değerlendirme. İlerleyici göğüs büyümesi varsa ve neden tespit edilemiyorsa Serum B-HCG, testosteron, östradiol, LH, FSH ve prolaktin değerleri

jİnekomastİ TEDAVİ Nedenin ortadan kaldırılması Yeterince ağrı ve rahatsızlığa neden oluyorsa spesifik tedavi Dihidrotestosteron, danazol, klomifen sitrat, tamoksifen ve testolakton gibi çok sayıda tıbbi tedavi denenmiş. Cerrahi eksizyon da bir başka seçenek.

Meme kanserİ M.Ö. 3000–2500 yılları arasında piramitler çağı Mısır’ına ait Edwin Smith’in orijinal papirüsü Kadınlarda görülen en sık malign tümör Kanser nedeniyle ölümde akciğer kanserinden sonra ikinci sırada Yaşamları boyunca her 8 kadından 1’inde meme kanserine yakalanma riski Her yıl dünyada 450000’e yakın kadının hayatını kaybettiği sanılmaktadır. Türkiye’de meme kanseri insidansı giderek artan sıklıkla 2002’de 100.000’de 31,9 iken 2009’da 40,6’a yükselmiştir. Türkiye’de kadınlarda görülen kanserler arasında % 23,4 ile ilk sırada yeralmaktadır.

Meme kanserİ RİSK FAKTÖRLERİ Erken menarş Geç menopoz Nulliparite Laktasyon (uzamış laktasyon meme kanseri riskini azaltır.) İlk doğum yaşının geç olması Ailede meme kanseri öyküsü BRCA1 VE BRCA2 Obesite, azalmış fiziksel aktivite Hormon replasman tedavisi Alkol kullanımı Radyasyona maruz kalma

Meme Kanserİ Meme kanserinde çok çeşitli risk faktörleri olmasına rağmen olguların %75’ inde bilinen risk faktörleri geçerli değil. Risk analiz yöntemleri Gail NSABP NCI Tyrer-Cuzick Modeli , Claus Modeli, BRCAPro Modeli, Bodian Risk Modeli , Myriad Risk Tabloları, Rosner-Colditz Risk Modeli http://www.halls.md/breast/risk.htm http://www.cancer.gov/bcrisktool/

MEME Kanserİ Memede kitle Meme başı akıntısı Genellikle tek Düzensiz / yıldız şeklinde Sert , fikse Hassas olmayan Çevre dokudan kesin olarak ayrılamazlar. Meme başı akıntısı Meme inflamasyonu (inflamatuar meme kanseri) Meme yüzeyinde Retraksiyon (fibrozis) Ciltte ödem (portakal kabuğu görünümü) Meme değişiklikleri farkedilmeden axiller lenfadenopati

Meme kanserİ Kitleler menstrüel siklusla ilişkili olabileceğinden adeti yakın olan genç kadınların, radyolojik tetkik için yollanmadan önce, 2 hafta sonra bir kez daha muayene edilmesi öneriliyor. Eşlik eden kuşkulu semptomlar varsa veya postmenopozal dönemdeyse 2 hafta beklemeye gerek yok. Her iki meme de areoladan aksillaya kadar hem gözle görülerek hem de palpe edilerek incelenmelidir.

USG eşliğinde iğne biyopsisi Memede palpabl kitle <35 yaş USG >35 yaş Mamografi ve USG Anormal Normal Kistik Solid İğne biyopsisi Aspirasyon USG eşliğinde iğne biyopsisi Benign Belirsiz Malign Takip Eksizyonel biyopsi Tedavi AYDOĞAN Ümit; KOÇ Bayram. Temel Aile Hekimliği. Güneş Tıp Kitabevleri, 2016.

Meme kanserİ Mamografi Endikasyon: Kontrendikasyon: Etkinlik: >30-35 yaş Soliter baskın kitle Memede asimetrik şişkinlik Kontrendikasyon: <30 yaş Etkinlik: Meme kanserlerinin %85i mamografi ile tespit edilebilir. %15inde normal mamografi O yüzden biyopsi, kanseri kesin olarak dışlayacak tek yöntem.

Meme kanserİ MAMOGRAFİ BIRADS 0 BIRADS 1 BIRADS 2 BIRADS 3 BIRADS 4 Yapılan inceleme yetersiz, daha başka tetkik gerekir BIRADS 1 Yıllık takip gerektiren tamamen normal meme yapısı BIRADS 2 Kanser ihtimali olmayan iyi huylu bulgu (lezyon). Yıllık takibe devam BIRADS 3 Muhtemelen iyi huylu lezyon (3-6 aylık aralarla izlemek gerekir).Kanser ihtimali % 1-2 civarında   BIRADS 4 Meme kanseri kuşkusu. Kesinlikle biyopsi gerekir. Kanser ihtimali % 25- 50 civarı BIRADS 5 Çok büyük olasılıkla kanser BIRADS 6 Artık biyopsi ile kanıtlanmış kanser

Meme kanserİ Diğer tanı yöntemleri USG MRG Küçük kitlelerin tespitinde yüksek duyarlılık Şüpheli kistlerin aspirasyonu Meme biyopsisi İnce iğne aspirasyon biyopsisi Eksizyonel İnsizyonel Genetik testler BRCA 1 - 2

Meme kanserİ TEDAVİ Cerrahi Kemoterapi, radyoterapi, hormonal tedavi Dikkatli ve sık izlem Sosyal ve duygusal sorunların tartışılması çok önemli.

Meme kanserİ tarama SAĞLIK BAKANLIĞI Kendi kendine elle meme muayenesi: Yirmi yaşın üzerindeki kadınlara ve eşine öğretilerek ayda bir kez yaptırılmalıdır. Hekim tarafından meme muayenesi: 20–39 yaş arasındaki kadınlarda 3 yılda bir, 40 yaşın üzerinde yılda bir kez yapılmalıdır. SAĞLIK BAKANLIĞI, BİRİNCİ BASAMAĞA YÖNELİK TANI VE TEDAVİ REHBERİ 2010

Meme kanserİ tarama Mamografi: Meme ultrasonografisi: Kırk yaşından genç, semptomsuz ve risk grubunda olmayan kadınlara önerilmez. Semptomsuz tüm kadınlar; 40–49 yaş arasında yılda bir kez, 50–69 yaş arasında 1–2 yılda bir kez mamografi için sevk edilmelidir. Kuşkulu olgular derhal sevk edilmelidir. Bu yöntem meme kanserinden ölümleri, üçte bir oranda azaltmaktadır. Meme ultrasonografisi: Tarama amaçlı kullanılmaz.

Meme kanserİ tarama USPSTF (ABD Koruyucu Hizmetler Görev Gücü) nün önerileri de TC Sağlık Bakanlığının önerileriyle aynı doğrultudadır. Ek olarak mamografi takibine girme konusunda kadınları avantaj ve dezavantajları hakkında bilgilendirdikten sonra, kararın kişisel tercihe bırakılmasını önermektedir.

Meme kanserİ tarama WHO (DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ) TARAMA ÖNERİLERİ Kendi kendine elle meme muayenesi: önerilmiyor Hekim tarafından meme muayenesi: Mamografi: Elli yaşından genç, semptomsuz ve risk grubunda olmayan kadınlara önerilmez. 50–69 yaş arasında 1–2 yılda bir kez mamografi için sevk edilmelidir. LANGE Aile Hekimliği Tanı ve Tedavi 3. baskı

Meme kanserİ tarama Kendi kendine meme muayenesi Araştırmalar kendi kendine meme muayenesinin belirgin yararlı bir katkısının olmadığını, bununla beraber benign lezyon tespitinin ve biyopsi sayısının artışına neden olduğunu göstermiş. KOSTERS, Jan Peter; GOTZSCHE, P. C. Regular self-examination or clinical examination for early detection of breast cancer. Cochrane Database Syst Rev, 2003, 2.2.

Meme kanserİ tarama Mamografi Mamografinin avantaj ve dezavantajlarını araştıran çalışmalarda ise mamografinin meme kanserinden ölümü %15 azalttığı, ancak overdiagnoz ve gereksiz tedavileri de %30 arttırdığı gösterilmiş. Yani 10 yıl boyunca mamografiyle izlenen 2000 hastadan 1 tanesi ölümden kurtulacak. 10 sağlıklı kadın ise gereksiz tedavilere maruz kalacak. 200 kadın da anksiyete ve yanlış pozitif bulgular yüzünden yıllarca belirsizlik içinde yaşayacak. “Bunun için de mamografi takibine girip girmeme konusunda kadınların ayrıntılı bir şekilde bilgilendirilmesi ve bu kararın kişisel tercihe bırakılması uygun olacaktır.” GØTZSCHE, Peter C.; NIELSEN, Margrethe. Screening for breast cancer with mammography. Cochrane Database Syst Rev, 2011, 1.

KAYNAKÇA AMIR, Lisa H. ABM clinical protocol# 4: Mastitis, revised March 2014.Breastfeeding Medicine, 2014, 9.5: 239-243. GØTZSCHE, Peter C.; NIELSEN, Margrethe. Screening for breast cancer with mammography. Cochrane Database Syst Rev, 2011, 1. KOSTERS, Jan Peter; GOTZSCHE, P. C. Regular self- examination or clinical examination for early detection of breast cancer. Cochrane Database Syst Rev, 2003, 2.2. AYDOĞAN Ümit; KOÇ Bayram. Temel Aile Hekimliği. Güneş Tıp Kitabevleri, 2016. LANGE Aile Hekimliği Tanı ve Tedavi 2. ve 3. baskı. LANGE Aile Hekimliği Ayaktan Tedavi ve Korunma 5.baskı. T.C. Sağlık Bakanlığı Tanı ve Tedavi Rehberi. ALTUNBAŞ Elif. GAİL, NSABP ve NCI Risk Analiz Modellerinin Türk Toplumunda Meme Kanseri Riskini Değerlendirmede Geçerliliği. 2007

TEŞEKKÜRLER