SINIF İÇİ SORUN DAVRANIŞLARIN YÖNETİMİ KARABAĞLAR REHBERLİK ARAŞTIRMA MERKEZİ

Eğitim Ortamında Sorun Davranışlar Öğrencilerin sınıf içerisindeki davranışları sorun davranış olarak adlandırabilmek için dört temel ölçüt sıralanmaktadır: Davranışın öğrencinin kendisinin yada sınıftaki arkadaşların öğrenmesini engellemesi. Davranışın öğrencinin kendisini yada arkadaşlarının güvenliğini tehlikeye sokması. Davranışın okulun araç ve gereçlerine yada arkadaşlarının eşyalarına zarar vermesi. Davranışın öğrencinin diğer öğrencilerle sosyalleşmesini engellemesi.

Sınıfta sıklıkla gözlenen sorun öğrenci davranışları aşağıdaki gibi özetlenebilir. Derse devam etmeme ya da derslere geç gelme. Derse hazırlıksız gelme. Sınıfta uygun olmayan yer ve zamanda konuşma. Arkadaşlarına, kendisine ve eşyalarına zarar verme. Derste hayal kurma ya da ders dışı bir etkinlikle uğraşma.

Siz, geçmiş veya şu andaki öğrencilik yaşantılarınızda, hangi sorun davranışlarda bulunduğunuzu hiç düşündünüz mü?

Eğitim Programlarından Kaynaklı Nedenler Geleneksel yaklaşım öğrencinin hangi dersleri okuyacağı, çağdaş yaklaşım ise öğrencinin neyi, nasıl öğreneceği ile ilgilenmektedir Eğitim programları Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilmektedir; ve temel alınan disipline göre öğretimde uyulması gereken temel ölçütlerin çerçevesini belirlemektedir.

Öğretim Yöntemleri ve Tekniklerinden Kaynaklı Nedenler Öğretme-öğrenme sürecinde en yaygın olarak kullanılan yöntemler nelerdir? Teknikler nelerdir? Her yöntemin avantajları ve dezavantajlarının olduğu bilinmelidir. Sınıfta araç-gereç kullanımından kaynaklı sorunlar

Öğretmenden Kaynaklı Nedenler Öğretmen mesleki yeterlilikleri ve becerileri kazanarak sınıfa öğretmek için girer Eğer öğretme süreci zevkli hale getirilemezse, direnme, düşük motivasyon, dikkat süresinin azlığı, ilgisizlik, hatta öfke ve sistemden bir an önce kurtulma davranışları ortaya çıkar Öğretmenin konuşma becerisi Öğretmenin dinleme becerisi Öğretmen-öğrenci ilişkisinin niteliği, herhangi bir şeyin öğretilmesinde temel etkendir

Öğretmenden Kaynaklı Nedenler Öğretmen ve Hoşgörü Öğretmen ve Korku

Sınıf Dışı Nedenler aileden kaynaklı nedenler, oyun ve arkadaş çevresinden kaynaklı nedenler, yaşantı ve kültürden kaynaklı nedenler, medya ve diğer iletişim araçlarından kaynaklı nedenler, okul yönetiminden kaynaklı nedenler, okul yerleşimi ve ulaşımdan kaynaklı nedenler, veli, okul, öğretmen ilişkilerinden kaynaklı nedenler, ekonomik yetersizliklerden kaynaklı nedenler, araç gereç yetersizliğinden kaynaklı nedenler, rehberlik hizmetlerinin yetersizliğinden kaynaklı nedenler.

Aileden Kaynaklı Nedenler Öğrenci, ailesinden alışageldiği davranış kalıplarıyla işe başlar. Öğrencinin ailesinin ona davranış biçimi, öğrencinin sınıftaki duruşunu belirlemede önemli rol oynamaktadır. Öğrencilerin aileden kaynaklı olduğuna inanılan sorun davranışlar, ancak aile ile işbirliği içinde çözülebilir.

Oyun ve arkadaş çevresinden kaynaklı nedenler Çocuk her gün birlikte yaşadığı, oynadığı veya ara sıra birlikte bulunduğu akranlarının, sevdiği kimselerin davranışlarından büyük oranda etkilenir ve onların davranışlarını taklit eder. Eğer bu çevre bozuk, uyumsuz davranışlar gösteren kişilerden oluşmuş ise çocuk çevresinin değerlerini ve davranışlarını alışkanlık haline getirebilir.

Yaşantı ve kültürden kaynaklı nedenler Çocuk ailenin ve içinde yaşadığı çevrenin görgü ve kurallarını öğrenerek büyür. Okuldaki kültürleme süreci genel kabul görmüş görgü ve kurallar üzerine kuruludur.

Medya ve diğer iletişim araçlarından kaynaklı nedenler Televizyon, bilgisayar, sinema, gazete, dergi, resimli hikaye, roman, afiş vb. yayınlar da çocuğun davranışlarını etkilemektedir. Olumsuz etkiler olarak, okuldaki başarının düşmesi, arkadaşlarına olur olmadık zamanlarda vurmak, yetişkinlerle agresif konuşmalar, sık görülen kabuslar, sağlıksız besinlerin tüketiminin artması, sigara veya içki içme gibi durumlar, sorun davranışlar olarak karşımıza çıkıyor.

Okul yönetiminden kaynaklı nedenler Çocuğun sorun davranışlarına kaynaklık eden kurumlardan birisi de iyi düzenlenmemiş okuldur. Okul, öğrenci için arkadaşlık kurabileceği ve sosyal aktivitelerde yapabileceği yerdir, fiziksel koşullar buna göre düzenlenmelidir. Disiplin kurallarının uygulanmasında tutarlık göstermeyen yada çifte standartlı uygulamalar öğrencinin kendisini güvende hissetmesine engel olur

Okul yerleşimi ve ulaşımdan kaynaklı nedenler Eğitimin özellikle son yıllarda karşımıza çıkan önemli sorunlarından biri de okula ulaşım sorunudur. Sabahın çok erken saatlerinde, büyük şehir trafiğinde okula ulaşmaya çalışan öğrenci daha başlangıçta genellikle uykusunu alamamış ve yorgun olarak sınıfa girmektedir. Bu durum kırsal kesimde sonucu aynı ancak biçimi farklı bir şekilde karşımıza çıkmaktadır. Bir diğer sorunlu uygulama da taşımalı eğitimdir. Buralarda görevli öğretmenlerin sınıfta oluşabilecek sorun davranışlar konusunda daha bir duyarlılıkla hareket etmeleri gerekmektedir.

Veli, okul, öğretmen ilişkilerinden kaynaklı nedenler, Öğretmen diğer öğelerle olduğu gibi ailelerle de ilişki içinde kendi amaçlarını gerçekleştirmeye çalışır. Çocuğuna ilgi göstermeyen veliden dolayı öğrenci, sınıfın içinde bazı sorun davranışlar gösterebilir.

Ekonomik yetersizliklerden kaynaklı nedenler Yeme, içme, barınma ve giyinme gibi ihtiyacların ekonomik nedenlerle karşılanamıyor olması öğrenmeyi direk etkilemektedir. Yoksulluktan kaynaklı istenmeyen durumlar öğretmen tarafından bilinmeli ve bu duruma göre davranılmalıdır.

Rehberlik hizmetlerinin yetersizliğinden kaynaklı nedenler. Bu etkinliğin amacı, öğrencinin öğretimden en iyi seviyede yararlanması için gerekli ortamı kurabilmektir; bunun da ötesinde öğrencinin kendini gerçekleştirmesinde yardımcı olmaktır. Bu servisler, öğrenciye kişisel sorunlarının çözümü için gerekli olan olgusal bilgileri sağlayan, onların kendilerini tanıyarak, bir güçlüğü gidermede seçeneğe yönelmelerine yardım eden kurumlardır.

Sorun Davranışların Önlenmesine Yönelik Yaklaşımlar Sorun davranışların önlenmesinde öncelikle öğretmen gerçek nedenlere inebilecek mesleki ve sosyal yeterliliği gösterebilmelidir Davranış modellerine göre kabul edilemez bir davranış, sorunların birbiri ardına gelmesiyle meydana gelebilir.

iletişim Öğretmen niçin iletişim kurar? İletişim içinde olan öğretmen şu soruları sorması ve yanıtlaması gerekir Göndereceğim mesaj sonrası ne olmasını bekliyorum? Gireceğim iletişim sonucu olarak öğrencilerimin neye inanmalarını, ne söylemelerini, ne yapmalarını istiyorum? Sözsüz iletişim (beden dili) yollarını,etkin dinlemeyi, ‘Ben Dili’ kullanmayı biliyor ve uygulayabiliyor muyum?

Demokratik yönetim anlayışının da, sınıfta uygulanışı aşağıdaki kriterlerin dikkate alınmasıyla mümkün görünmektedir. Öğrencinin, duygusal, zihinsel ve düşünsel gelişiminin dikkate alınması, sınıf kurallarının, eğitim yöntemlerinin, dersin amaçlarının vb. etkinliklerin demokratik bir biçimde tartışılması, Öğretmenin yol göstericilik rolünü oynaması öğrenci davranışlarının gelişimi açısından olumlu model oluşturması, öğrencilere eşit söz hakkı verilmesi ve azınlıkta kalan düşüncelerin açıklanmasına özel bir çaba gösterilmesi, öğrencilere kendi haklarını koruma ve başkalarının haklarına saygı gösterme davranışının kazandırılması; ve bu davranışın yaşam tarzı haline getirilmesi, öğrencinin öğrenme, düşünme ve davranma özgürlüğünün en az düzeyde sınırlanması. Olumlu davranışların ödüllendirilmesi yoluyla olumsuz davranışların pekişmesinin engellenmesi.

Sorun Davranışı Göz Ardı Etmek Sorun davranış, diğer önemli sorun davranışlara kaynaklık etmiyorsa veya yanlışlıkla yapılmışsa görmezlikten gelinebilir. Öğretmen davranışı gördüğünü ve onaylamadığını bazı mimiklerle veya uygun diğer tepkilerle belirtmelidir. Göz ardı etme şu durumlarda yararlıdır: Davranışın ciddi etkileri olmadığında, Dersin iyi gidişi ve derse katılım bozulmadığında, Sorun davranış diğerleri tarafından desteklenmediği bir başka deyişle sürdürülme olasılığı olmadığında, Sorun davranış ders boyunca birkaç kez tekrarlanmadığında ve dersi amaçlarından saptırmadığında.

Çevre Koşullarını Değiştirmek Etkinliği değiştirmek Yardım sağlamak Oturma düzenini değiştirmek Dikkat dağıtıcıları kaldırmak Çocukların durum değiştirmesine izin vermek Mizah Sorumluluk Vermek

Ilımlı kontrol tekniklerini kullanma İşaret vermek Hareket etmek Dokunmak Yapılacak görevleri hatırlatmak ve davet etmek Sonuçlarla ilgili hatırlatıcılar

Akran Grup Etkisini Kullanma Sınıfta öğretmenin pekiştirmediği bir davranış, öğrencinin arkadaşları tarafından destekleniyorsa bazı güç durumlar oluşabilir. Bu çatışmaya düşmemek için öğretmenin gurup içinde istediği davranışı gösteren çocukları ödüllendirip, tüm gurup üyelerini istediği davranışı gerçekleştirmeye yöneltmeleri gerekir.

Sert Kontrol Tepkileri Bu önlemlerin sınıftaki sevgi atmosferini tehlikeye düşürdüğü ve arzu edilen ortamın tekrar kurulabilmesi için alındığı unutulmamalıdır. “Her öğrenci güvenilmezliği kanıtlanıncaya kadar güvenilirdir.”

Yaptırım Yaptırım, sorun davranış uygun ılımlı tekniklerin kullanılmasına rağmen öğrenme ve öğretme etkinliklerini kesecek veya ciddi hasarlara yol açacak nitelikte ise devreye sokulmalıdır. Yaptırım, davranışla orantılı olmak durumundadır Yaptırım uygulamada dikkat edilmesi gereken bir durum da, yaptırım aracı olarak kullanılan eylemlerin geçerliliğidir Okulda fiziksel yaptırımlara yer vermemek gerekir.

Olumsuz davranan bir öğretmen, aynı zamanda olumsuz davranışları öğretiyor demektir.

TEŞEKKÜRLER