Beceri Analizi Hazırlama Yaklaşımları Öğr. Gör. Fidan Özbey

Beceri Analizi Hazırlama Yaklaşımları İleri Zincirleme Yaklaşımı Tersine Zincirleme Yaklaşımı Tüm Beceri Yaklaşımı

Tüm Beceri yaklaşımı Bu yönteme göre, öğrencinin performans kaydını almadan önce yapılacak beceri analizi, seçilen becerinin normal yapılış sırasına göre yazılmalıdır. Yani ileri zincirleme yönteminde hazırlanan beceri analizi gibi olmalıdır.  Öğretim şeklinde ise öğrenciye becerinin tüm işlem basamakları öğretilir. Her öğretim oturumunda beceri basamaklarında verilen ipucu geriye çekilerek öğrencinin tüm beceriyi bağımsız olarak gerçekleştirmesi beklenir. Genellikle ayakkabı bağlama, sandviç hazırlama gibi işlem basamakları kısa olan becerilerin öğretimi için uygun bir yöntemdir.

Tüm Beceri Yaklaşımı (örnek) YER SÜPÜRME BECERİ ANALİZİ 1. Süpürgeyi/fırçayı alır. 2. Süpürgeyi/fırçayı sapından tutar. 3. Süpürgenin/fırçanın uçlarını süpürülecek zemine değdirir. 4. Süpürgeyi/fırçayı süpüreceği yöne doğru hareket ettirerek, çöpleri ittirir. 5. Çöpleri belli bir noktada toplar. 6. Faraşı alır. 7. Faraşı çukur kısmı üstte gelecek şekilde sapından tutar. 8. Çöpleri süpürgeyle/fırçayla faraşın içine ittirir.

Tüm beceri Yaklaşımı (örnek) Kazak Giyme Beceri Analizi Kazağı arka yüzü kendine bakacak şekilde omuzlarından tutar. Kazağı, etek kısmı kendine bakacak şekilde omuzlarından tutar. Etek kısmının yanlarından başparmaklar içeride kalacak şekilde tutar. Kazağın etek kısmını avuç içinde tutar. Başını, kazağın etek kısmından içeri geçirir. Kazağın yakasını başından geçirir. Ellerini kazağın kollarından geçirir. Kazağın etek kısmını beline doğru çeker.

İleri Zincirleme Bu yönteme göre, öğrencinin performans kaydını almadan önce yapılacak beceri analizi, seçilen becerinin yapılış sırasına göre yazılmalıdır. Yani ilk yapılan basamaktan son yapılan basamağa doğru net şekilde yazılmalıdır. Öğretime birinci basamaktan başlanır ve diğer beceri basamaklarının öğretimi yapılmaz. Birey çalışılan beceri basamağını bağımsız olarak gerçekleştirdikten sonra diğer beceri basamağının çalışılmasına başlanır. Diş fırçalama, iş eğitimi becerileri, yemek yapma gibi becerilerin öğretimi için ileri zincirleme beceri öğretimi kullanılır.

İleri Zincirleme (örnek) Öğretimi Yapılacak Beceri: Yatağını düzeltme. Uzun Dönemli Amaç: Yatağını düzeltme becerisini bağımsız olarak gerçekleştirir. 1. Kısa Dönemli Amaç: Çarşafı düzeltir. Öğretimsel Amaçlar: a) Yataktan kalkar. b) Yorganı uygun bir yere koyar. c) Yastığı uygun bir yere koyar. d) Çarşafın köşelerinden çekerek düzeltir. 2. Kısa Dönemli Amaç: Yastığı düzeltir. a) Yastığı alır. b) Yastığı yatağın baş tarafına koyar. 3. Kısa Dönemli Amaç: Yorganı düzeltir. a) Yorganı alır. b) Yorganın eninin iki köşesinden iki eliyle tutar. c) Yorganı silkeleyerek düzeltir. d) Yorganı yatağa serer. e) Yorganın kırışık bölümlerini düzeltir.

Tersine Zincirleme Bu öğretim yönteminin kullanılabilmesi için performans alımı öncesinde hazırlanan beceri analizinin, tersine zincirlemeye göre yapılması gerekir. Yani beceri analizi son yapılandan ilk yapılana doğru düzenlenerek oluşturulmalıdır. Öğretim yapılırken son işlem basamağı üzerinde durulur; diğer işlem basamaklarının öğretimi yapılmaz. Öğrenci, son işlem basamağında bağımsızlığa ulaşınca sondan bir önceki işlem basamağının öğretimine geçilir. Her oturumda öğrencinin bağımsız gerçekleştirdiği basamakları da yaparak beceriyi tamamlaması istenir.             Tersine zincirleme yöntemi her beceri için uygun olmayabilir. Özellikle giyinme becerilerinde ve bazı meslekî becerilerde tersine zincirleme yönteminin diğer yöntemlere göre daha etkili olduğu bilinmektedir. Bunun nedeni; öğrencinin başlangıçta gerçekleştirmesini beklediğimiz becerinin oldukça az sayıda işlem basamağını içermesi, kolaylıkla başarıya ulaşmasının mümkün olması ve diğer basamakların öğretimi yapılırken bağımsızlığa ulaştığı işlem basamaklarını da tekrarlamasıdır

Tersine Zincirleme (örnek) Öğretimi Yapılacak Beceri: Çorap giyme. Uzun Dönemli Amaç: Çorabını bağımsız giyer. 1. Kısa Dönemli Amaç: Ayak bileğine giydirilmiş çorabı giyer. Öğretimsel Amaçlar: a) Çorabın lastikli kısmının yanlarından (koncundan) iki eliyle tutar. b) Çorabın lastikli kısmını yukarı çeker. 2. Kısa Dönemli Amaç: Topuğuna kadar giydirilmiş çorabı giyer. b) Lastikli kısmını bileğine kadar çeker. c) Çorabın lastikli kısmını yukarı çeker. 3. Kısa Dönemli Amaç: Ayak parmaklarına geçirilmiş çorabı giyer. b) Çorabı topuğuna doğru çeker. c) Çorabın lastikli kısmını bileğine kadar çeker. d) Çorabın lastikli kısmını yukarı çeker. 4. Kısa Dönemli Amaç: Önüne bırakılan çorabı giyer. a) Yere oturur. b) Çorabı eline alır. c) Çorabın lastikli kısmının yanlarından (koncundan) iki eliyle tutar. d) Çorabın koncundan boğaz kısmını toplar. e) Çorabı ayağının ucuna yerleştirir. f) Çorabı topuğuna doğru çeker. g) Çorabın lastikli kısmını bileğine kadar çeker. h) Çorabın lastikli kısmını yukarı çeker.

Tersine Zincirleme (örnek) Öğretimi Yapılacak Beceri: Kazak giyme. Uzun Dönemli Amaç: Kazağı bağımsız olarak giyer. 1. Kısa Dönemli Amaç: İki kolu ve başı giydirilmiş kazağı giyer. Öğretimsel Amaçlar: a) Kazağı iki eliyle etek ucundan tutar. b) Kazağı beline kadar indirir. c) Kazağı üzerinde düzeltir. 2. Kısa Dönemli Amaç: İki kolu giydirilmiş kazağı giyer. a) Kollarını yukarı kaldırır. b) Kazağın boğaz kısmını başından geçirir. c) Kazağı iki eliyle etek ucundan tutar. d) Kazağı beline kadar indirir. e) Kazağı üzerinde düzeltir. 3. Kısa Dönemli Amaç: Bir kolu giydirilmiş kazağı giyer. a) Diğer kolunu kazağın boş kalan koluna geçirir. b) Kollarını yukarı kaldırır. c) Kazağın boğaz kısmını başından geçirir. d) Kazağı iki eliyle etek ucundan tutar. e) Kazağı beline kadar indirir. f) Kazağı üzerinde düzeltir. 4. Kısa Dönemli Amaç: Önüne bırakılan kazağı giyer. a) Kazağın önünü arkasını belirler. b) Kazağın arkası yukarı gelecek şekilde yere koyar. c) Bir kolunu kazağın uygun koluna geçirir. d) Diğer kolunu kazağın boş koluna geçirir. e) Kollarını yukarı kaldırır. f) Kazağın boğaz kısmını başından geçirir. g) Kazağı iki eliyle etek ucundan tutar. h) Kazağı beline kadar indirir.