BÖLÜM 4

İNSAN KATILIMCILARLA YAPILAN ARAŞTIRMALARHAYVANLARLA YAPILAN ARAŞTIRMALARDA ETİK KURALLARIBİLİMSEL ALDATMACAETİK UYGULAMALARININ İZLENMESİ Dördüncü Bölüm Konuları

İNSAN KATILIMCILARLA YAPILAN ARAŞTIRMALAR Etik bir araştırmacı, APA’nın etik standartlarına uyarak araştırma katılımcılarının sağlık ve refahını korur.

İNSAN KATILIMCILARLA YAPILAN ARAŞTIRMALAR  Bilgilendirilmiş Onam ve Yanıltma Katılımdan önce katılımcının deney hakkında bilgilendirilmesi ve araştırmacı tarafından en az düzeyde yanıltma kullanılması, katılımcının katılıp katılmama konusunda akla uygun bir karar vermesine olanak tanır.

İNSAN KATILIMCILARLA YAPILAN ARAŞTIRMALAR  Bilgilendirilmiş Onam ve Yanıltma Katılımcılar, deneylerin içeriği konusunda çok nadir yanlış yönlendirilir. Buna ek olarak bir deneyci genelde, deneysel işlemin amacını açık bir şekilde anlatır. Yine de bazen deneyciler, katılımcıları deneyin gerçek amacına dair yanlış bilgilendirir. Bu yanlış bilgiye genelde “göstermelik öykü” (cover story) denir.

İNSAN KATILIMCILARLA YAPILAN ARAŞTIRMALAR  Geri Çekilme Özgürlüğü Katılımcının bir deneyde görev almayı reddetme hakkı veya dilediği zaman bir deneyden geri çekilme hakkı vardır.

Etik bir araştırmada katılımcı, fiziksel ve zihinsel bir zarardan korunur. İNSAN KATILIMCILARLA YAPILAN ARAŞTIRMALAR  Zarardan Korunma ve Bilgilendirilme

İNSAN KATILIMCILARLA YAPILAN ARAŞTIRMALAR  Zararlı Neticelerin Ortadan Kaldırılması Bir deneyden kaynaklanan her tür zararlı sonuç araştırmacı tarafından giderilmelidir.

İNSAN KATILIMCILARLA YAPILAN ARAŞTIRMALAR  Gizlilik (Mahremiyet) Katılımcı aksini kabul etmediği sürece, katılımına ilişkin bilgi gizlidir.

HAYVANLARLA YAPILAN ARAŞTIRMALARDA ETİK KURALLARI Etik ilkeleri korumaya çalışmak bazen ikileme sebep olur şöyle ki, bir ilkeye bağlı kalmak bir diğerini ihlal edebilir.

HAYVANLARLA YAPILAN ARAŞTIRMALARDA ETİK KURALLARI  Hayvanlarla Yapılan Araştırmalara Karşı Tartışmalar

HAYVANLARLA YAPILAN ARAŞTIRMALARDA ETİK KURALLARI  Hayvanların Araştırmalarda Kullanılması Hakkında Rehber Hayvan denekler kullanıldığında, acılarını ve rahatsızlıklarını en aza indirgemek için özen gösterilmelidir.

BİLİMSEL ALDATMACA Bilimsel hile, araştırmaların kopyalanması ile tespit edilebilir ve kurumsal kurullar ile bağış yapan kurumlar (Araştırmanın Doğruluğundan Sorumlu Daire gibi) hileyi önlemek veya durdurmak için araştırmayı izler.

ETİK UYGULAMALARININ İZLENMESİ IRB’ler ile IACUC’ler araştırmada etik uygulamaları izlemeye yardımcı olur ve insan katılımcıların ve hayvan deneklerin etik muamele görmelerini sağlar.