MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEMSONU İŞLEMLERİ 3.DERS MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEMSONU İŞLEMLERİ
11- MENKUL KIYMETLER HESAP GRUBU Bu grupta, yatırım amacıyla satın alınan hisse senedi, tahvil gibi kıymetli evraklar ile kıymetli madenler izlenir. Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşmaktadır. 110 HİSSE SENETLERİ HESABI 111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI HESABI 112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI HESABI 118 DİĞER MENKUL KIYMETLER HESABI 119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-)
110 Hİsse senetlerİ HESABININ ENVANTER VE DEĞERLEMESİ Envanteri: Fiili Sayım Değerleme Ölçeği: VUK’a göre Alış Bedeli TTK’ya göre düşük değerle değerleme Dönem sonu işlemleri: a) Noksanlık/Fazlalığın tespiti (197/397) Hisse senetlerinin değerlemesi
HİSSE SENETLERİNİN DEĞERLEMESİ Hisse senetlerinin değerinde sürekli ve önemli (%10’un üzerinde) bir düşüş bulunuyorsa, değeri düşen kısım “654 Karşılık Giderleri Hesabı”nın borcuna, “119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı”nın alacağına kaydedilir. 31/12/20-- 654 KARŞILIK GİDERLERİ HESABI XX 01. Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı 119 MENKUL KIYMETLER DEĞER XX DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HS.(-) Değer Düşüklüğü Nedeniyle Hisse Senetlerine Karşılık Ayrılması
HİSSE SENETLERİNİN DEĞERLEMESİNE İLİŞKİN ÖRNEK Örnek: 31.12.2009 tarihinde işletmenin portföyünde her biri 22 TL alış fiyatına sahip 600 Adet “X” AŞ. hisse senedi bulunmakta olup 31.12.2009 tarihinde hisse senetlerinin borsa rayici 19 TL’dir. 31/12/2009 654 KARŞILIK GİDERLERİ HESABI 1.800 01. Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı 119 MENKUL KIYMETLER DEĞER 1.800 DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HS.(-) Değer Düşüklüğü Nedeniyle Hisse Senetlerine Karşılık Ayrılması
SÖZKONUSU HİSSE SENETLERİ SATILDIĞINDA… Örneğin sözkonusu hisse senetlerinin tamamı 2010 yılında 15.000 TL’ye satılırsa olacaktır (aracı kuruma ödenen komisyon tutarı 300 TL’dir). --/--/2010 102 BANKALAR HESABI 14.700 653 KOMİSYON GİDERLERİ HESABI 300 110 HİSSE SENETLERİ HESABI 13.200 645 MEN. KIY. SATIŞ KARLARI HS. 1.800 Hisse Senedi Satış Kaydı --/--/2010 119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ 1.800 KARŞILIĞI HESABI 644 KONUSU KALMAYAN KARŞ. HS. 1.800 Karşılık İptal Kaydı
TAHVİL HESAPLARININ (111 ÖKTSB-112 KKTSB) ENVANTER VE DEĞERLEMESİ Envanteri: Fiili Sayım Değerleme Ölçeği: İtibari Değer (Nominal Değer) Dönem sonu işlemleri: Noksanlık/Fazlalığın tespiti (197/397) Tahvillerin yıl sonuna kadar işlemiş faizlerinin hesaplanıp kayıt altına alınması
İŞLEMİŞ FAİZLERİN TESPİTİ Dönemsonunda elimizde bulunan tahvillerin dönemsonuna kadar işlemiş faizleri varsa, bu faiz tutarlarının hesaplanmasında aşağıdaki formül uygulanır: Anapara x Süre (Ay) x Faiz Oranı 1200 Anapara x Süre (Gün) x Faiz Oranı 36500
İŞLEMİŞ FAİZLERİN KAYDI Dönemsonunda işletmenin portföyünde bulunan tahvillerin dönemsonuna kadar işlemiş faiz tutarları hesaplandıktan sonra, sözkonusu faiz tutarları için aşağıdaki kayıt yapılır. 31/12/20-- 181 GELİR TAHAKKUKLARI HESABI XX 02. Tahvil faiz geliri 642 FAİZ GELİRLERİ HESABI XX 05. Tahvil Faiz Geliri Döneme Ait Faiz Tahakkuk Kaydı Tahvilin itfa zamanı geldiğinde aşağıdaki kayıt yapılır. Tahvil Faiz Geliri ve İtfası 31/12/2009 100 KASA HESABI XX 181 GELİR TAHAKKUKLARI HS. XX 642 FAİZ GELİRLERİ HESABI XX 111 ÖKTSB/ 112 KKTSB XX
TAHVİL HESAPLARININ ENVANTER VE DEĞERLEMESİNE İLİŞKİN ÖRNEK Örnek 1: 31.12.2009’da şirketin portföyünde faiz başlangıç tarihi 01.10.2009 olan, 10.000 TL nominal değerli, 1 yıl vadeli, % 12 faizli devlet tahvili bulunmaktadır. Tahvil faizinin tamamı tahvilin itfa tarihinde anaparayla birlikte tahsil edilecektir. 01.01.2009 01.10.2009 31.12.2009 2010 3 AY Faiz Tutarı = 10.000 x 12 x 92 36.500 = 302,46 TL
31/12/2009 tarihinde yapılacak yevmiye kaydı 181 GELİR TAHAKKUKLARI HESABI 302,46 02. Tahsil Zamanı Gelmemiş Faiz Geliri 642 FAİZ GELİRLERİ HESABI 302,46 05. Tahvil Faiz geliri Döneme Ait Faiz Tahakkuk Kaydı İtfa tarihinde yapılacak yevmiye kaydı Tahvil Faiz Geliri ve İtfası 31/12/2009 100 KASA HESABI 11.200 181 GELİR TAHAKKUKLARI HS. 302,46 642 FAİZ GELİRLERİ HESABI 897,54 112 KAMU K.TAH.SEN.BONO. HS. 10.000