Bölüm 6 Örgütleme

Örgüt Tanımı İki veya daha fazla kişinin bir araya gelerek ortak bir amaca ulaşabilmek için çabalarını birleştirdikleri, iş bölümü koordinasyonunun sağlandığı düzene denir. Kent merkezinde oluşan kalabalık bir grup örgüt müdür? Örgütleme; işletme amaçlarını gerçekleştirebilmek için eldeki mevcut üretim faktörlerinin en uygun şekilde bir araya getirilmesi veya düzenlenmesi faaliyetidir.

ÖRGÜTLEME ÖRGÜT ÖRGÜT : Örgütsel amaçları gerçekleştirmek için insanlar ve kaynaklar arasındaki formal ilişkilerin saptanmasıdır. ÖRGÜT Kaynakları süreçleme ve fayda yaratma GİRDİLER: Malzeme Emek Para Girdi ÇIKTILAR: Ürünler ve Hizmetler Çalışanların tatmini Örgütsel süreklilik Sosyal fayda AÇIK BİR SİSTEM OLARAK ORGANİZASYON ÖRGÜTSEL YAPI : Yöneticilerin sorumluluklarını, çalışanların mesuliyetlerini belirleyen ve karar verme erkini tanımlayan çerçevedir.

ÖRGÜTLENMENİN KOŞULLARI ORTAK AMAÇ İNSAN ÇABALARININ KOORDİNASYONU İŞ BÖLÜMÜ HİYERARŞİK İLİŞKİ GİRDİLER: Malzeme Emek Para Girdi ÇIKTILAR: Ürünler ve Hizmetler Çalışanların tatmini Örgütsel süreklilik Sosyal fayda ÖRGÜT Kaynakları süreçleme ve fayda yaratma ÖRGÜTLENMENİN NEDENLERİ YENİ KURULUŞ GENİŞLEME BİRLEŞME DEĞİŞİM (Teknolojik, Ekonomik, Bilimsel, İnsanlar)

ÖRGÜTLENMENİN AMAÇLARI EKİP ÇALIŞMASI GERÇEKLEŞTİRMEK MALİYETLERİ DÜŞÜRMEK KALİTEYİ ARTTIRMAK SİNERJİ YARATMAK GİRDİLER: Malzeme Emek Para Girdi ÇIKTILAR: Ürünler ve Hizmetler Çalışanların tatmini Örgütsel süreklilik Sosyal fayda ÖRGÜT Kaynakları süreçleme ve fayda yaratma Örgütlenmenin amacı sinerji yaratmaktır. Bir bütün kendisini oluşturan parçalardan daha farklı bir varlıktır. Bütünün enerjisi;alt sistemlerin tek tek enerjilerinin toplamından daha büyüktür.

Açık ve Sade Bir amire bağlı olma Yetki ve sorumlulukta eşitlik ÖRGÜT ŞEMASI : Çalışanların ve görevlerin bölümlenmesini İletişim ve emir akışını gösteren çizelgelerdir. Yönetim Kurulu DİKEY İLİŞKİLER YATAY İLİŞKİLER KURMAY İLİŞKİLER ÖRGÜT ŞEMALARI: Açık ve Sade Bir amire bağlı olma Yetki ve sorumlulukta eşitlik Uygun iş miktarı FORMAL ÖRGÜT: Örgütsel amaçları gerçekleştirmek için yapılması gereken görevlerin resmen oluşturulduğu çerçevedir.

ÖRGÜTLEME İLKELERİ Amaç Birliği İşbölümü ve uzamanlaşma Hiyerarşi Kontrol alanı (Yetenek, Eğitim Düzeyi, Coğrafya) Yetki Devri Esneklik ve Basitlik İŞBÖLÜMÜ ÖRGÜT GELİŞTİRME KONTROL ALANI İNFORMAL ÖRGÜT MERKEZLEŞME YETKİ DEVRİ BÖLÜMLERE AYIRMA

ÖRGÜTLEME İLKELERİ AMAÇ BİRLİĞİ Her örgütün bir amacı olmalıdır İŞBÖLÜMÜ Hangi işlerin kimler tarafından yapılacağının belirlenmesi KONTROL ALANI Bir yöneticinin kontrol edebileceği insan sayısı YETKİ DEVRİ Üst yönetim tarafından belli bir yetkinin alt kademeye devredilmesidir.

ÖRGÜTLEME İLKELERİ Açıklık sadelik Her örgütte yapılan işler açık ve anlaşılır olmalıdır Yetki-Sorumluluk Denkliği Yetki ve sorumluluk denk olmalıdır Uygun İş Miktarı Kişilere kapasitesinden fazla veya az iş verilmemeli Hiyerarşi (Basmaklar) Emirler yukarıdan aşağıya doğru hiyerarşik olarak sıralanır

ÖRGÜTLEME İLKELERİ Minimum Basamak Sayısı Yönetimde basamak ve kademe sayısı az olmalıdır. Esneklik Değişen çevre koşullarına uyum sağlamak için esnek olmalıdır. Basitlik Organizasyon basit, kolay ve anlaşılır olmalıdır.

Örgüt Yapısının Tasarımı İŞBÖLÜMÜ VE UZMANLAŞMA Birbirine benzeyen işlerin bir araya getirilerek diğer işlerden ayrılması ve farklı gruplarda toplanması.

Örgüt Yapısının Tasarımı EMİR KOMUTA ZİNCİRİ Emir komuta zinciri veya hiyerarşi, örgüt yapısının en üst basamağından en alt basamağına inen yetki ve sorumluluk

Örgüt Yapısının Tasarımı KONTROL ALANI Bir yöneticinin kontrol edeceği ast sayısı

Örgüt Yapısının Tasarımı YETKİ DEVRİ Üst yönetim kademesi tarafından belli bir yetkinin alt kademede bulunan bir yönetim kademesine aktarılması

Örgüt Yapısının Tasarımı MERKEZİLEŞME, MERKEZİLEŞMEME Yetkinin tek elde toplanması veya dağıtılması

Bölümlere Ayırma Yöneticilere hangi işlerin tahsis edileceğinin belirlenmesi Fonksiyonlarına göre (Üretim, Pazarlama) Bölgelere göre (Akdeniz, Karadeniz) Ürün temeline göre (Gıda, Giyim) Müşteri temeline göre (Kadın, Erkek, Çocuk)

Fonksiyonlara Göre Bölümlere Ayırma İşletmenin fonksiyonları belirlenerek ona göre işler bölümlere ayrılabilir.

Fonksiyonlara Göre Bölümlendirme En çok karşılaşılan bölümleme şeklidir. Bir örgüte bölümler; pazarlama, muhasebe, üretim gibi işletme fonksiyonları esas alınarak gerçekleştirilirse, buna fonksiyonel bölümlendirme denir. Örgütsel etkinlik ve verimliliği artıracak bir bölümleme şeklidir. Bu bölümlendirmede elemanların uzmanlaşması sağlanır, kaynak ve zaman tasarrufu sağlar. Aynı işlerin tek yöneticinin sorumluluğunda olması emir komuta birliğini sağlar.

Ürün temeline göre bölümlere ayırma Mamul çeşit sayısı fazla olduğu zaman uygulanarak her mamul grubu için ayrı işletme fonksiyonları oluşturulur.

Ürün Temeline Göre Bölümlendirme Birden fazla ürün üreten işletmelerde ürün kriteri esas alınarak bölümleme yapılır. Ürünler noktasında uzmanlaşma sağlanacağı için avantajlıdır. Büyük örgütler küçük birimlere ayrılır ve kendi yönetsel faaliyetleri konusunda esneklik ve özerklik kazanır. Bu bölümlendirmenin olumsuz yanı ise; benzer işlerin her mal için tekrarlanması, maliyet faktörüdür.

Bölge temeline göre bölümlere ayırma Satış ve reklam işlerinde bölgesel özellikleri ve iklim şartları dikkate alınarak, bölge insanını istihdam etmede, taşıma giderlerini minimum düzeye çekmede bu bölümlendirme yararlı olur.

Müşteri Temeline Göre Bölümlendirme Bir örgütsel tasarımın temel unsuru tüketici istek ve ihtiyaçları olursa bu bölümlendirme yapılır. Örnek giyim mağazasındaki kadın, erkek, çocuk reyonları, üniversitelerdeki lisans, ön lisans, yüksek lisans. Yararı; tüketici ihtiyaçlarını karşılamada eşgüdümlüme de kolaylık sağlamasıdır. Sakıncası ise; alt birimlerin sayısı arttıkça, koordinasyon güçlükleri, kaynak paylaşımı güçlükleri benzer işlerin tekrarlanmasıdır.

Biçimsel Olmayan Örgüt Emir komuta zinciri dışında çalışanlar arasında oluşan ilişkilerdir.

Bir uçak kaza sonrası ormana düşer Bir uçak kaza sonrası ormana düşer. Bir Amerikalı ile bir Japon kazadan sağ kurtulur. Orman da yaşam mücadelesi verirken, vahşi bir kaplanın kendilerini fark ettiği ve onlara doğru geldiğini gören Japon hemen ayakkabılarının bağcıklarını bağlamaya çalışır. Amerikalı da Kaplanın onlara yöneldiğini fark eder ve Japon’ a alaylı bir ifadeyle: – Kaplandan daha hızlı koşarak kurtulacağını mı sanıyorsun? Japon’ un Amerikalıya cevabı ise şöyle olur: – Kaplandan değil senden hızlı koşmam yeterli. *Hayat mücadelesinde, hayatta kalmak için rekabet de bir adım önde olmak gerekir