AFETLER ve AFET YÖNETİMİ (SAU-026) Afetlerin Sürdürülebilir Kalkınmadaki Etkileri Prof. Dr. Levent Gülen lgulen@sakarya.edu.tr Ofis: M-1 No:1303 Tel: 0264 295-5711 Ders - 2

AFET NEDİR? İnsanlar için fiziksel, ekonomik, sosyal ve çevresel kayıplar doğuran, normal yaşamı ve insan faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uğratarak toplulukları etkileyen, etkilenen topluluğun yerel imkân ve kaynaklarını kullanarak baş edemeyeceği doğa veya insan kökenli olayların sonuçları AFET olarak tanımlanmaktadır. YÖK-UDSEP (Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı) Çalıştayı, 12.Haziran.2014, KOÜ, Kocaeli.

AFETLER Asit yağmurları Aşırı kalabalıktan meydana gelen kazalar Aşırı soğuklar Baraj patlamaları Biyolojik kazalar Böcek istilası Buzlanma Çamur akıntıları Çığ Deniz kazaları (Boğulmalar) Deprem Dolu Erozyon Fırtına-Kasırga-Tayfun-Siklon-Tornado-Hortum Göçmenler (Yerlerinden edilenler) Hava kirliliği Heyelan İklim değişikliği İnfilak Jeolojik afetler Jeomedikal afetler Kaya düşmesi Kıtlık Kimyasal kazalar Kuraklık Maden kazaları Nükleer kazalar Orman yangını Salgın Savaşlar Sel Sıcak dalgası Sanayi patlamalar Sis Soğuk dalgası Su ve çevre kirlenmesi Teknolojik Afetler Terörizm Tsunami Ulaşım kazaları Volkan patlamaları Yangın Yıldırım

AFET TÜRLERİNE GÖRE DÜNYADAKİ DAĞILIM (1991-2005) TSUNAMİ %8 DEPREM/ VOLKAN %2 SALGIN %13 BÖCEK İSTİLASI %1 KURAKLIK %6 FIRTINA %25 AŞIRI SICAKLIK %4 YANGIN %4 SEL %32 HEYELAN %5

DOĞAL AFETLER Oluşumları tabiat olaylarına dayanan afetlerdir. Doğal afetler de kendi içinde; Ani Gelişen Doğal Afetler (Deprem, Sel, Toprak kayması (Heyelan), Kaya düşmesi, Çığ, Fırtına, Hortum, Volkan, Orman Yangını vb.) Yavaş Gelişen Doğal Afetler (Erozyon ve Çölleşme, Kuraklık, Küresel ısınma ve iklim değişikliği, Kıtlık, Açlık, Şiddetli soğuklar, vb.) olarak sınıflandırılır. Türkiye için özellikle deprem, sel ve toprak kayması (Heyelan) önde gelen doğal afetlerdir.

İNSAN KAYNAKLI AFETLER Doğanın kendi gücü nedeniyle değil de insanın doğayla etkileşiminin sonucunda oluşan afetlerdir. Eğitimsizlik, bilgisizlik, dikkatsizlik, yeterli önlemlerin alınmaması gibi sebepler nedeniyle oluşurlar. İnsan kaynaklı afetler: Nükleer, biyolojik, kimyasal kazalar Endüstriyel kazalar Maden kazaları Bilişim teknolojileri/Bilişim saldırıları Taşımacılık kazaları Aşırı kalabalıktan meydana gelen kazalar Göçmenler ve yerlerinden edilenler olarak sınıflandırılmaktadır.

DEPREM

Türkiye’de 1900-2000 Yılları Arasında Olan Depremler M >6.0 Ortalama olarak her 3 senede bir M >7.0 deprem olmakta!

SEL

HEYELAN

HEYELAN

ORMAN YANGINI

TSUNAMİ

Deprem Ölümlerinin En Fazla Olduğu Ülkeler (1900-2013)

→ ↓ Japon Ekonomisinde 300 Milyar $’lık zarara neden oldu. Tsunami 11 Mart 2011 Tohoku Depremi, Japonya. Tsunami Deprem → ↓ Nükleer Reaktörde Hasar Japon Ekonomisinde 300 Milyar $’lık zarara neden oldu.

Afetlerin Ülkelerin Gelişmişlik Durumları ile İlişkisi

Afetlerin Türkiye’ye Etkisi Afetler Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma ve toplumsal güvenliğinin önündeki en büyük engellerden biridir. Doğrudan ekonomik kayıplar açısından ölçüldüğünde doğal afetlerden kaynaklı kayıplar GSMH’nın ortalama olarak yılda %3’üne mal olmaktadır.

Hyogo Çerçeve Eylem Planı (2005-2015) Hyogo Çerçeve Eylem Planı (2005-2015) Birleşmiş Milletler öncülüğünde 2005 yılında Japonya’nın Kobe şehrinde düzenlenen Afetlerin Azaltılması Dünya Konferansında hazırlanmış ve Birleşmiş Milletlere üye 168 ülke tarafından benimsenerek kabul edilmiştir. Dünyada afet risklerini en aza indirgemeye yönelik bir yol haritası niteliği taşıyan bu plan 3 stratejik hedef, 5 öncelikli eylem ile bunların alt eylemlerinden oluşmaktadır

Hyogo Çerçeve Eylem Planı (2005-2015) Stratejik Hedefleri Afet risklerinin azaltılmasının sürdürülebilir kalkınma plan ve politikaları ile bütünleştirilmesi, Afetlere karşı bilincin ve duyarlılığın oluşturulması için mevcut kurumların ve mekanizmaların güçlendirilmesi ve kapasitelerinin geliştirilmesi, Afet risklerinin azaltılması yaklaşımlarının acil duruma hazırlık, müdahale ve iyileştirme programlarına sistematik olarak dahil edilmesi,

Temel risk faktörlerinin azaltılması, Hyogo Çerçeve Eylem Planı (2005-2015) Öncelikli Eylemler Afet risklerinin azaltılmasının kuvvetli bir kurumsal temelde ulusal ve yerel öncelik olarak belirlenmesinin sağlanması, Afet risklerinin tanımlanması, değerlendirilmesi, izlenmesi ve erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi, Bilginin, yeniliğin ve eğitimin her seviyede afetlere karşı güvenli ve duyarlı bir toplum oluşturmada kullanımı, Temel risk faktörlerinin azaltılması, Afetlere karşı her seviyede etkin bir müdahale için afetlere karşı hazırlığın güçlendirilmesi.

Afet Yönetimi Neden Önemli? %90 dan fazlası deprem kuşağında bulunan ülkemizde başta depremler olmak üzere, seller ve heyelanlar tarih boyunca önemli can ve mal kayıplarına neden olmuş ve ekonomik gelişmemizi etkilemiştir. Gün geçtikçe artan nüfus ve şehirleşme bu etkileri gelecekte daha da artıracaktır. Dolayısıyla afetlerin negatif etkilerini minimuma indirecek önlemlerin alınması, hazırlıkların yapılması, halkın bilinçlendirilmesi ve özellikle yöneticilerin afet yönetimi konusunda eğitilmesi konusu ülkemizin sürdürülebilir bir kalkınma sağlaması açısından ivedilikle gerçekleştirilmesi gereken bir görevdir.