T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK ANABİLİM DALI HALK SAĞLIĞI DERSİ Kadın ve Çocuk İşçiler Tez Danışmanı Doç. Dr. Ayşe ÇEVİRME Hazırlayan Aysel ÖZALP SAKARYA-2015

SUNUM İÇERİĞİ İş Sağlığı ve Güvenliğine Genel Bakış Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği İşyeri Hemşireliği Ve Önleyici Yaklaşımlar Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi Çalışma Yaşamında Özel Politika Gerektiren Gruplar Kadın Çalışanlar Kadın Çalışanlar Neden Riskli Grupta Yer Alır Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılması Gebe ve Emziren Çalışanlar Çocuk ve Genç İşçiler Çocuk ve Genç Çalışanlar Neden Risk Grubunda Yer Alır Çocuk İşçilerin Çalıştırılabilecekleri Hafif İşler 15 yaşını tamamlamış Fakat 16 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler 16 Yaşını Doldurmuş Fakat 18 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler 18 Yaşını Doldurmayan İşçiler Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma ve Ara Dinlenme Süreleri Günlük Çalışma Süresinden Sayılan Haller Risk Gruplarına Göre AKM

Kadın ve Çocuk İşçiler

İş Sağlığı ve Güvenliğine Genel Bakış Bilimsel esaslara dayanan iş sağlığı ve güvenliği konusunun ele alınması 17. yüzyılda Bernardino Ramazzini tarafından gerçekleşmiştir (DSP SINAV SORUSU) Meslek hastalıkları kitabı “De Morbis Artificum Diatriba” ile iş sağlığının kurucusu sayılır İşyerlerindeki çalışma ortamından kaynaklanan olumsuz koşulların düzeltilmesi ile iş veriminin artacağını ileri sürmüştür Ergonomi olarak adlandırılan işçinin çalışma şeklinin, iş ve işçi uyumunun sağlık ve iş verimi üzerinde etkili olduğu düşüncesini açıklayan ilk kişidir Baybora, D. ve Diğerleri;iş Sağlığı Ve Güvenliği; İş Sağlığı Ve Güvenliğine Genel Bakış,p:3-10(2012) 4

Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği İş sağlığı ve güvenliği alanında bilimsel anlamdaki ilk gelişmeler İtalya’da ortaya çıkmakla birlikte konunun gelişimi İngiltere’de olmuştur İngiltere’de Percival Pott’un baca temizleme işinde çalışanların kanser hastalığına yakalanmaları konusunda yaptığı çalışmalar ve fabrikalarda baca temizleme işlerinde çocuk işçi çalıştırılması nedeniyle 1788 yılında baca temizleyicileri kanunu çıkarılmıştır 1802 yılında kabul edilen ilk Fabrikalar Kanunu ile çocukların çalışma süreleri 12 saatle sınırlandırılmış ancak bu hüküm fabrikalarda denetim yapacak kişilerin atanmaması nedeniyle uygulanamamıştır Baybora, D. ve Diğerleri;iş Sağlığı Ve Güvenliği; İş Sağlığı Ve Güvenliğine Genel Bakış,p:3-10(2012) 5

Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği 1; 1833 yılında çıkarılan Fabrikalar Kanunu ile 9 yaşın altındaki çocukların çalıştırılması 18 yaşından küçüklerin gece çalıştırılması, günde 12 saatten fazla çalıştırılmaları yasaklanmış ve fabrikaların denetimi için müfettişlerin görevlendirilmesi düzenlenmiştir 1842 yılında da kadınların ve 10 yaşından küçük çocukların maden ocaklarında çalıştırılmaları yasaklanmıştır yılında fabrikalarda işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu getirilmiştir Baybora, D. ve Diğerleri;iş Sağlığı Ve Güvenliği; İş Sağlığı Ve Güvenliğine Genel Bakış,p:3-10(2012) 6

Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği 2; 1847 yılında işyeri denetimi ve iş müfettişliği yapısı oluşturulmuştur yılında tehlikeli bazı meslek hastalıklarının bildirimi zorunluluğu getirilmiştir 1900 yılında ise işe giriş, aralıklı sağlık muayenesi, tehlikeli işlerde özel muayeneler, meslek hastalığı bildirimi, çalışamaz duruma gelenler ve sakatlananlar hakkında özel rapor hazırlanması kuralı getirilmiştir Baybora, D. ve Diğerleri;iş Sağlığı Ve Güvenliği; İş Sağlığı Ve Güvenliğine Genel Bakış,p:3-10(2012) 7

Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği 3; İngiltere’de yaşananlar ve yapılan düzenlemeler diğer ülkeler açısından da örnek olmuştur. Almanya’da 1849, İsviçre’de 1840, Fransa’da 1841 ve Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) 1877 yılında iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili kanunlar çıkarılmıştır ABD’de iş sağlığı ve güvenliği alanında ilk düzenleme, Massachusetts eyaletinde yapılmıştır 1836 yılında çocuk işçilerle ilgili bir kanun çıkarılmış, 1867 yılında denetim sistemi kanunlaşmış ve denetim sisteminin uygulanmasını sağlayacak olan örgüt sistemi kurulmuş, istatistikî veri toplama çalışmaları yoğunlaşmıştır Baybora, D. ve Diğerleri;iş Sağlığı Ve Güvenliği; İş Sağlığı Ve Güvenliğine Genel Bakış,p:3-10(2012) 8

Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği 4; 17. yüzyılda Vauban ve 18. yüzyılda Belidor çok ağır işlerin işçileri yıprattığını ve meslek hastalıklarına yol açtığını bu nedenle de iş verimini arttırmak için işlerin iyi organize edilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir 18. yüzyılda Tissot ilk defa hastanelerde meslek hastalıklarının tedavi edilmesi için özel bölümler kurulması önermiş (DSP SINAV SORUSU) 19. yüzyılda Taylor, çalışanların becerilerini arttırmak, işin daha verimli yapılmasını sağlamak üzerinde çalışmıştır. Daha sonra insan fizyolojisi ile yapılan iş arasındaki ilişkiye yönelik çalışmalar olmuştur Baybora, D. ve Diğerleri;iş Sağlığı Ve Güvenliği; İş Sağlığı Ve Güvenliğine Genel Bakış,p:3-10(2012) 9

İş Sağlığı Hemşireliği

İş sağlığı hemşireliği, amacı çalışanın sağlığını korumak, geliştirmek ve sağlıklı çalışma çevresi oluşturmak olan bir meslektir. İş sağlığı hemşireleri 100 yılı aşkın süredir var olmalarına rağmen son 30 yıldır rolleri tanımlanmış ve uygulamalarının etkinliği kanıtlanmıştır. İş sağlığı hemşireliğinin bilgi temelini; epidemiyoloji, toksikoloji, endüstriyel hijyen, iş güvenliği ve hemşirelik bilimleri ile ilgili kavram ve kuramlar oluşturmaktadır. ROGERS, B: The Nurse İn Occupational Health(2012)

İş Sağlığı Hemşireliği İşyeri hemşiresi otonom çalışma yetkinliğine sahip ; çalışan ve işyeri gözetimi, işyeri durum yönetimi, sağlığı geliştirme çalışmaları, yönetim, finansal becerilerin ve araştırmaların içerildiği kapsamı çok geniş olan bir uygulama alanına sahiptir. İşgücü ve işyeri çok değişkendir. Bu da yeni bilgi ve hizmetlere gereksinim duymaktadır ROGERS, B: The Nurse İn Occupational Health(2012)

İş Sağlığı Hemşireliği İş sağlığı hizmetleri; işin doğası gereği temel hizmetlerden ziyade; teknolojik gelişimlerin de takibini gerektirir Bu teknolojiler arasında biyolojik, çevresel, mekanik, fiziksel ve psikososyal ajanlara maruziyet girer. İş sağlığı hizmetleri multidisipliner bir anlayışla yürütülür; iş sağlığı ekibi işle ilgili sağlık sorunlarında kontrol mekanizmaları, maruziyetleri azaltmak için girişimler, araştırma geliştirme faaliyetleri, mühendislik, yönetim ve kişisel koruyucu donanımlarla ilgili hizmetleri yürütürler. ROGERS, B: The Nurse İn Occupational Health(2012)

Çalışan Popülasyonunda İşyeri Hemşiresinin Rolü ve Önleyici Yaklaşımlar İşle ilgili sağlık problemlerinde sağlık hizmeti sunan ilk kişidir İş sağlığı hemşiresi çalışanlarla ekip arasındaki koordinasyonda ve her müdahalede kilit rol oynar Önleyici davranışların her aşamasında rol alır Sağlığın sürdürülmesi için de iyi beslenme, sorunlarla başa çıkmada beceri geliştirme, kronik hastalıklarla ilgili konularda bilgilendirme yapar ROGERS, B: The Nurse İn Occupational Health(2012)

İşyerlerinde birincil önleme; Spesifik korunma ve önlemede bu çalışmalar aynı zamanda çalışanın da aktif katılımını gerektirir Örneğin aşılama, kişisel koruyucu donanım kullanımı, sigaranın zararları hakkında bilgilendirme Hassas çalışanların izlenmesi, gebe-emziren çalışanların takibi ROGERS, B: The Nurse İn Occupational Health(2012)

İşyerlerinde ikincil önleme; Amaç erken tanı, hızlı tedavi ile daha fazla problemlerin görülmesini engeller İşyerlerinde çalışanlar için erken tanı kapsamında; sağlık gözetimi, ortam ölçümleri, periyodik muayene ve tahliller, taramalar girer Duygusal veya zihinsel sağlık sorunları olan bireylere danışmanlık ve tedavi hizmetleri sunmak Ağır metallere veya kimyasallara bağlı nörolojik problemlerin görülmesi halinde işçilerin yer değişikliği ve tedavisi de bu kapsamda yer alır ROGERS, B: The Nurse İn Occupational Health(2012)

İşyerlerinde üçüncül önleme; Bireylerin sağlığını olabildiğince düzeltmek ve maksimum seviyede işlerliğini kazandırmayı hedefler MI geçiren çalışanın işe geri dönmesinde rehabilitasyon hizmeti sunmak Ağır iş kazaları sonucu multitravma geçiren kişilerde, kısıtlı ve daha az iş verilerek; onları rehabilite etme stratejilerini kapsar ROGERS, B: The Nurse İn Occupational Health(2012)

Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi İş sağlığı ve güvenliği alanında ilk düzenlemeler bu dönemde İşçilerin en yoğun olarak çalıştıkları alanın kömür madenleri olması nedeniyle yapılan ilk düzenlemeler bu alana yönelik 1865 tarihli Dilaver Paşa Nizamnamesi; Padişahın onayından geçmemekle birlikte Ereğli Kömür Havzası’nda uygulanmıştır 100 maddeden oluşan Nizamname günlük çalışma süresini 10 saat olarak belirlemiş İşçilere çalışma süresinin dışında dinlenme süresi verilmesini, işçilere yatacak yer sağlanmasını İşçi ücretlerinin öncelikli olarak ödenmesini ve işe hazır bekleyen işçilere çalıştırılmasalar bile ücret ödenmesini düzenlemiştir Baybora, D. ve Diğerleri;iş Sağlığı Ve Güvenliği; İş Sağlığı Ve Güvenliğine Genel Bakış,p:3-10(2012) 18

Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi 1; Gerçek anlamda sanayileşme hareketinin Cumhuriyet döneminde başlamış olması nedeniyle iş sağlığı ve güvenliği alanında düzenlemeler asıl bu dönemde Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun ile madenlerde 18 yaşından küçük olanların çalıştırılması yasaklanmış Günlük çalışma süresi 8 saatle sınırlandırılmış, 8 saatten fazla çalışılması halinde iki kat fazla ücret ödenmesi Baybora, D. ve Diğerleri;iş Sağlığı Ve Güvenliği; İş Sağlığı Ve Güvenliğine Genel Bakış,p:3-10(2012) 19

Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi 2; İşverenler, hastalanan veya kazaya uğrayan işçileri tedavi ettirmek, madenin etrafında hastane, eczane ve hekim bulundurmak zorundadırlar 1930 Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nda, çalışma hayatında kadınların ve çocukların korunması En az 50 işçi çalıştıran işyerlerinde hekim bulundurma zorunluluğu, belirli büyüklükteki işyerlerinde revir ya da hastane yapılması yükümlülüğüne ilişkin hükümler bulunmaktadır Baybora, D. ve Diğerleri;iş Sağlığı Ve Güvenliği; İş Sağlığı Ve Güvenliğine Genel Bakış,p:3-10(2012) 20

Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi 3; 1936 tarih ve 3008 sayılı İş Kanunu, ilk iş kanunu olması nedeniyle Türk çalışma hayatı açısından bir dönüm noktasıdır Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde 2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kabul edilmiştir. Baybora, D. ve Diğerleri;iş Sağlığı Ve Güvenliği; İş Sağlığı Ve Güvenliğine Genel Bakış,p:3-10(2012)

Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi 3; 4857 sayılı İş Kanunu’na dayanarak iş sağlığı ve güvenliği alanında birçok yönetmelik çıkarılmıştır Çocuk ve genç işçilerin çalıştırılma usul ve esasları hakkında yönetmelik Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği alanında çeşitli kanun tasarıları gündeme gelmiş ve tarihinde 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (RG, T , S.28339) kabul edilmiştir Baybora, D. ve Diğerleri;iş Sağlığı Ve Güvenliği; İş Sağlığı Ve Güvenliğine Genel Bakış,p:3-10(2012) 22

Çalışma Yaşamında Özel Politika Gerektiren Gruplar Kadın Çalışanlar Gebe Çalışanlar Emziren Çalışanlar Çocuk Çalışanlar Genç Çalışanlar Yaşlı Çalışanlar Engelli Çalışanlar Kronik Hastalığı Olan Çalışanlar Göçmen Çalışanlar Kadın çalışanlar Gebe çalışanlar Emziren çalışanlar Çocuk çalışanlar Genç çalışanlar 23

Kadın Çalışanlar 24

Dünya nüfusunun yarısından fazlasını, çalışan nüfusun üçte birini oluşturan kadınlar; Dünya gelirinin onda birine, yeryüzü mal varlığının ise yüzde birine sahiptirler 25

Kadın Çalışanlar Neden Riskli Grupta Yer Alır… 20 yaşındaki bir kadının kaldırma gücü, aynı yaştaki bir erkeğin %65’idir. İtme-çekme gücü ise aynı yaştaki erkeğin % 75’idir. 55 yaşında bir kadında bu oran %55’e düşmektedir. Kadınların hemoglobin düzeyleri erkeklerden % 20 daha azdır. Kadınların solunum kapasiteleri erkeklerden % 11 daha azdır. Kadın kas kütlesi erkeğe oranla daha azdır Bilir, N.; Yıldız, A.N.; HASAK(2006) Bilir, N, Yıldız, A.N. İş Sağlığında Risk Grupları-HASAK- Halk Sağlığı Kurumu Derneği, Teknik Rapor-9 26

Kadın Çalışanlar Neden Riskli Grupta Yer Alır… Erkeğe oranla daha geniş olan kadın pelvisi, femur-tibia arasındaki açıyı küçültmekte, bu da kadınlarda diz dislokasyonlarını kolaylaştırmaktadır. Kadınlar erkeklere oranla daha fazla yağ dokusu içermektedir. Bu nedenle kadınlar, yağda çözünen maddelere (solvent, pestisid, karsinojen) daha fazla maruz kalmaktadır Bilir, N.; Yıldız, A.N.; HASAK(2006) Bilir, N, Yıldız, A.N. İş Sağlığında Risk Grupları-HASAK- Halk Sağlığı Kurumu Derneği, Teknik Rapor-9 27

Kadın Çalışanlar Neden Riskli Grupta Yer Alır Devam… Kadınların vücudunda bulunan su miktarı erkeklerden daha azdır. Bu nedenle sıcağa dayanma gücü erkeklerden daha azdır Kadın omurgasının erkek omurgasından uzun olması, özellikle gebelikte vücut ağırlık dağılımının değişmesi nedeniyle, kadınlarda disk hernisi riskini artırmaktadır. Kadınlara özgü adet kanamaları ve buna ilişkin düzensizlikler kadının dikkat, performans ve verimliliği olumsuz etkilemektedir Bilir, N.; Yıldız, A.N.; HASAK(2006) Bilir, N, Yıldız, A.N. İş Sağlığında Risk Grupları-HASAK- Halk Sağlığı Kurumu Derneği, Teknik Rapor-9 28

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamındaki işyerlerinde on sekiz yaşını doldurmuş kadın çalışanların gece postalarında çalıştırılmalarını kapsar Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 73 üncü ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 30 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik; Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılması 1: Gece postası: 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesinde belirtilen gece çalışma sürelerini kapsayan ve yedi buçuk saati geçmeyen çalışma zamanını; Kadın çalışan: On sekiz yaşını doldurmuş kadın çalışanı ifade eder Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik; Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılması 2: Belediye sınırları dışındaki her türlü işyeri işverenleri ile belediye sınırları içinde olmakla beraber, posta değişim saatlerinde toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunan işyeri işverenleri, gece postalarında çalıştıracakları kadın çalışanları, sağlayacakları uygun araçlarla ikametgâhlarına en yakın merkezden, işyerine götürüp getirmekle yükümlüdür Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik; Madde 6(2013) 31

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılması 3: Kadın çalışanların gece postalarında çalıştırılabilmeleri için, işe başlamadan önce, gece postalarında çalıştırılmalarında sakınca olmadığına ilişkin sağlık raporu işyerinde görevli işyeri hekiminden alınır. İşveren, işin devamı süresince, çalışanın özel durumunu, işyerinde maruz kalınan sağlık ve güvenlik risklerini de dikkate alarak işyeri hekimince belirlenen düzenli aralıklarla çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlar Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik; Madde 7(2013) 32

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılması 4: Kadın çalışanın kocası da işin postalar halinde yürütüldüğü aynı veya ayrı bir işyerinde çalışıyor ise kadın çalışanın isteği üzerine, gece çalıştırılması, kocasının çalıştığı gece postasına rastlamayacak şekilde düzenlenir Aynı işyerinde çalışan eşlerin aynı gece postasında çalışma istekleri, işverence, imkan dahilinde karşılanır Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik; MADDE 8 (2013) 33

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılması 5: Kadın çalışanlar, gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar, emziren kadın çalışanlar ise doğum tarihinden başlamak üzere kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla bir yıl süre ile gece postalarında çalıştırılamazlar Ancak emziren kadın çalışanlarda bu süre, anne veya çocuğun sağlığı açısından gerekli olduğunun işyerinde görevli işyeri hekiminden alınan raporla belgelenmesi halinde altı ay daha uzatılır Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik MADDE 9 (2013) 34

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılması 6: Gece postalarında kadın çalışan çalıştırmak isteyen işverenler, gece çalıştırılacak kadın çalışanların isim listelerini, iş müfettişlerince yapılan denetimlerde göstermek üzere işyerinde saklar Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik MADDE 9 (2013) 35

Dünya Kadınlar Günü… 8 Mart 1857 tarihinde ABD`nin New York kentinde dokuma işçisi daha iyi çalışma koşulları istemiyle bir tekstil fabrikasında greve başladı. Ancak polisin işçilere saldırması ve işçilerin fabrikaya kilitlenmesi, arkasından da çıkan yangında işçilerin fabrika önünde kurulan barikatlardan kaçamaması sonucunda çoğu kadın 129 işçi can verdi. İşçilerin cenaze törenine 100 bini aşkın kişi katıldı Ağustos 1910 tarihinde Danimarka`nın Kopenhag kentinde 2. Enternasyonale bağlı kadınlar toplantısında (Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı) Almanya Sosyal Demokrat Partisi önderlerinden Clara Zetkin, 8 Mart 1857 tarihindeki tekstil fabrikası yangınında ölen kadın işçiler anısına 8 Mart`ın "Dünya Emekçi Kadınlar Günü" olarak kutlanması önerisini getirdi ve öneri oybirliğiyle kabul edildi 36

Gebe ve Emziren Çalışanlar 37

Amaç; Gebe, yeni doğum yapmış veya emziren çalışanın işyerlerindeki sağlık ve güvenliğinin sağlanması ve geliştirilmesini destekleyecek önlemlerin alınması Bu çalışanların hangi dönemlerde ne gibi işlerde çalıştırılmalarının yasak olduğunu Çalıştırılabileceği işlerde hangi şart ve usullere uyulacağını, Emzirme odalarının veya çocuk bakım yurtlarının nasıl kurulacağını ve hangi şartları taşıyacağını belirlemek Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Tanımlar; Gebe çalışan: Herhangi bir sağlık kuruluşundan alınan belge ile gebeliği hakkında işverenini bilgilendiren çalışanı, Emziren çalışan: Tabi olduğu mevzuat hükümleri uyarınca süt izni kullanmakta olan ve işverenini durum hakkında bilgilendiren çalışanı Emzirme odaları: Çalışanların bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için ayrılan odaları, Yeni doğum yapmış çalışan: Yeni doğum yapmış ve işverenini durumu hakkında bilgilendiren çalışanı, Yurt/Çocuk bakım yurdu/Kreş: 0-60 aylık çocuklar ile velisinin isteği üzerine ilkokula kaydı yapılmayan aylık çocukların bakım ve eğitimlerinin yapıldığı yerleri Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Gebe ve Emziren Çalışanlar Gebe veya emziren çalışan günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz Sağlık raporu ile gerekli görüldüğü takdirde gebe çalışan, sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde çalışanın ücretinde bir kesinti yapılmaz. Başka bir işe aktarılması mümkün değilse, çalışanın sağlık ve güvenliğinin korunması için gerekli süre içinde, isteği halinde çalışanın tabi olduğu mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla ücretsiz izinli sayılması sağlanır. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Gebe ve Emziren Çalışanlar Kadın çalışanlar, gebe olduklarının sağlık raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamazlar. Yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır. Bu sürenin sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğunun sağlık raporu ile belirlendiği dönem boyunca gece çalıştırılmaz Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Gebe ve Emziren Çalışanlar Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir 4857 sayılı İş Kanunu, Analık Ve Süt İznine Dair 74. madde(2003) 42

Gebe ve Emziren Çalışanlar Erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır Öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir. Hekim raporu ile gerekli görüldüğü taktirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Gebe ve Emziren Çalışanlar İsteği halinde kadın işçiye, on altı haftalık sürenin tamamlanmasından veya; çoğul gebelik halinde on sekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz. Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Gebe ve Emziren Çalışanlar Emziren çalışanların, doğum izninin bitiminde ve işe başlamalarından önce, çalışmalarına engel durumları olmadığının raporla belirlenmesi gerekir. Çalışmasının sakıncalı olduğu hekim raporu ile belirlenen çalışan, raporda belirtilen süre ve işlerde çalıştırılamaz Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Gebe ve Emziren Çalışanlar Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun; 100 – 150 kadın çalışanı olan işyerlerinde, Emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için, işyerlerinden ayrı ve işyerine en fazla 250 metre uzaklıkta EMZİRME ODASInın kurulması zorunludur Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Madde 13 Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Gebe ve Emziren Çalışanlar Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 150’den çok kadın çalışanı olan işyerlerinde, 0 – 6 yaşındaki çocukların bırakılması, bakılması, bakımı ve emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için, Çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın ( yurt, işyerine 250 metreden daha uzaksa işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür) işveren tarafından YURT kurulması zorunludur Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Madde 13 Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Gebe ve Emziren Çalışanlar İşverenler, ortaklaşa oda ve yurt kurabilecekleri gibi, oda ve yurt açma yükümlülüğünü, kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş yurtlarla yapacakları anlaşmalarla da yerine getirebilirler. Oda ve yurt açma yükümlülüğünün belirlenmesinde, işverenin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan tüm işyerlerindeki kadın çalışanların toplam sayısı dikkate alınır. Emzirme odası ve/veya yurt kurulması için gereken kadın çalışan sayısının hesabına erkek çalışanlar arasından çocuğunun annesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş olanlar da dâhil edilir Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Madde 13 Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Gebe ve Emziren Çalışanlar Oda ve yurtlardan, kadın çalışanların çocukları ile erkek çalışanların annesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş çocukları faydalanırlar Odalara 0-1 yaşındaki, yurtlara velisinin isteği üzerine ilkokula kaydı yapılmayan 66 aylığa kadar çocuklar alınır Oda ve yurtlarda, çocuklar ve görevliler dışında başkasının bulunması ve bunların amaç dışında kullanılması yasaktır. Yurtlarda 0-24 aylık, aylık ve aylık çocuklar birbirinden ayrı bulundurulur Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Madde 14 Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Gebe ve Emziren Çalışanlar Çocuklar, oda ve yurtlara işbaşı yapılmadan önce bırakılır, işin bitiminde alınır Anne ve babalar, odaların ve yurtların disiplin ve yönetimine dair kurallara uymak şartıyla ara dinlenmesinde çocuklarını görüp bakımlarıyla ilgilenebilirler Oda ve yurtlar, işyeri hekiminin tıbbi gözetimi altındadır. Çocukların sağlık durumları düzenli aralıklarla kontrol edilir ve gereği yapılır Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Gebe ve Emziren Çalışanlar İşyeri hekimi ile işyeri hemşiresi, çocukların periyodik sağlık kontrollerini yapmak, sağlıkla ilgili kayıtlarını tutmak, salgın ve bulaşıcı hastalıklara karşı gerekli önlemleri almak veya aldırmak, sağlık ve temizlik yönünden gerekli denetimleri yapmakla görevlidir Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Gebe ve Emziren Çalışanlar Oda ve yurtlar birden çok işveren tarafından kurulduğu takdirde, bu işverenler veya işveren vekilleri, ayda en az bir defa toplanarak bu yerlerin yönetimine dair kararları alırlar ve uygulanmasını sağlarlar(md.22) İşverenler, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamındaki işyerlerinde açtıkları oda ve yurtlarla ilgili bilgi ve belgeleri, açılma tarihinden itibaren en geç 30 gün içinde bir rapor halinde Millî Eğitim Bakanlığı ile bağlı oldukları Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne gönderirler(md.23) Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Madde 22, 23 Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /

Yapılan bir çalışmada anneler ; Doğum sonu ücretli izin süresinin kısa olduğunu Ekonomik nedenlerle istedikleri kadar ücretsiz izin alamadıklarını Bebeğin anne sütü ile beslenmesinde ve bakımında sıkıntı yaşadıklarını Evin iş yerine uzak olmasının süt izni kullanmaya engel olduğunu Süt izni süresinin yetersiz olduğunu, iş yerinde süt sağma ve emzirme için koşulların uygun olmadığını GÖKDEMİREL S, BOZKURT G, GÖKÇAY G, BULUT A. Çalışan annelerin emzirme sürecinde yaşadıkları: Niteliksel bir çalışma. Çocuk Dergisi [serial online]. January 1, 2008;8(4):221. Available from: ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları (UVT) - ULAKBIM Turkish National Databases, Ipswich, MA. Accessed December 16, 2015

Yapılan bir çalışmada anneler 1; İşe başlarken bebeğin bakımı ve beslenmesi konusunda endişe yaşadıklarını Ayrıca, süt izninin amacına uygun kullanılmadığı İşveren tutumlarının süt izni ve ücretli izin süresini sınırladığı ve ücretsiz izin kullanılmasında etkili olduğu da belirlendi Çalışan annelerin, bebeklerinin bakımı ve emzirme için yaşantılarında değişiklikler yaptıkları Annelik nedeniyle işten çıkarılma, statü değişikliği gibi kayıplar yaşadıkları da bulgular arasındadır GÖKDEMİREL S, BOZKURT G, GÖKÇAY G, BULUT A. Çalışan annelerin emzirme sürecinde yaşadıkları: Niteliksel bir çalışma. Çocuk Dergisi [serial online]. January 1, 2008;8(4):221. Available from: ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları (UVT) - ULAKBIM Turkish National Databases, Ipswich, MA. Accessed December 16, 2015

Yapılan bir çalışmada anneler 2; Ülkemizde çalışanlar için öngörülen annelik hakları yetersizdir. Bu durum en çok bebeklerin beslenmesini ve bakımını etkilemektedir. Çalışan annelerin emzirmesini desteklemek için yeni düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bu düzenlemeler için kendileri de çalışan kadın olan hemşirelerin savunuculuk yapması önemli bir sorumluluktur GÖKDEMİREL S, BOZKURT G, GÖKÇAY G, BULUT A. Çalışan annelerin emzirme sürecinde yaşadıkları: Niteliksel bir çalışma. Çocuk Dergisi [serial online]. January 1, 2008;8(4):221. Available from: ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları (UVT) - ULAKBIM Turkish National Databases, Ipswich, MA. Accessed December 16, 2015

Çocuk ve Genç İşçiler hVUrwBrzq 56

Çocuk ve Genç Çalışanlar Neden Risk Grubunda Yer Alır? Çocukların fiziksel gelişimleri tamamlanmamıştır Mental gelişimleri tamamlanmamıştır Risk kavramı ve risk bilinci tam olarak gelişmemiştir İşyerindeki düzenekler ve düzenlemeler çocuklara göre değildir Çocuklar deneyimsizdir Çocuklar meraklıdır Çalışma Yaşamında Özel Risk Grupları 57

Çocuk ve Genç Çalışanlar Neden Risk Grubunda Yer Alır? Çocuklar oyun oynama isteğindedir Bazı çevre faktörleri çocukları daha fazla etkiler Çocukların eğitim gereksinimleri vardır Çocuğun emeği ucuzdur Toplam maruziyet süreleri küçük yaşta çalışmaya başladıklarından, özellikle kronik etkisi olan ortam faktörleri bakımından çocuk çalışanları daha riskli hale getirmektedir Çalışma Yaşamında Özel Risk Grupları 58

Çocuk ve Genç Çalışanlar Tanımlar; Genç işçi : 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişi Çocuk işçi : 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişi Hafif iş : Yapısı ve niteliği itibariyle ve yerine getirilmesi sırasındaki özel koşullara göre; Çocukların gelişmelerine veya sağlık ve güvenliklerine zararlı etki ihtimali olmayan, Okula devamını, mesleki eğitimini veya yetkili merciler tarafından onaylanmış eğitim programına katılımını ve bu tür faaliyetlerden yararlanmasını engellemeyen işleri ifade eder Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik;Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 59

Çocuk ve Genç Çalışanlar Çocuğun ve genç işçinin işe yerleştirilmesinde ve çalışması süresince güvenliği, sağlığı, bedensel, zihinsel, ahlaki ve psikososyal gelişimi, kişisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate alınır Çocuk ve genç işçiler, okula devam edenlerin okula devamları ile okuldaki başarılarına engel olmayacak, meslek seçimi için yapılacak hazırlıklara ya da yetkili makamlar tarafından yeterliliği kabul edilen mesleki eğitime katılmasına engel olmayacak işlerde çalıştırılabilirler Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Madde: 5;Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 60

Çocuk ve Genç Çalışanlar İşverenler çocuk ve genç işçilerin tecrübe eksikliği, mevcut veya muhtemel riskler konularında bilgisizlik veya tamamen gelişmiş olmamalarına bağlı olarak gelişmelerini, sağlık ve güvenliklerini tehlikeye sokabilecek herhangi bir riske karşı korunmalarını temin edeceklerdir Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Madde: 5;Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 61

Çocuk İşçilerin Çalıştırılabilecekleri Hafif İşler 1: Düşme ve yaralanma tehlikesi olabilecek şekilde çalışmayı gerektirecek olanlar hariç meyve, sebze, çiçek toplama işleri Kümes hayvanları besiciliğinde yardımcı işler ve ipek böcekçiliği işleri Esnaf ve sanatkarların yanında satış işleri Büro hizmetlerine yardımcı işler Gazete, dergi ya da yazılı matbuatın dağıtımı ve satımı işleri (yük taşıma ve istifleme hariç) Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek: 1Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 62

Çocuk İşçilerin Çalıştırılabilecekleri Hafif İşler 2: Fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantalarda komi ve satış elemanı olarak yapılan işler, Satış eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme işleri, Kütüphane, fuar, panayır ve sergi yerlerinde yardımcı işler (yük taşıma ve istifleme hariç), Spor tesislerinde yardımcı işler, Çiçek satışı, düzenlenmesi işleri, Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek: 1Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 63

15 yaşını tamamlamış Fakat 16 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler 1: Meyve ve sebze konserveciliği, sirke, turşu, salça, reçel, marmelat, meyve ve sebze suları imalatı işleri Meyve ve sebze kurutmacılığı ve işlenmesi işleri Helva, bulama, ağda, pekmez imalatı işleri Kasaplarda yardımcı işleri Çay işlemesi işleri Çeşitli kuru yemişlerin hazırlanması işleri Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek: 2; Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004= 64

15 yaşını tamamlamış Fakat 16 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler 2: Küçükbaş hayvan besiciliğinde yardımcı işler Süpürge ve fırça imalatı işleri Elle yapılan ağaç oymacılığı, kemik, boynuz, kehribar, lüle taşı, Erzurum taşı ve diğer maddelerden süs eşyası, düğme, tarak, resim, ayna, çerçeve, cam ve emsali eşya imalatı işleri Toptan ve perakende satış mağaza ve dükkanlarında satış, etiketleme ve paketleme işleri Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek: 2; Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 65

15 yaşını tamamlamış Fakat 16 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler 3: Büro işyerlerinde büro işleri ve yardımcı işler İlaçlama ve gübreleme hariç çiçek yetiştirme işleri İçkili yerler ve aşçılık hizmetleri hariç olmak üzere hizmet sektöründeki işler Diğer giyim eşyası, baston ve şemsiye imalatı işleri Yiyecek maddelerinin imalatı ve çeşitli muamelelere tabi tutulması işleri Yorgancılık, çadır, çuval, yelken ve benzeri eşyaların imalatı ve dokuma yapmaksızın diğer hazır eşya imalatı işleri Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek: 2; Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 66

15 yaşını tamamlamış Fakat 16 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler 4: Sandık, kutu, fıçı ve benzeri ambalaj malzemeleri, mantar, saz ve kamıştan sepet ve benzeri eşya imalatı işleri Çanak, çömlek, çini, fayans, porselen ve seramik imaline ait işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler hariç) El ilanı dağıtımı işleri Cam, şişe, optik ve benzeri malzeme imalathanelerinde üretime ilişkin işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler, ısıl işlem, renklendirme ve kimyasal işler hariç), Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek: 2; Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 67

15 yaşını tamamlamış Fakat 16 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler 5: Balıkhane işleri Şeker fabrikalarında üretime hazırlamaya yardımcı işler Araçsız olarak 10 kg’dan fazla yük kaldırılmasını gerektirmeyen torbalama, fıçılama, istifleme ve benzeri işler Su bazlı tutkal, jelatin ve kola imali işleri Sandal, kayık ve emsali küçük deniz araçlarının imalatı ve tamiratı işleri (boya ve vernik işleri hariç) Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek: 2; Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 68

16 Yaşını Doldurmuş Fakat 18 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler 1: Toprağın pişirilmesi suretiyle imal olunan kiremit, tuğla, ateş tuğlası işleri ile boru, pota, künk ve benzeri inşaat ve mimari malzeme işleri Kurutma ve yapıştırma işleri, kontrplak, kontratabla, yonga ağaçtan mamul suni tahta ve PVC yüzey kaplamalı suni tahta imali işleri Parafinden eşya imali işleri Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek 3; Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 69

16 Yaşını Doldurmuş Fakat 18 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler 2: Kuş ve hayvan tüyü kıllarının temizlenmesi, didiklemesi, ayrılması ve bunlara benzer işler Plastik maddelerin şekillendirilmesi ve plastik eşya imali işleri. (PVC’nin imali ve PVC’den mamül eşyaların yapımı hariç) Mensucattan hazır eşya imali işleri (Perde, ev tekstili, otomobil ürünleri ve benzerleri) Kağıt ve odun hamuru üretimi işleri Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek: 3; Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 70

16 Yaşını Doldurmuş Fakat 18 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler 3: Selüloz üretimi işleri Kağıt ve kağıt ürünlerinden yapılan her türlü eşya ve malzemenin imali işleri Zahire depolarındaki işler ile un ve çeltik fabrikalarındaki işler Her türlü mürekkep ve mürekkep ihtiva eden malzeme imali işleri. Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek 3; Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 71

18 Yaşını Doldurmayan İşçiler Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek fıkra:RG-21/2/ ;Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) Hazırlama, tamamlama ve temizleme işlerinde Alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretimi ve toptan satış işlerinde Parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehlikeli maddelerin toptan ve perakende satış işleri ile bu gibi maddelerin imali, işlenmesi, depolanması işleri ve bu maddelere maruz kalma ihtimali bulunan her türlü işlerde Gürültü ve/veya vibrasyonun yüksek olduğu ortamlarda yapılan işlerde 72

18 Yaşını Doldurmayan İşçiler….. Aşırı sıcak ve soğuk ortamda çalışma gerektiren işlerde Sağlığa zararlı ve meslek hastalığına yol açan maddeler ile yapılan işlerde Radyoaktif maddelere ve zararlı ışınlara maruz kalınması ihtimali olan işlerde Fazla dikkat isteyen ve aralıksız ayakta durmayı gerektiren işlerde Parça başı ve prim sistemi ile ücret ödenen işlerde Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek fıkra:RG-21/2/ ;Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 73

18 Yaşını Doldurmayan İşçiler….. Eğitim amaçlı işler hariç iş bitiminde evine veya ailesinin yanına dönmesine imkan sağlanmayan işlerde İşyeri hekimi raporu ile fiziki ve psikolojik yeterliliklerinin üzerinde olan işlerde Eğitim, deney eksikliği, güvenlik konusunda dikkat eksikliği getirme ihtimali olan işlerde Para taşıma ve tahsilat işleri ile 4857 Sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen gece dönemine rastlayan sürelerde yapılan işlerde Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ek fıkra:RG-21/2/ ;Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 74

ÇALIŞTIRILAMAZ 75

Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma ve Ara Dinlenme Süreleri 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış çocuk işçilerin çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuzbeş saatten fazla olamaz Ancak, 15 yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kırk saate kadar arttırılabilir Çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma süreleri, yirmi dört saatlik zaman diliminde, kesintisiz on dört saat dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanır Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 76

Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma ve Ara Dinlenme Süreleri……. İki saatten fazla – dört saatten az süren işlerde 30 dakika Dört saatten – yedi buçuk saate kadar olan işlerde 1 saat Çalışma süresinin ortasında olmak üzere ARA DİNLENMESİ verilir Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 77

Hafta Tatili Çocuk ve genç işçilerin hafta tatili izinleri kesintisiz kırk saatten az olamaz. Ayrıca hafta tatili ücreti bir iş karşılığı olmaksızın ödenir Çocuk ve genç işçiler, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılamazlar. Ayrıca bugünlere ilişkin ücretler bir iş karşılığı olmaksızın ödenir Çocuk ve genç işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz Yıllık ücretli iznin kesintisiz kullandırılması esastır Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Madde 8, Madde9 Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 78

Çocuk ve Genç İşçileri Çalıştıramayacak İşverenler : Çocuklara karşı işlenmiş suçlardan hüküm giyen, Yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olan, işveren veya işveren vekilleri çalıştıramazlar 79

Günlük Çalışma Süresinden Sayılan Haller İşverenin vermesi gereken eğitimlerde geçen süreler İşverenin işyeri dışında gönderdiği kurslar ve toplantılarda geçen süreler ile yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen mesleki eğitim programlarında geçen süreler Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından çalışan çocuk ve gençler ile ilgili olarak düzenlenen konferans, kongre, komisyon ve benzeri toplantılara temsilci olarak katılmaları nedeniyle işlerine devam edemedikleri süreler Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete Sayısı: 25425(2004) 80

Günlük Çalışma Süresinden Sayılan Haller 1… Madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler 4857 SAYILI İŞ KANUNU; Çalışma Süresinden Sayılan Haller; Madde: 66(2003) 81

Günlük Çalışma Süresinden Sayılan Haller 2… İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler 4857 SAYILI İŞ KANUNU; Çalışma Süresinden Sayılan Haller; Madde: 66(2003) 82

Günlük Çalışma Süresinden Sayılan Haller 3… Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler 4857 SAYILI İŞ KANUNU; Çalışma Süresinden Sayılan Haller; Madde: 66(2003) 83

Risk Gruplarına Göre AKM: Kadın çalışanların ağır ve tehlikeli işler kapsamında hangi iş kollarında çalıştırılacağı belirtilmiştir. Ayrıca kadın çalışanların hangi işlerde gece postalarında çalıştırılacağı belirlenmiş, bu işçilere her 6 ayda bir kontrol muayenesi zorunluluğu getirilmiştir. Ağır ve tehlikeli işlerde çalışan 16 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını bitirmemiş genç işçiler için bu muayeneler en az 6 ayda bir yapılmalıdır yaş grubu genç işçilerin hangi işlerde çalıştırılacağı belirlenmiştir Hangi işte çalışırsa çalışsın yaş arası çocukların işe giriş muayenesinde (İGM) çalışmalarında sakınca olmadığının hekim raporu ile belirlenmesi Bu muayenelerin de 6 ayda bir tekrar edilmesi gerekir AKM: Aralıklı kontrol muayenesi T.C Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı; İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü;Çalışma Yaşamında Sağlık Gözetimi Rehberi Aralıklı Kontrol Muayeneleri; Page:153 84

IQBAL MASİH 85

IQBAL MASİH (1982 – 1995) 1983 yılında Pakistan’ın en fakir bölgelerinden biri olan Mudrike’de dünyaya gelen Iqbal Masih 4 yaşına geldiğinde diğer tüm akranları gibi 600 rupi (yaklaşık 16 dolar) karşılığında bir halı dokuma fabrikasına işçi olarak satıldı. Haftanın 7 günü günde 14 saat çalıştırılan Iqbal 10 yaşında sadece 27 kg ağırlığında ve 6 yaşında gibi görünüyordu. Tesadüfen çocuk işçiliğin yasak olduğunu öğrendiğinde fabrikadan kaçtı ancak kısa sürede polis tarafından yakalanıp tekrar fabrikaya gönderildi. Fakat o kaderine boyun eğmemekte kararlıydı tekrar kaçtı fakat bu sefer beraberinde çocuğu da kurtardı. Modern köleliğe karşı bir organizasyona katılan Iqbal Masih ülkesindeki binlerce çocuğun hayatını kurtarmış olmanın bedelini canıyla ödedi. Çocuk işçiliğine karşı verdiği mücadele dünya çapında ses getirince 1994 yılında bir suikastla öldürüldü 86

Dinleme…. Zara'nın Mektubu 87

Kaynakça Bilir, N.; Yıldız, A.N.; HASAK(2006) İş Sağlığında Risk Grupları; Halk Sağlığı Kurumu Derneği, Teknik Rapor-9 Baybora, D. ve Diğerleri(2012)iş Sağlığı Ve Güvenliği; İş Sağlığı Ve Güvenliğine Genel Bakış,p:3-10, Anadolu Üniversitesi Web Ofset, Eskişehir T.C Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı; İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü;Çalışma Yaşamında Sağlık Gözetimi Rehberi eri.pdf Çalışma Yaşamında Özel Risk Grupları yasaminda-ozel-risk-gruplari.pdf 88

Kaynakça Devam… Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik; R.G. Tarihi: , R.G. Sayısı: Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik; R. G. Tarihi: , R. G. Sayısı: Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik; R.G. Tarihi: , Sayı: T.C Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kitapçığı(2015) Özyurt Matbaacılık, Ankara 89

Kaynakça Devam… GÖKDEMİREL S, BOZKURT G, GÖKÇAY G, BULUT A. Çalışan annelerin emzirme sürecinde yaşadıkları: Niteliksel bir çalışma. Çocuk Dergisi [serial online]. January 1, 2008;8(4):221. Available from: ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları (UVT) - ULAKBIM Turkish National Databases, Ipswich, MA. Accessed December 16, 2015 ROGERS, B.(2012) The Nurse İn Occupational Health. Ed. In: STANHOPE, M., LANCASTER, J. ), Public Health Nursing Population Centered Health Care in The Community(p: ). Mosby Inc, Missouri

İş Sağlığı Ve Güvenliği İle İlgili Faydalı Linkler: TC. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi: İş Sağlığı ve Güvenliği Form: ILO (Turkiye) : ILO (Global) : Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı: İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü: Mevzuat Bilgi Sistemi: Türkiye İş Güvenliği İş Adamları Derneği: İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı(İSGUM): İSG Katip: İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri Derneği: Dünya Sağlık Örgütü (WHO): National Instutute of Environmental Health Sciences: Occupational Safety & Health Administration: Türküye İstatistik Kurumu: 91