SİSMİK -ELEKTRİK YÖNTEMLER DERSİ- SİSMİK BÖLÜMÜ Doç.Dr. Hüseyin TUR

SİSMİK OLGULAR VE PARAMETRELER

Zaman ? Uzaklık

Basit yatay iki tabakalı model Direkt dalga?

Zaman Direkt dalga Uzaklık

? Zaman Uzaklık

Basit yatay iki tabakalı model

Yansıyan dalga Zaman Uzaklık

? Zaman Uzaklık

Basit yatay iki tabakalı model Baş dalgası veya Kritik kırılma?

Zaman Kırılan veya baş dalgası Uzaklık

Baş Dalgaları (Öncü Dalgalar) Düşük hızlı ortamdan yüksek yüksek hızlı ortama kritik açıyla gelen dalgalar yüzey boyunca kırılarak yayılır. Bu dalgalara baş dalgaları denir. Aşağıdaki şekilde bir arayüzeye kritik açıyla gelen bir sismik dalga görülmektedir. Kırılmadan sonra bu dalga yüzey boyunca aşağıdaki ortamda yol alır. Bu hareket arayüzeyin hemen altında ve ona paralel salınımlı bir harekettir. İki ortam arasında bağıntılı bir hareket mümkün olamayacağından yukarıdaki ortam, aşağıdaki ortamın fazı ile aynı fazda harekete zorlanır.

Yansıyan Zaman Kırılan veya baş dalgası Direkt Uzaklık

Zaman Kırılan veya baş dalgası Direkt ? Uzaklık

Yansıyan Zaman Kırılan veya baş dalgası Çapraz uzaklık: Derin veya yüksek hızlı tabakayı izleyerek kırılan dalganın doğrudan ya da sığ tabakadan dalgadan önce gelmeye başladığı kaynak-alıcı uzaklığı Direkt Xç (Çapraz uzaklık)

Kırılan veya baş dalgası Zaman Kritik uzaklık: Yansıma ve kırılma zamanlarının eşit olduğu jeofon uzaklığı; yani kritik açıda yansımanın olduğu uzaklık. Direkt Xk (Kritik Uzaklık)

Zaman Kırılan veya baş dalgası Direkt ? Uzaklık

SİSMİK KIRILMA YÖNTEMİ

SİSMİK KIRILMA YÖNTEMİ

Kırılmanın Temelleri Sismik Dalganın Oluşturulması Sismik Dalganın Kayıt Edilmesi Ölçme: - Varış Zamanı (Seyahat Zamanı) - Genlik

Kırılma Sismiğini Sonucunda Herbir tabakaya ait sismik hız bilgisi ve ara yüzey derinlikleri ve tabaka kalınlıkları elde edilir.

SİSMİK KIRILMA YÖNTEMİ EKİPMANLARI 1- Kayıt ünitesi (Sismometre veya sismograf) 2- Alıcılar (Jeofonlar (P ve S)) 3- Bağlantı kabloları (kayıt cihazı ve jeofonlar için) 4- Enerji kaynağı (balyoz , patlayıcı v.b.)

1- KAYIT CİHAZLARI

2- ALICILAR (JEOFONLAR)

3-BAĞLANTI KABLOLARI

Sismik Kaynaklar Balyoz Tabanca Patlayıcılar

ARAZİ ÇALIŞMALARI

SİSMİK KIRILMA VERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

From Tom Boyd’s WWW Site - http://talus. mines

YOL – ZAMAN GRAFİĞİ

Yol - zaman grafiğinden eğim kullanılarak hızlar bulunduktan sonra aşağıda bölümde verilmiş olan derinlik bağıntıları kullanılarak tabaka kalınlıkları ve derinlikler hesaplanır.

YATAY İKİ (2) TABAKALI ORTAMDA SİSMİK KIRILMA PROBLEMİ

Kesme zamanının yarısına gecikme zamanı denir. , X = 0 ise t = ti Kesme zamanı (intercept time) Gecikme zamanı (delay time) Kesme zamanının yarısına gecikme zamanı denir.

Kesme Zamanından Derinlik Hesabı

Çapraz Uzaklıktan Derinlik Hesabı

YATAY ÜÇ (3) TABAKALI ORTAMDA SİSMİK KIRILMA PROBLEMİ

EĞİMLİ TABAKA DURUMUNDA SİSMİK KIRLMA PROBLEMİ Eğimli 2 tabakalı bir ortam söz konusu ise

FAY OLMASI DURUMUNDA SİSMİK KIRILMA PROBLEMİ

ARAZİ ÇALIŞMALARINDAN GÖRÜNTÜLER