SİSMİK- ELEKTRİK YÖNTEMLER DERS-2

... konulu sunumlar: "SİSMİK- ELEKTRİK YÖNTEMLER DERS-2"— Sunum transkripti:

1 SİSMİK- ELEKTRİK YÖNTEMLER DERS-2
DOÇ.DR.HÜSEYİN TUR

2 JEOFİZİK NEDİR? Fiziğin Temel İlkelerinden Yararlanılarak su küre ve atmosferi de içerecek biçimde Dünya, ayrıca ay ve diğer gezegenlerin araştırılması

3 JEOFİZİĞİN DALLARI SİSMOLOJİ (depremler ve elastik dalgalar)
GRAVİTE VE JEODEZİ (Yer'in gravite alanı ve Yer'in biçimi ve boyutu) ATMOSFER BİLİMLERİ; ki izleyen alanları kapsar: Atmosfer Elektriği ve Yer Manyetik Alanı ( İyonosfer, Van Allen Kuşağı, Tellürik Akımlar vb. içerecek biçimde) Meteoroloji ve Klimatoloji, Her ikisi de iklim çalışmalarını kapsar. Aeronomi, Atmosferin fiziksel ve kimyasal yapısı. JEOTERMİK (Yer ısısı, Isı akısı, Volkanoloji, ve sıcak noktalar) HİDROLOJİ ve HİDROGRAFİ (yeraltı ve yüzey suyu, bazen glasiyoloji de kapsar) FİZİKSEL OŞİNOGRAFİ (Deniz suyu sıcaklık, yoğunluk, akıntı ölçümleri) TEKTONOFİZİK (Yerküredeki jeolojik süreçler) JEODİNAMİK (Yer içinin Dinamik İncelenmesi) ARAMA VE MÜHENDİSLİK JEOFİZİĞİ GLASİOLOJİ/BUZULBİLİM PETROFİZİK/ KAYA FİZİĞİ MİNERAL FİZİĞİ

4 JEOFİZİĞİN UYGULAMA ALANLARI
Levha Tektoniği Ve Deprem Araştırmaları Sismik Yöntemlerle Karada Ve Denizde Jeolojik Yapıların Araştırılması Jeolojik Zamanlardaki Yer Manyetik Alanının Belirlenmesi Yeraltı Kaynaklarının Araştırılması Çevre Jeofiziği Arkeolojik Araştırmalar Atmosfer Ve Uzay Araştırmaları Termal Alan Araştırmaları Geoteknik / Zemin Araştırmalar

5 Jeofizikte Kullanılan Başlıca Yöntemler
SİSMİK Yeraltı yapılarının sismik hız değişimlerini inceler, ELEKTRİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik özelliklerini inceler, GRAVİTE Yeraltı yapılarının yerçekimi özelliğini inceler, MANYETİK Yeraltı yapılarının manyetik özelliklerini inceler, SİSMOLOJİ Depremlerin özelliklerini ve yerin derinliklerini inceler, YER RADARI Özellikle yeryüzeyine yakın derinliklerde bulunan, ortamın geneline göre farklı fiziksel özellikler gösteren alanların belirlenmesinde kullanılır. ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, JEOMANYETİZMA Uzaydaki ve Yeryüzündeki manyetik alanın özelliklerini inceler, PALEOMANYETİZMA Geçmiş dönemlerdeki yer manyetik alanının değişimlerini inceler, RADYOMETRİK VE JEOTERMİK Yeraltının radyoaktif ve sıcaklık özelliklerini inceler, KUYU LOGLARI Sondaj kuyularında yapılan gravite, manyetik, radyometri, elektrik vb. jeofizik yöntemlerdir. YÜZEYNÜKLEER MANYETİK REZONANS (SNMR) Atom çekirdeğinin (temel olarak çekirdekte bulunan protonun) manyetik özelliklerinden yararlanarak, yeraltının su içeriğini ve hidrolik geçirgenliğini derinliğin fonksiyonu olarak verebilen yeni bir yöntemdir.

6 Uygulamalı Jeofiziğin Başlıca Kullanım Alanları
Arama Jeofiziği Mühendislik Jeofiziği Çevre Jeofiziği Yeraltı Suyu Jeofiziği Arkeojeofizik Adli Jeofizik

7 Uygulamalı Jeofizikte Amaç
Çalışma Alanının Tanınması Jeolojik Problemin Tanımlanması Araştırma Yönteminin Tasarlanması Arazi Verisinin Toplanması Data (Veri) Ayıklanması Veri İşlem ve Deperlendirme Model Oluşturulması Modelin Yorumlanması Rapor Yazımı

8 UYGULAMALI JEOFİZİK YÖNTEMLERDEN BAZILARI Sismik Yöntem
B) Elektrik Yöntem C) Manyetik Yöntem D) Gravite Yöntemi E) Eletromanyetik Yöntem

9 ·    SİSMİK YÖNTEMLER  a.  Yansıma  b. Kırılma   c.  Yüzey – Kuyu (VSP), Kuyulararası (Cross-hole) d. Deniz Sismiği

10 Sismik Yansıma Yöntemi

11 Sismik Yansımanın Temsili Gösterimi
Sismik Kayıt - Trough + Peak 1. Tabak Empedans Artışı 2. Tabaka 2. Tabaka Seyehat Süresi (Çift yol) msn Empedans Azalışı 3. Tabaka 3. Tabaka Empedans Artışı 4. Tabaka

12 Arazide Yansımaların Karşılıkları

13 Sismik Kırılma Yöntemi
Jeofon Dizilimi Sismik Cihaz Sismik A lıcılar (Jeofon) Balyoz Tabanca Patlayıcılar

14

15 Sismik Kırılma Verilerinin Değerlendirilmesi

16 Düşey Sismik Profiller
VSP (Vertical Seismic Profiles)

17

18 VSP Uygulamaları

19 KUYULARARASI (CROSS-HOLE ) SİSMİK
Amaç İki kuyu arası hız dağılımı belirlemek

20 Bazı yapıların konumunu belirlemek için de
kuyularası sismik uygulanır

21 Açılan araştırma kuyularında çeştli loglar alınarak litolojik değişimler incelenir ve hız ölçümleri yapılır.

22 Deniz Sismiği

23 Sismik Kayıtçı Sismik verinin kaydedildiği merkezdir. Alıcı kabloları doğrudan sismik kayıtçıya bağlıdır ve sürekli veri akışı mevcuttur. Alıcı kablolar birbirine eklenebilen 75 veya 100 metrelik bölümler halinde üretilirler ve alıcı grup aralıkları 6.25 veya 12.5 metre olarak düzenlenirler.

24 Kara sismiğinde kullanılan jeofonlara karşılık olarak denizde hidrofonlar kullanılmaktadır. Hidrofonlar streamer adı verilen alıcı kabloların içine yerleştirilerek suyun içine indirilir. Her bir kayıt kanalında 8 veya 16 hidrofon paralel bağlanıp tek bir çıkış alınarak yansıma sinyalleri güçlendirilir ve rastgele gürültüler sönümlendirilir.

25 Enerji Kaynakları Air Gun Sparker Boomer Chirp

26

27 Denizde Sismik Yansıma

28 Denizde Sismik Kırılma

29 Denizde de sismik 2 yada 3 boyutle yapılabilir

30

31

32

33 Okyanus Tabanı Sismik(OBS (Ocean Bootm Seismic))

34

35 DOĞAL POTANSİYEL (SP) Yere elektrik enerjisi vermeden kullanılan tek yöntemdir. Yer içerisindeki doğal elektrik akımlarının doğal alanını ölçer SP Geriliminin Oluşumuna Neden Olan Diğer Etkenler  Mineralizasyon gerilimlerinin dışında olan ve kaynağı bazı doğal ve yapay yer altı olaylarına dayanan SP gerilimleri vardır Bunlar; -Tellürik akımlar -Yapay akım kaçakları ve güç hatları -Yer altındaki boru hatları -Topoğrafya

36

37

38 Rezistivite (Özdirenç ) Yöntemi

39

40

41 ELEKTROT DİZİLİMTÜRLERİ
Elektrotların birbirlerine ve merkez noktaya olan konumlarına göre değişik dizilim türleri vardır. Elektrik özdirenç yönteminde kullanılan başlıca dizilim türleri şunlardır: -Schlumberger -Wenner -Dipol-Dipol -Pol-Dipol Pol -Yarım Schlumberger -YarımWenner

42

43

44

45

46 Gravite

47 Manyetik

48 Jeofizik Yöntemlere Bazı Örnekler
· Yer Radarı

49 Jeofizik ve Jeoloji Jeolojik durum jeofizik modeli kısıtlayabilir.
Jeofizik durum da jeolojik yorumu sınırlayabilir. Çok çözümlülük durumu !

50 Gürültü Kaynakları ve Jeofizik Yöntemlere Etkisi