Türkiye'de çok partili sisteme geçişi tartışınız Türkiye'de çok partili sisteme geçişi tartışınız. Neden ilk denemede başarısız olmuştur?

Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri Çok Partili Demokratik Hayat Cumhuriyet Halk Fırkası(CHF) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası(TCF) Şeyh Said İsyanı Takrir-i Sûkun Kanunu Serbest Cumhuriyet Fırkası(SCF) Menemen Olayı

Çok Partili Demokratik Hayat Demokrasilerde olmazsa olmazımız sivil toplum kuruluşları ve siyasi partilerdir. Siyasi partiler ülke sorunlarının çözümü hakkında ortak fikre sahip insanların bir araya gelerek oluşturdukları siyasi örgütlerdir. Mustafa Kemal özellikle yeni kurduğu devletin çok partili hayata geçmesine çok önem vermiştir. Çünkü ilk TBMM'de siyasi parti yoktu çok çeşitli görüş,düşünce ve meslekten olan milletvekilleri ülkenin kurtarılmasını herşeyin üstünde tutuyorlardı. Bu nedenle fikir çatışmasına ilk zamanlarda rastlanmıyordu. Ancak zaman geçtikçe mecliste çeşitli gruplaşmalar oldu. Mustafa Kemal Paşa'ya karşı olan gruplaşmalarda ortaya çıktı.

Niçin Çok Partili Hayat? Ulusal egemenlik Mecliste farklı fikirler Hükümetin denetlenmesi

Cumhuriyet Halk Fırkası İlk TBMM'de kurtuluş savaşı kazanılmadan bazı gruplaşmalar olmuş ve Tesanüt,İstiklâl ve Islahat gibi gruplar oluşmuştu. Bu durum kararların hızlı alınmasını zorlaştırmıştır.Mustafa Kemal Paşa kendi görüş ve düşüncelerine yakın arkadaşlarıyla birlikte tüm bu grupları Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Grubu adı altında birleştirmiştir. Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk cemiyetinin temelini Mustafa Kemal Sivas kongresinde atmıştır. Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyetine dayandırmış olduğu halk fırkasını 9 Eylül 1923 tarihinde kurmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonra Cumhuriyet Halk Fırkası adını almıştır. Cumhuriyetin ilk siyasi partisidir

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ( TCF) İlk muhalefet partiside diyebiliriz. 17 Kasım 1924 tarihinde Mustafa Kemal'in yakın arkadaşları olan Kazım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy,Refet Bele, Adnan Adıvar gibi milletvekilleri Cumhuriyet Halk Fırkasından ayrılarak partilerini kurdular. İlk muhalefet partisi olan bu parti ekonomide liberalizmi istemiş , inkılapçılık ve laiklik ilkelerine sıcak bakmamıştır. Parti programında dini inançlara ve fikirlere saygılıyız maddesinin bulunmasından dolayı bir müddet sonra özellikle hilafetin geri gelmesini isteyenler cumhuriyetten rahatsız olanlar partinin içine sızmışlar bu da daha sonraları doğuda çıkan Şeyh Said İsyanı adını verdiğimiz isyanın çıkmasına neden olmuştur. İlk çok partili rejim denemeleridir.

Mustafa Kemal Neden Kurulmasına İzin Verdi? TCF Neden Kapatıldı? Mustafa Kemal Neden Kurulmasına İzin Verdi? Demokrasilerde çok parti olmalıydı. Aynı zamanda hükümetin denetlenmesi içinde muhalefet partilerin bulunması gerekli. Laiklik karşıtları toplandı. Şeyh Said İsyanı Halkın demokrasiye hazır olmadığı görüldü. Şeyh Said ayaklanmasının çıkmasında partide bulunan bazı yöneticilerinde rolü olduğu gerekçesiyle kapatıldı.

Şeyh Said İsyanı Neden Çıktı? İngilizlerin Musul sorununu kendi lehine çözmek istemeleri üzerine Türkiye'nin doğusunda bir karışıklıktan yararlanmak istemeleri . Cumhuriyet karşıtlarının saltanatı ve hilafeti yeniden kurmak istemeleri. Şeyh Said isyanı 13 Şubat 1925'te doğuda çıkmış ve kısa sürede büyümüş ve önemli bir tehlike haline gelmiştir. Şeyh Said isyanı çıktığında başbakan Fethi Okyardır. Ancak isyanın bastırılamaması üzerine Fethi Okyar görevinden istifa etmiş yerine İsmet Bey başbakan olmuştur. İsmet Bey başbakan olduktan sonra iki önemli tedbir almıştır. Bunlar; 4 Mart 1925'te çıkarılan Takrir-i Sûkun Kanunudur. İstiklal Mahkemelerini kurdu(Suçluları cezalandırmak için)

Mustafa Kemal'e Nasıl Suikast Girişiminde Bulunuldu? Rejim aleyhtarı olanlar Mustafa Kemal'i İzmir ziyareti sırasında öldürmeye karar vermişlerdi. Fakat Mustafa Kemal bir gün geç gelince suikastçıları Sakız Adasına kaçıracak olan motorcu Giritli Şevki korkarak teslim olunca başarısız oldular ve tutuklandılar

Takrir-i Sûkun Kanunu Huzurun ve güvenliğin sağlanması anlamına gelir. Şeyh Said İsyanının bastırılması için hükümete verilen geniş yetkidir. 1929'da yürürlükten kaldırılmıştır.

Şeyh Said İsyanı'nın Sonuçları Alınan tedbirlerden sonra isyan bastırıldı. İsyancıların ele başları yakalanarak İstiklâl Mahkemelerinde yargılandı. Cumhuriyet yönetimine karşı ilk büyük tehlike oldu. İç meseleyle uğraşırken dışa karşı güçsüz olduk ve Musul'u kaybettik. Ayaklanmayla ilgisi olduğu gerekçesiyle TCF kapatıldı. Çok partili hayata geçiş için uygun ortam olmadığı anlaşıldı.

Serbest Cumhuriyet Fırkası(SCF) İkinci muhalefet partiside diyebiliriz. 1930'lu yıllara geldiğimizde Dünya ekonomik buhranı adını verdiğimiz önemli bir dönemeçten geçmektedir. Mustafa Kemal yakın arkadaşı olan ve Paris elçisi olan Fethi Bey''i çağırarak yeni bir parti kurmasını istemiştir. Böylelikle Serbest Cumhuriyet Fırkası kurulmuştur

Mustafa Kemal Neden Bir Parti Kurulmasını İstemiştir 1929'da çıkan ekonomik bunalım. 1930'larda halkın ekonomik durumunun iyi olmaması. Farklı görüşlerin meclise gelip tartışabilmesi bu sebeplerden dolayı bir muhalefet partinin kurulmasına ihtiyaç duymuştur. Hükümetin idari yönden denetlenebilmesi için istenmiştir. Kısa sürede büyüyen partiye bazı rejim karşıtı kişilerinde girmesi sonucu Fethi Bey 17 Kasım 1930'da partiyi kapattı. Çok partili hayata geçmek için yapılan ikinci denemede başarısız olmuş ve Mustafa Kemal döneminde çok partili hayata geçilememiştir.

SCF Neden Kapatıldı? Rejim karşıtları toplandı. Fethi Okyar feshetti. Menemen olayı (Kubilay)

Menemen Olayı (23 Aralık 1930) Cumhuriyet ve laiklik karşıtı olan Derviş Mehmet adında bir tarikat mensubu tarafından İzmir'in Menemen kasabasında isyan hareketi başlatıldı. Ayaklanmayı bastırmaya giden öğretmen asteğmen Kubilay isyancılar tarafından şehit edildi. İsyancılar Türk ordusu tarafından yakalanarak ağır bir şekilde cezalandırıldılar. Şeyh Said ayaklanması İzmir suikastı Menemen olayı Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı düzenlenmiş rejim karşıtı olaylardır.

Hilal Asena TANRIYAKUL Melis KIRBAŞ