AİLE EĞİTİM PROGRAMI 7-11 YAŞ

“OKULLAR HAYAT OLSUN” PROJESİ ÇERÇEVESİNDE UYGULAMAYA KONULAN 7-11 YAŞ AİLE EĞİTİMİ PROGRAMINA HOŞGELDİNİZ

BU PROGRAMIN AMACI NEDİR? 7-11 Yaş döneminin önemini kavramak. Çocuğun gelişimine aile olarak en iyi nasıl katkı sağlayabileceğimizi görmek. Çocuklarımızla iletişim kurarken, onu dinlerken, onunla konuşurken, doğru ve yanlış davranışlar sergilediğinde, neleri yapıp neleri yapmamamız gerektiğini konuşmak. 3

Baskıcı Tutumun Çocuk Üzerindeki Etkileri Yanlış davranışı sonucunda baskı gören çocuk,üzülür,korkar,öfkelenir. Davranışın neden yanlış olduğu anlatılmadığı için davranışı düzeltemez ve ebeveyne kızar. Dolayısıyla davranışın sorumluluğunu almayı öğrenemez. Yanlış davranışı düzeltmek için yardım istemeyi öğrenemez. Dayağın ve Baskının bir sorun çözme yöntemi olduğunu öğrenir ve uygular. Dayak ve Baskıdan kurtulmak için YALAN söylemeyi seçebilir.

Baskıcı Tutumun Çocuk Üzerindeki Etkileri Ebeveynlerle güvene dayalı bir ilişki yerine korkuya dayalı bir ilişki olur. Gelişiminde çeşitli sorunlar yaşayabilirler. Kendisine ve çevresine güvenmekte zorluk yaşayabilir. Arkadaşlarına şiddet uygulayabilir yada şiddete maruz kalabilir. İçine kapalı yada saldırgan olabilir. Okul başarısı olumsuz etkilenebilir. Özbakım becerileri gelişmeyebilir. İçinde bulundukları durumlarda doğru-yanlış ayırımını yapamayabilirler(başka bir deyişle iç denetim geliştirmekte zorlanabilirler).

Tavizkar Tutumun Çocuk Üzerindeki Etkileri Her istediğinin istediği zaman yapılacağına inanır ve sınırları,kuralları anlamakta ,bunlara uymakta zorlanır. İstekleri karşılanmadığında sevilmediğini düşünür ve ne yapacağını bilemez. Öfkelenir,üzülür,küser. Yanlış davranışı anlatılmadığı için,diğer insanlar üzerindeki olumsuz etkisini farkedemez. Anne babasının her zaman onun istediklerini yapmak zorunda olduğuna inanır. Sorunları duygu sömürüsü yaparak,tutturarak,ağlayarak çözebileceğine inanır.

Tavizkar Tutumun Çocuk Üzerindeki Etkileri Anne babasıyla gerçek ,içten bir ilişki geliştirmekte zorlanır. Gelişiminde çeşitli sorunlar yaşayabilir. İhtiyaçlarını kendi başına çözmediği için kendine güveni azalır. Diğer insanlar ona tavizkar davranmayacağı için insanlara güveni de azalır. Bencil,uyumsuz olabilir ve okulda sorun yaşayabilir. Çok içlerine kapalı yada saldırgan olabilirler. İçinde bulundukları durumlarda,doğru yanlış ayırımını yapamayabilirler(başka bir deyişle iç denetim geliştirmekte zorlanabilirler).

BASKICI VE TAVİZKAR TUTUM ÖRNEKLERİ ETKİNLİKTE TUTUMLAR BASKICI TUTUM TAVİZKAR TUTUM Yemeğe zamanında gelmezse,çağırırım.Birkaç defa gelmezse,sert bir şekilde bağırırım. Gelmediğinde , ben onun yanına yemeği götürürüm. Uzun süre gelmezse,BEŞ kardeşi gösteririm: Çağırırım,gelmez,ağlanır,sızlanır,yemeği ayağına götürürüm. Koskoca adam oldunuz,hala zamanında sofraya gelmeyi beceremiyorsunuz,ne biçim çocuklarsınız. İstediği zaman yiyebileceğini söylerim. Yemeğini yemezsen,yarın oyun oynamak için arkadaşlarına gidemezsin. Çağırırım,Ama çocuklar « Geçen gün sende TV karşısında yemiştin» dediklerinde,istedikleri yerde yemelerine izin veririm.

BASKICI(YÖNTEM B) VE TAVİZKAR(YÖNTEM T)YÖNTEMLERİN ANNE BABALAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Her iki tutum da çocuklarda olumsuz sonuçlara yol açtığı için anne-baba kendini kötü hisseder. Bir çok ailede tutumlarda birini anne,diğerini baba kullanır.Bu yüzden çocuk ne yapacağını bilmez ve ebeveynlerden birine yakınlık gösterir.Bu durum eşler arasında ilişkiyi de olumsuzlaştırır. Çocuk küçükken tavizkar tutum sergilenir,büyüdükçe ve bağımsızlaştıkça,kontrol etmek amacıyla baskıcı tutuma geçilir.

AŞIRI KORUMACI ANA –BABALARIN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Ana babalarına aşırı bağımlı olabilirler. Kişisel sorumluluklarını almayı bilemezler. Özbakım becerisini geliştiremez birçok alanda kendilerini ifade edemezler. Özgüven geliştirmede zorlanabilirler.Kendilerine güvenleri azalabilir. Okul başarıları düşer.Tek başlarına ders çalışamazlar.

DEMOKRATİK TUTUMUN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Bu yöntemle büyüyen çocuklar sağlıklı iletişim kurma becerilerine sahip olur. Sınırları ve kuralları anlar anlamadığında sorar. Kendine ve çevresine güvenir. Hem kendi hem de diğer insanların hak ve sorumluluklarının farkındadır. Yanlış davranışta bulunduğunda,davranışının neden yanlış olduğu ona açıklandığı için davranışının diğer insanlar üzerindeki etkisini fark eder. Anne -babasıyla gerçek,içten bir ilişki geliştirir. Demokratik yöntemle yetişen çocuklar iç denetim geliştirirler.Yanlarında yetişkinler olmadan da doğru davranışı gösterirler. Demokratik tutumun diğer tutumlardan en önemli farkı çocuğu adam yerine koymaktır.Bunun anlamı;çocuktan gelen mesajları dikkate almaktır.vb.BU NEDENLE ÇOCUKLARLA İLETİŞİM BECERİLERİNİ DOĞRU KULLANMAK ÖNEMLİDİR.İLETİŞİM BECERİSİNDE ÖNEMLİ OLAN ETKİN DİNLEME VE KENDİNİ UYGUN BİÇİMDE İFADE ETMEKTİR.

ETKİN DİNLEME ! Ayhan ın etkin dinleme oyunu-ek 6

İLETİŞİMİ BAŞLATABİLME Günlük hayatta yaptığımız törensel davranışlardır (merhaba, güle güle vb…). Kültürel entelektüel düzey, çevre etkilidir. Bu törensel davranışlara saygı gösterilmemesi iletişimde sorunlara neden olur. Bunları yaşamak ihtiyaçtır. Avantajı: İlişkinin giriş anahtarlarıdır. İlişkinin başlamasını sağlar. - İlişkiyi başlatabilme ihtiyacı : Günlük hayatta yaptığımız törensel davranışlar(merhaba, güle güle vb…) Kültürel entellektüel düzey, çevre etkilidir. Bu törensel davranışlara saygı göstermeyenler sorun yaşar. Bunları yaşamak ihtiyaçtır.

BİRLİKTE SOHBET ETMEK Ergenle yapılan günlük olağan konuşmalardır. Bu süreç içinde karar alınmaz, derinlemesine analiz yapılmaz. Avantajı: Sohbet etmek, ilişkiyi kurmamıza, geliştirmemize ve yeni insanlar tanımamıza yarar. - Birlikte eğlenebilme ihtiyacı : Günlük olağan konuşmalar. Karar alınmaz. Derinlemesine analiz yapılmaz. Vakit geçirme, sosyal ilişki kurmamıza ve yeni insanlar tanımamıza yarar.

İLETİŞİMDE ENGEL OLABİLECEK DAVRANIŞLAR Emir vermek, yönetmek Tehdit etmek, gözdağı vermek Vaaz vermek, ahlak dersi vermek Öğüt vermek, çözüm getirmek Öğretmek, nutuk çekmek, mantıklı düşünceler önermek Yargılamak, eleştirmek, suçlamak Övmek, iltifat etmek, pohpohlamak Ad takmak, alay etmek, utandırmak Yorumlamak, analiz etmek, tanı koymak Avutmak, teselli etmek Soru sormak, sınamak, çapraz sorgulamak Oyalamak, şakacı davranmak, konuyu saptırmak Karşılaştırmak Göz kontağı kurmamak Aynı hizada olmamak Başka şeylerle ilgilenmek

BEN DİLİ Mİ, SEN DİLİ Mİ? Yeter artık. Yapma şunu -SEN DİLİ- Kardeşine vurduğun zaman canı acıdığından ağlıyor.Ben de onu teselli ederken ne yapacağımı şaşırıyorum. Bu durum beni üzüyor. -BEN DİLİ- Terbiyesizlik yapma. Bilgisayarı kapatmanı istiyorum. Notlarını böyle düşük görünce başarısız olacağını düşünerek kaygılanıyorum. Grup İçinde Konuşma Ve Dinlemeyi Kolaylaştırmak İçin Öneriler; Aile içinde belirli bir konu konuşulurken, bir toplantı yapılırken küçük bir eşya ile sözün kimde olduğunu belirleyebilirsiniz. Bu bir oyuncak, tuzluk, kalem vb. olabilir. Eşya kimin elindeyse o konuşur, diğerleri onu dinler. Cevap vermek ya da söz almak isteyen bu eşyayı eline alır ve konuşur. Ailede her bireyin, yaş, konum ve cinsiyet ayırımı yapılmaksızın eşit konuşma hakkına sahip olduğu unutulmamalıdır. Yaşları ne olursa olsun her çocuğun kendine özgü düşünceleri ve bu düşüncelerini ifade etme hakkı vardır.

SEN MESAJLARI BEN MESAJLARI KİŞİLİĞE YÖNELİKTİR BÜTÜNE VE GENELE YÖNELİKTİR KARŞIMIZDAKİ KİŞİ İLE İLGİLİ OLUMSUZ DEĞERLENDİRMELER İÇERİR KARŞIMIZDAKİ KİŞİNİN ÖZGÜVENİNİ ZEDELER ÖFKE VE NEFRET GİBİ OLUMSUZ DUYGULAR UYANDIRIR ÇEKİNGEN YA DA SALDIRGAN İNSANLAR YARATIR İLETİŞİMİ ZEDELER İLİŞKİYİ ZEDELER SORUMLULUK DUYGUSUNU GELİŞTİRMEZ İŞBİRLİĞİNE KARŞI DİRENÇ YARATIR DAVRANIŞA YÖNELİKTİR ÖZELE VE O ANA YÖNELİKTİR GÖNDEREN KİŞİNİN DUYGU VE DÜŞÜNCELERİNİ İÇERİR ÖZGÜVENE OLUMLU KATKISI VARDIR GÖNDERENE YARDIM İSTEĞİ UYANDIRIR ATILGAN İNSANLAR YARATIR İLETİŞİMİ ZEDELEMEZ İLİŞKİYİ GELİŞTİRİR SORUMLULUK DUYGUSUNU GELİŞTİRİR İŞBİRLİĞİNE YÖNELİK İSTEK UYANDIRIR

7-11 YAŞLARINDAKİ ÇOCUKLARIN BEDENSEL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

6-11 yaşları arasında meydana gelen bedensel ve fiziksel gelişim 2-6 yaş evresindeki gelişime göre daha yavaştır. Erinlik dönemi de denilen bu dönemde sinir sisteminin gelişimi büyük oranda tamamlanır. Kalp ritmindeki değişiklik ve akciğerlerdeki gelişim bu yaş çocukların etkinliklerini daha da kolaylaştırır. Kemik ve iskelet sistemindeki gelişim kas sisteminden daha ileri düzeyde olduğundan bu yaş çocuklarında büyüme ağrılarına sıkça rastlanmaktadır.

Ayrıca büyük kaslara oranla küçük kaslar oldukça zayıftır. 6-11 yaş dönemindeki gelişmede içsalgı bezlerinin önemli rolü vardır. (troid bezinin yeterince salgı üretmemesi durumunda çocuğun bedensel ve zihinsel gelişimi yavaşlar) Bu dönemde baş, gelişimini tamamlar; ancak sindirim, solunum, sinir, duyu, iskelet ve boşaltım sistemleri gelişimini sürdür. Ayrıca her iki cinsiyet grubunda da özellikle dönem sonuna doğru cinsiyete bağlı olarak gelişim hızlanır. 6-11 yaşlarındaki çocuklar ağır işler yapmaya hazır değildirler. Ağır işler onların kemik yapılarını kolayca bozabilir.

ÇOCUK GELİŞİMİ BEDENSEL VE CİNSEL GELİŞİM BEDENSEL GELİŞİMİ DESTEKLEMEK İÇİN Spora veya eğlenceli faaliyetlere yönlendirmek Fiziksel faaliyetlere katılarak çocuğa örnek olmak Çeşitli malzemeler almak Ev işlerinde görev vermek Açık alanlara, parka, pikniğe gitmek Faaliyetler içeren seçenekler sunmak

SPORA YÖNLENDİRİRKEN ÖNEMLİ NOKTALAR Çocuğun yaptığı spordan zevk alması önemlidir Yaptığı spor ilgi ve yeteneklerine uygun olmalıdır Çocuklar mutlaka bir spor yapmak zorunda değildir. Ancak bedensel gelişimleri için mutlaka büyük ve küçük kaslarını çalıştırmalıdır Belirli bir sporu en azından bir süre denemesini sağlamak gerekir

7-11YAŞ DÖNEMİNDE ÇOCUKLARDA CİNSEL GELİŞİM Bu dönem cinselliğin farkına varıldığı ve merak edildiği bir dönemdir. Çocuğun sorduğu sorular mutlaka cevaplanmalıdır Yaşlarına uygun ve sordukları kadarıyla cevaplar verilmelidir Doğru ve basit cevap verilmelidir Doğal ve rahat bir ifade tarzı içinde cevap verilmelidir Resim kullanmak faydalı olabilir Yardıma hazır olduğunuzu ona hissettirebilirsiniz Cevap vermek için uygun zaman değilse, sonra cevaplayabilirsiniz

BİLİŞSEL / ZİHİNSEL GELİŞİM VE DİL GELİŞİMİ BEYİN; bebek anne karnındayken gelişmeye başlar ve doğumdan sonra da gelişmeye devam eder. Zihinsel gelişimi destekleyici beceriler: ALGILAMA HATIRLAMA KAVRAM KULLANMA KONUŞMA SORUN ÇÖZME becerileridir.

ÇOCUĞUN SORDUĞU SORULARI CEVAPLARKEN Çocuğun sorduğu sorular doğal karşılanmalıdır Sorulara doğru cevaplar verilmelidir Yaşı göz önüne alınmalıdır Sorduğu kadarıyla açıklama yapılmalıdır Mutlaka açıklayıcı, doyurucu cevaplar verilmelidir Cevaplayamayacağınız bir soru olursa çocukla birlikte sorunun cevabı araştırılabilir

SOSYAL, DUYGUSAL GELİŞİM VE BENLİK GELİŞİMİ 7-11 YAŞTA SOSYAL DUYGUSALGELİŞİMDE GÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLER 1. Sosyal çevre ve kurallar 2. Cinsiyet rolleri 3. Başkalarının duygularını ve ihtiyaçlarını anlamak 4. Kendini tanımak/ farketmek

SOSYAL DUYGUSAL GELİŞİMİ DESTEKLEMEK İÇİN Kendini tanımasına destek olmak Duygularını uygun şekilde göstermesine destek olmak Duygularına uygun tepki vermek Karşısındakini anlamasına destek olmak (empati)

ÇOCUKLARIN DUYGULARINA UYGUN TEPKİ 1. Önce dinleyip anlamak 2. Çocuğun duygusunun değil davranışının doğru ya da yanlış olabileceğini unutmamak 3. Çocuğun hissettiği duyguya uygun cevap vermek

ÖZGÜVENİ DESTEKLEMEK İÇİN Koşulsuz sevgi içinde büyüme Ait olma duygusunda tatmin Hataların ve başarısızlıkları , yaşamın ve öğrenmenin bir parçası olarak görebilme Sorumluluk alma Sadece sonuca değil, sürece, çocuğun çabasına da odaklanma

ÇOCUKLA ZAMAN GEÇİRMEK VE OYUN ‘OYUN’ ÇOCUĞUN TÜM GELİŞİM ALANLARINA KATKI SAĞLAR

OYUNDA AİLENİN ROLÜ

Oyun oynamaya zaman ayırabilmesi için ders ve diğer sorumluluklarına zaman ayırmasına yönelik planlama yapmasına destek olabilirsiniz Değişik oyunlar oynamasına ortam sağlayabilirsiniz Çocuğun açık havada oyunlar oynamasını sağlamak için onu parklara götürebilirsiniz Çocukla birlikte ailece oyunlar oynayabilir, hoş vakit geçirebilirsiniz (tavla, sessiz film, kağıt oyunları, satranç, dama, kelime oyunları, top gibi) Çocuğun oyun oynayabilmesi için arkadaşlarını eve çağırabilirsiniz Çocuğun okulda var olan basketbol, voleybol, folklor ve tiyatro gibi sosyal faaliyetlere katılmasını destekleyebilirsiniz

OYUNCAK SEÇİMİ Çocukların tek bir gelişim alanına yönelik oyuncak seçilmemeli Evdeki malzemeler de çocukların oyunlarında kullanılabilir (çanta, bluz, ayakkabı gibi) Önemli olan oyuncağın pahalı ve gösterişli olması değil, onun için alınmış ya da yapılmış olmasıdır Bu yaşta çocuk kurallı oyunlar oynayabileceğinden ona uygun oyun malzemelerini(kızma birader, dama) seçmesini teşvik edilebilir Çocuk, oyuncakları ve oyunları kendi ilgi alanına göre seçebilmelidir Seçeceği oyuncakların sağlam ve dayanıklı olmasına dikkat edilmesi sağlanabilir Bilgisayar oyunlarında saldırganlığı körükleyen oyunları seçmemesine yardımcı olunabilir

YAŞAM OLAYLARI Stres / Sıkıntı; vücudumuzun ve beynimizin içsel ve dışsal çeşitli durumlara verdiği otomatik bir tepkidir Travma; yaşamımıza, vücut bütünlüğümüze, inanç sistemimize, sevdiklerimize yönelik yaşanan tehdit durumu ve bunun yarattığı etkiler

STRES VE TRAVMAYA NEDEN OLAN DURUMLAR Kayıp yaşamak, ölüm Kaza geçirmek Şiddete maruz kalmak ya da şahit olmak Savaş, terör, şiddet olayları Doğal afetler Hastalıklar Boşanma İşsizlik, maddi zorluklar

STRES VE TRAVMA BELİRTİLERİ FİZİKSEL BELİRTİLER Çarpıntı Baş ağrısı Soğuk ya da sıcak basması Mide, bağırsak bozukluğu, sindirim zorluğu Nefes darlığı Ellerde titreme Gürültüye, sese karşı aşırı duyarlılık Uykusuzluk, aşırı ya da düzensiz uyku Bitkinlik Boyunda, ensede, belde, sırtta ağrı, gerginlik, kasılma ve eklem ağrıları Mide krampları

DUYGUSAL BELİRTİLER Huzursuzluk Sıkıntı, gerginlik Mutsuzluk, durgunlaşma, çöküntü hali Sinirlilik, saldırganlık veya kayıtsızlık Duygusal / alıngan olmak Kaygılı olmak

ZİHİNSEL BELİRTİLER Konsantrasyonda, dikkatte azalma Unutkanlık Organize olamamak Zihin karışıklığı İlgi azalması Matematik hataların artması Zihinsel durgunluk Sosyal hayattan uzaklaşma, yoksunlaşması Olumsuzluklar üzerine odaklanmak Kararsızlık

ÇOCUKLARDA STRES BELİRTİLERİ Okul başarısında düşme, okula gitmek istememe Arkadaş ilişkilerinde sorunlar Sosyal aktivitelere karşı ilgisizlik Özgüvende azalma Çabuk sinirlenme, öfke patlamaları, aşırı hareketlilik Çok fazla uyuma veya uykusuzluk, iştahta artma veya azalma Yalnızlığa eğilim, alınganlıkta artış, karşı gelme Madde kullanımına eğilim İçe çekilme Alt ıslatma Tik bozuklukları Kekeleme, konuşma bozuklukları Parmak emme

TRAVMA DURUMLARINDA ÇOCUKLARA UYGUN YAKLAŞIM; DUYGUSAL DESTEK Duygularını anlayıp kabul edin Siz de duygularınızı paylaşın Aile olarak bir arada olun Esnek davranın Günlük olağan yaşantıya olabildiğince çabuk dönün

ÇOCUKLARIN STRESİNE UYGUN YAKLAŞIM Fiziksel etkinlikler Baş başa geçirilecek zamanlar ayarlamak Çocukla konuşmak Güzel bir olayı hatırlamak veya tatili düşünerek rahatlamasını sağlamak Fiziksel temas Hata yapmanın normal bir şey olduğunu belirtmek Olayı canlandırmak, nasıl baş edeceğini prova etmek Deneyimleri paylaşmak Beslenmesine ve dinlenmesine dikkat etmek Nefes alma ve gevşeme tekniklerini on da öğretmek Stres ve sıkıntı uzadığında bir uzmandan(psikolog, psikiyatr, pedagog, psikolojik danışman)destek almak gerekir

ÇOCUK HAKLARI ve ÇOCUK İHMALİ

Özensiz ve mevsimine uygun giydirmeme Altını zamanında değiştirmeme ÖZ BAKIM Özensiz ve mevsimine uygun giydirmeme Altını zamanında değiştirmeme Yetersiz beslenme Evde yalnız bırakma Bakmaya elverişli olmayan kişilere teslim etme Uygun hijyenik ortamı sağlamama Aşılarını yaptırmama Hastalandığında doktora götürmeme

EĞİTİM Okula göndermeme Kız çocuklarını okutmama Çocuğun okulu ile ilgili olmama Okula devamsızlığa göz yumma Özel eğitime ihtiyacı olan çocuklara gerekli imkanı sağlamama Farklı ilgi ve yeteneklerini desteklememe

SEVGİ İLGİ Çocukla birlikte vakit geçirmeme Birlikte farklı etkinlikler yapmama Sevgiyi ve ilgiyi göstermeme Çocuğu dinlememe Çocuğu yakınlarından ve akranlarında izole etme

BARINMA Çocuğun uygunsuz tehlikeli yerlerde barındırılması Barındığı yerle ilgili güvenlik önlemlerinin alınmaması Çocuğun sokağa atılması

FİZİKSEL Etini sıkmak Dövmek Yakmak Tekmelemek Sarsmak Tokat atmak

DUYGUSAL Azar Alay etme İsim takma Tehdit etme Küçük düşürme Konuşmama Kıyaslama

CİNSEL Cinsel sözler söyleme Teşhircilik Cinsel muayeneye zorlamak Rahatsız edici şekilde sürekli dokunmak, okşamak, öpmek Tecavüz

EKONOMİK Sokakta çalıştırma Ekonomik olarak desteklememe Fuhuş amaçlı çalıştırma

İHMAL VE İSTİSMARIN ÇOCUK ÜZERİNDE ETKİLERİ Anne ve babayla, çevresiyle iletişim kurmada sorunlar yaşayabilir Özgüveni gelişmez Kalıcı bedensel hasara uğrayabilir (evde yalnız bırakılmak) Hayatlarını kaybedebilirler (arabada bırakılıp havasız kalmak) Cinsellikle ilgili sorunlar yaşayabilir Aşırı saldırgan ya da içe kapanık olabilir

İHMAL VE İSTİSMARI ÖNLEMEK İÇİN Çocuğumuza hayır demesini öğretmeliyiz Çocuğumuzun ev dışında da neler yaptığı ve yaşadığı hakkında da bilgi sahibi olmalıyız Çocukların sorumluluk ve beceri kazanabilecekleri deneyimleri engellememeliyiz Çocuk yaz tatilinde eğer bir yerde çalışacaksa bazı noktalara kesinlikle dikkat etmeliyiz