ORGANİK BİTKİSEL ÜRETİM Öğr. Gör. Tuğba KAMAN

Organik Bitkisel Üretim Organik tarım fikri ilk önce bitkisel ürünlerle başlamış ve çalışılmış daha sonra diğer alanlarda uygulanmıştır. Gerek organik bitkisel üretimde gerekse konvansiyonel tarımda bir seri yetiştirme teknikleri uygulamak gereklidir.

Nerelerde Bitkisel üretim yapılamaz a- Karayolları genel müdürlüğü ağındaki ana yollara bir km uzaklıktaki alanlarda organik bitkisel üretim yapılamaz. b- Ağır sanayi tesisi reaktör, santral, maden işletmesi yakınlarında 3 km lik alanda organik bitkisel üretim yapılamaz.

c- Çevre kirliliğinden şüphe duyulan alanlarda Organik bitkisel üretim yapılıp yapılmayacağına konu uzmanlarının raporları, laboratuvar analizleri ve kurumumuz karar verir. d- Arazinizin yarısında organik, tarım diğer yarısında istisnalar dışında konvansiyonel bitkisel üretim yapılamaz.

Organik Yetiştirme Teknikleri 1. Toprak İşleme: Gerek konvansiyonel anlamda, gerekse organik anlamda bitkisel üretim, tarladaki toprakta, tarla toprağında yapılmaktadır.

Toprak canlı ve yaşayan bir varlıktır Toprak canlı ve yaşayan bir varlıktır. Çok değişik canlılar için gerekli olan özellikleri bir arada bulundurmaktadır. Toprak bozulmamış yapısı içinde hacimsel olarak incelendiğinde, %50 si gözenek yapısında ve %50 katı madde olduğu, katı madde kapsamınında % 45’inin mineral madde ve % 5’ininde organik maddeden oluşmaktadır. Bu değerler değişken olabilir.

Verimli bir toprakta beklenen değerler;

Toprakların fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri organik tarım sistemi yönetiminde oldukça önemlidir. Örneğin, toprak parçacıklarının dağılımı, toprak yapısı, toprak organik madde miktarı, pH tuzluluk, bor, kireç miktarı, temel besin elementleri miktarı, toprak çözeltisindeki anyon ve katyonların cinsi ve miktarı, pestisid kalıntıları, toprakta ağır metal birikimi bu değişkenler arasında sayılabilir.

Toprak Canlıları Bu toprak canlıları topraktaki organik atıkları ayrıştırarak humus oluşumunu sağlar, toprak parçacıkları arasına organik maddeyi yerleştirerek dayanıklı toprak kümelerinin oluşumuna yardımcı olurlar, bitki köklerini destekleyerek onları hastalık ve zararlılardan korurlar.

Organik tarımla uğraşan çiftçilerin toprağın yeterli verimlilikte olması için gerekli uygulamaları dikkate almalıdır. Toprağın bitkiye uygun ve yeterli besin sağlaması, su temin etmesi bitki köklerinin kolayca gelişmesine imkan sağlaması gerekmektedir. Yetersiz bitki besin maddesi, yetersiz su, sıkışmış toprak, yüzeyde su birikmesi, toprak asitliğinin fazla olması gibi olumsuzluklar bitki gelişimin yavaşlatır ve hatta durdurur.

Toprak verimliliğini arttırarak daha sağlıklı ve yeterli bitkisel ürün almak mümkündür. Bu amaçla; Toprak yüzeyi bitki atıkları veya örtü bitkisi ile kaplı tutularak güneşin yakıcı ışınlarından korunabilir. Dönüşümlü bitki yetiştiriciliği yani ekim nöbetide verimliliği arttırır.

Toprağın uygun bir yöntemle sürülmesi, Bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin maddeleri ve yeterli suyun sağlanması verimliliği arttırır. Toprağa hayvan gübresi ve kompost vererek toprak canlıları için gerekli olan organik madde sağlanmalıdır. Toprak gevşetildiğinde bitki köklerinin toprak içinde gelişmesi ve ilerlemesi kolaylaşır, toprak gözeneklerinden havanın yenilenmesi sağlanır, böylece bol azot ve oksijen alnması temin edilir, toprak mikroorganizmaların gelişmesi ve çoğalmasına yardımcı olunur.

2.Tarla ve Tohum Yatağı Hazırlığı Toprak uygun bir şekilde işlendikten sonra, tarlaya tohum ekilmeden bir veya iki hafta önce mutlaka tava ve toprağın nemine dikkat ederek kazayağı veya benzer bir aletle toprak karıştırılması, havalandırılmadır.

Tarla ve tohum yatağı hazırlığı ürünün hangi mevsimde ekileceğine göre farklılık arz edebilmektedir. Sonbahar ve kışlık olarak yapılacak ekimler toprakta tav olursa çimlenme ve çıkışlar kışa girmeden olacak ve kışa kuvvetli giren ekimlerden daha yüksek verim alınacaktır. Kışlık ekimler yapıldıktan sonra toprak hafif bastırılırsa çıkış daha sağlıklı olacaktır. Yazlık ekimler avantajlıdır, ilkbaharda ve kıştan çıkarken yapıldığı için toprakta genelde tav bulunur. Tava yapılan ekimlerin geleceğide çoğu zaman garantilidir.

3. Ekim Nöbeti (Rotasyon) Organik tarımın esaslarından biri olan ekim nöbeti (münavebe ya da ürün rotasyonu), aynı bahçe veya tarlanın üzerinde belirli bitkilerin, belirli bir sıraya göre arka arkaya yetiştirilmesine denir. Farklı bitkilerin birbirini izleyerek yetiştirildiği bu sistem, hem toprak hem de bitki açısından birçok yararlar sağlamakta. 

Ekim Nöbetinin (münavebe) yararları Her bitki topraktan eşit ölçülerde besin elementi kaldırmaz. Bazıları belirli besin maddelerinden fazla kaldırır, bazıları da çok az harcarlar. Aynı bitkinin üst üste yetiştirilmesi o madde bakımından toprağın fazla zayıflamasına yol açar Ekim nöbetinde farklı bitkilerin devreye girmesi ile zararlının zarar yapması önlenir.

Ekim Nöbetinin (münavebe) yararları Verim ve kalitenin düşmesine sebep olan toprak yorgunluğu önlenebilir Yabancı otların çoğalması önlenebilir Bitki kök salgılarının zararlı etkisi önlenebilir. Her bitkinin kök bölgesinde salgıladığı maddeler farklı olur, bu salgılar devamlı aynı bitkinin aynı salgıları olursa, topraktaki mikroorganizmalar belli yönde etkilenir. Ekim nöbeti sisteminde bu problem de ortadan kalkacaktır.

Topraklarda organik maddenin yeterli olması başta toprağın su tutma kapasitesini artırır. Toprakta makro ve mikro besin elementlerinin dengesini sağlar, toprağın havalanmasına yardımcı olur, toprak mikroorganizmalarının daha aktif çalışmasını sağlayarak ayrışma ve parçalanmanın hızını artırır. Yetiştirilen bitkilerin gelişme dönemlerinde toprağı belli oranlarda örtmeleri, erozyon üzerine etkili olmaktadır.

Ekim nöbeti nasıl uygulanır? Bitkiler sınıflandırılır  Bahçe eşit parsellere bölünür  Aynı aileden olan bitkilerin besin ihtiyaçları, hastalık ve zararlıları da aynıdır. Aynı botanik aileden olan bitkiler aynı parselin üzerinde yetiştirilebilir.

Botanik ailesine göre sınıflandırma

Hangi bitkiden önce ya da sonra, hangi bitkinin yetiştirilmemesi gerekir?

4. Gübreler ve Gübreleme Gübre: İçerisinde bir veya birkaç bitki besin maddesini birarada bulunduran bileşiklere denir. Gübreleme:Bitkiler için gerekli olan besin maddelerin toprağa verilmesine denir. Gübrelemenin Amacı: Birim alandan daha fazla ve daha kaliteli ürün elde etmektir.

Gübre Çeşitleri Organik Gübreler Ticari Gübreler

Organik Gübreler Organik gübreler içerisinde; başta ahır gübresi olmak üzere, yeşil gübreler, kanatlı hayvan gübresi, yarasa gübresi, kan, deri, boynuz ve tırnak tozları vs. sayılabilir. En önemli organik gübre hayvan gübresidir.

Ticari Gübreler Azotlu Fosforlu Potasyumlu Kompoze gübreler olarak 4 ana gruba ayrılırlar.

Gübrelerin Uygulama Şekli Gübreler yaygın olarak dört şekilde uygulanırlar. Serpme Banda Verme Üstten veya Yandan Verme Püskürtme Banda Verme: Gübreler ekimden önce tohum veya fidenin 3-5 cm altına veya yanına, elle veya makinalarla uygulanır.

Organik tarımda kullanılacak önemli bir gübre kaynağıda yeşil gübredir. Önemli Bazı Yeşil Gübre Bitkileri

Organik tarımdaki çok önemli bir diğer organik gübre kaynağıda organik artık ve atıkların değerlendirilerek kompost yapılması ve olgunlaşmış kompostun gübre olarak toprağa verilmesidir. Kompostlamada üç önemli gelişme dönemi vardır. Bunlar organik madde yığının ısınması, soğuması ve olgunlaşmasıdır.

5. Üretim Materyali: Bitkisel üretimde çoğaltma veya üretim materyali olarak tohum, fide, fidan, anaç, çelik, yumru ve soğan kullanılır. Organik tarımın gereği olarak üretimde kullanılan başlangıç materyallerinin de organik tarım kurallarına uygun yetiştirilmiş olması gerekir. Ancak bulunamaması durumunda söz konusu yönetmelik çerçevesinde ve yetkilendirilmiş kuruluşun bilgisi dahilinde konvansiyonel tarım koşullarında üretilen çoğaltım materyalleri de kullanılabilir. Genetik olarak değiştirilmiş çoğaltım materyalleri organik tarımda kullanılmaz.

Tohumlar; Genetik olarak yapısı değiştirilmemiş döllenmiş hücre çekirdeği içindeki DNA dizilimine dışarıdan müdahale edilmemiş sentetik pestisitler, radyasyon veya mikrodalga ile muamele edilmemiş biyolojik özellikte ve organik tarım yönetmenliğine göre, organik üretim metoduyla üretilmesi koşulu vardır.

Fideler Organik tohum veya ana fideden üretilmesi koşulu vardır. Üretimi sırasında sentetik besleme ve büyüme maddeleri ile hormonların kullanılmadığı toprak ve iklim koşullarına uygun olması lazımdır.

Fidan ve Anaç Organik materyallerden elde edilmesi organik tarım yönetmenliğine uygun olarak üretilmesi üretimi sırasında sentetik kimyasal büyüme ve bitki besleme materyalleri ve hormonların kullanılmamış olması ayrıca toprak ve iklim koşullarına uygun olması lazımdır.

6.Ekim Dikim İşlemleri Organik tarımda ekim dikim işlemleri , üretim şekli ve tipine göre sözleşme yapılan kontrol ve /veya sertifikasyon firmanın vereceği talimata göre elle ve ekipmanla yapılır. Alet ekipmanların ayar, düzen ve temizliklerine dikkat edilmelidir.

7 .Bakım İşlemleri Sadece tohumu toprağa atmak ve sadece ekim dikim işlerini yapmak yeterli değildir. Ekilen ürünün tarla çıkışını kontrol etme, çapalama , seyreltme, yabancı ot mücadelesi yapma , hastalık ve haşerelerle savaşmak ve sulama işlerini en iyi şekilde yapmak gerekir.

8. Organik Bitkisel Üretim Sulama a) Sanayi ve şehir atık suları ile drenaj sisteminden elde edilen drenaj suları organik tarımda kullanılamaz, gerekli hallerde suyun uygunluğuna yetkilendirilmiş kuruluş tarafından yapılacak kontrollerde karar verilir. b) Sulama suyu çevre kirliliğine yol açmamalıdır. c) Sulama, toprak yapısında bozulmaya ve erozyona yol açmamalıdır. Drenaj nedir? Bir araziyi değişik amaçlara yönelik kullanımı sağlama veya arazinin kullanımını iyileştirmek için arazide bulunan fazla suyun araziye açılan drenaj kanalları ile kontrollü ve hızlı bir şekilde arazi dışarısında bulunan su toplama yatağına atılma işlemine drenaj denir

9 Hastalık ve Zararlılarla Mücadele: Öncelikle kültürel yöntemler ön plandadır. Dayanıklı tür ve çeşit seçimi Ekim nöbeti Toprak işleme Tuzak kullanımı Biyolojik mücadele

10. Organik bitkisel üretim hasat a) Organik ürünlerin hasadında kullanılan teknik araç ve gereçlerin ekolojik tahribat ve kirlilik oluşturmaması gerekir. b) Elle toplama materyalleri ürünün organikliğini bozmayacak yapıda olmalıdır. Toplama materyalleri hijyenik olmalıdır.

c) Ormanlar, doğal alanlar ve tarımsal alanlarda doğal olarak yetişen yenilebilir bitki ve kısımlarının toplanmasında aşağıdaki hususlara uyulur. 1.Toplama alanı, toplama işleminin 3 yıl öncesine kadar yönetmelikte yer alan ürünler dışındaki ürünlerle muamele edilmemiş olmalıdır. 2) Toplama alanı son iki yıl içinde yangın geçirmiş olmamalıdır. 3) Toplama alanında anız yakılmamalıdır. 4) Toplama alanındaki doğal yaşam dengesinin ve türlerin korunması sağlanmalıdır

11.Ambalaj Hasatta kullanılan araç ve gereçlerin ekolojiye zarar veren ve kirlilik oluşturabilecek materyalden yapılmamış olması gerekir. Ürünün özelliğine göre hasat elle yapılmalıdır.

12 Organik Ürünlerin Paketlenmesi ve Etiketlenmesi Paketleme materyali olarak doğal ve organik kökenli materyal kullanılmalıdır. Kesinlikle metal ve plastik malzeme kullanılmamalıdır.

13:Organik Ürünlerin Depolanması

14:Organik Ürünlerin Taşınması

ORGANİK TARIMDA HASTALIK YÖNETİM METODLARI

MALÇLAMA NEDİR? Bitkilerin daha iyi gelişme gösterebilmeleri için toprağın fiziksel özelliklerini (sıcaklık,nem, vb) artırmak,kaliteli erkenci ve bol ürün almak amacıyla toprak yüzeyinin ince bir tabakayla kaplanmasıdır. Malçlama materyali olarak çam pürü,bitki sapları,saman balyaları,çam kabuğu ve değişik kalınlıklardaki plastikler kullanılabilir

TEŞEKKÜRLER…