LABORATUVAR YÖNETİMİ

LABORATUVAR YÖNETİM KAVRAMI Laboratuvarın organizasyonunda, idaresinde, laboratuvar cihaz ve malzemelerinin kullanılmasında ve hizmetin kaliteli ve ekonomik olmasında özel bir çaba gösterilmesi kaçınılmazdır. Bunun için etkin bir laboratuvar yönetimi gerekir.

LABORATUVAR YÖNETİM KAVRAMI Bir kuruluşu başarılı bir şekilde idare etmek ve çalıştırmak için, kuruluşu sistematik ve saydam bir şekilde yönetmek ve kontrol etmek gereklidir. Başarı, bütün ilgili tarafların ihtiyaçları ele alınırken, performansı sürekli olarak iyileştirmeye yönelik olarak tasarımlanan bir yönetim sisteminin uygulanmasından ve sürdürülmesinden gelir.

LABORATUVAR YÖNETİM KAVRAMI Etkili bir idare; işlerin iyi yürüyebilmesi için, çalışanların üzerinde özel becerilerini kullanmayı gerektirir. Bu gayeye ulaşmak için, kendini işine adamış çalışanlar ile işkolik liderlerin uygun orandaki birlikteliğine gerek vardır. Bu beceriler başlıca (beş) idari fonksiyon üzerinde toplanır: a) planlama ve süratli karar verebilme, b) bir araya getirebilme, c) önder olabilme, d) ivme kazandırabilme, e) kontrol etme.

Kaliteyi etkileyen faktörler Tasarım Satın alma Yönetim Teknoloji Çalışma düzeni İş tanımlamaları Denetleme ve test etme Müşteriler Eğitim Kaynak düzeyi Planlama yöntemleri Üretim süreci Stok kontrol sistemleri

Kalite sistemi Kalite sistemi kavramı, tüm ISO standartlarının temelini oluşturur. Bazı firmaların, kusurları izlemek, müşteri şikayetlerini veya ürün getirilerini kontrol etmek için bir takım yöntemleri bulunabilir; fakat bu bir kalite sisteminin var olduğu anlamına gelmez. Bir Kalite Sistemi, kalite amaçlarının firma içinde her seviyede anlaşıldığının ve gerçekleştirildiğini belirten bir yapıyı (insanlar, prosedürler, prosesler ve kaynaklar olarak) ifade eder. Bu kalite sistemi, firmanın kayıt olmak istediği ISO Standardı ile uyumlu olmalı ve firmanın özel karakteristiklerini gözönüne almalıdır. Bir firmanın, kendi proseslerini bir başka firmenın Kalite sistemi yapısına uydurabilmesi kesinlikle olası değildir. Firmaların kendilerine model olarak başka bir örnek sistem aramalrı yararlı olabilirse de, bu sistemin toptan uygulanması genellikle doğru değildir.

Kalite sisteminin hedefleri Bir firma kalite sistemini oluştururken gerçekleştirmesi gereken dört hedef vardır: Sistem bütün çalışanlar tarafından bilinmeli ve kolayca anlaşılmalıdır. Sistem gerçek hayatta çalışmalı ve sürekli olarak iyileştirilmelidir. Sistem ilk önce dış müşterinin, daha sonra da firma içindeki çeşitli birimlerin veya kişilerin tek tek ihtiyaçlarına odaklanmalıdır. Sistem, kusurların ortaya çıktıktan sonra tespitini değil, önlenmesi (Kalite güvencesi/sürekli iyileştirme) amaçlamalıdır

Etkin kalite yönetim sistemleri uygulamanın yararları Uluslararası tanınan standarda uygun çalışıldığı belgelenerek yeni iş olanaklarının kazanılması Etkin uygulama sayesinde müşteri memnuniyeti ile müşterilerden gelebilecek şikayetlerde azalma sağlanması Ürün ve hizmet kalitesi geliştirilerek maliyetleri hataların azaltılması Zaman ve malzeme kaybının azaltılması Üretim, planlama ve problem çözme çalışmalarının etkinliklerinin arttırılması Çalışanların motivasyonunda ve firma içi iletişimde iyileşme sağlanması

Standardizasyon nedir? Yönetim sistemi standartları nelerdir? Standardizasyon (standartlaştırma) "Belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım ve işbirliği ile belirli kurallar koyma ve bu kuralları uygulama işlemdir. Bu faaliyetlere örnek olarak ürün, meslek ve yönetim sistemi standardizasyonu verilebilir. Belirli bir ürünün kalitesi konusunda yapılan bir standartlaştırma işlemi ile kalitenin alt sınırı tespit edilmekte ve kalite düzeyi bu sınırın altında kalan mal veya hizmet üretimine izin verilmemektedir. Bir meslek

Standardizasyon nedir? Yönetim sistemi standartları nelerdir? konusunda yapılan standardizasyon işlemi ise bu mesleğin gereği gibi icra edilebilmesi için ilgili taraflarca kabul edilen minimum bilgi, beceri ve tutumların ortaya konmasıdır. Yönetim sistemi standardizasyonuna örnek olarak ise kalite, çevre, iş güvenliği, insan kaynakları yönetimi vb. alanlarda yapılan standardizasyon çalışmaları verilebilir. Bu çalışmalar genel olarak ulusal ve uluslararası ticarette ortak anlayışı sağlamak amacıyla yapılmaktadır.

Yönetim sistemi standartları TS EN ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Standardı TS EN ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standardı TS OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı TS EN ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi TS ISO/IEC 27001 Bilgi Teknolojisi – Güvenlik Teknikleri – Bilgi Güvenliği Yönetim sistemleri – Gereksinimler TS EN ISO 13485 Kalite Sistemleri-Tıbbi Cihazlar TS SA 8000 Sosyal Sorumluluk Standardı

Yönetim sistemi standartları ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Standardı: Bir kuruluşun başarılı olabilmesi için, performansı sürekli olarak iyileştirmeye yönelik tasarlanan saydam bir yönetim sisteminin uygulanması ve sürekliliğinin sağlanması gerekmektedir. Bu noktada, bir kalite yönetim sistemi kurmak için gerekli olan minimum şartlan tanımlayan "ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Standardının önemi ortaya çıkmaktadır. Müşteri odaklı ve sürekli gelişim felsefesiyle, müşteri memnuniyetini ve kârlılığı artırmak için etkili bir araç olan bu standart, sektör, ölçek ve kesim farklılığı olmaksızın her türlü organizasyona uygulanabilir. Bu yönetim sisteminin uygulanması, kuruluşun ürün veya hizmetlerinin müşteri ihtiyaç ve beklentilerini karşılayabilme yeteneğini artırır ve bu amaç için tüm organizasyonun etkili bir şekilde yönetilmesini sağlar.

Yönetim sistemi standartları 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standardı: Uluslararası kabul görmüş olan ve günümüz rekabet ortamında önemi giderek artan "ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi" standardı, kuruluşlara çevre sorunlarını sistematik bir biçimde ele almalarını sağlayacak bir dizi araç sunmaktadır. Uluslararası Standardlar Örgütü (ISO) tarafından yayımlanmış olan bu standart, ürünün hammaddeden başlayıp nihai ürün haline getirilerek müşterilere sunulmasına kadar geçen sürecin her aşamasında, çevresel faktörlerin belirlenmesini ve bu faktörlerin gerekli muayeneler ve önlemler ile kontrol altına alınarak, çevreye verilen zararın en aza indirilmesini sağlayacak bir sistemin nasıl kurulacağını tarif eder. Rekabetin hızla arttığı günümüzde, hizmette ve üründe kalite artışının yanında çevreye duyarlı üretim ve hizmet, müşteriler açısından oldukça önem kazanmaktadır.

Yönetim sistemi standartları ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı: HACCP sisteminin ilkelerini ve uygulama basamaklarını tamamlayan, HACCP gereksinimleri ile ön gereksinim programlarını birleştiren ve 2005 tarihinde ISO tarafından yayımlanmış bir standarttır. Bu standart gıda zinciri içerisinde yer alan bir kuruluşun gıda güvenliğine yönelik olan tehditleri kontrol altına alma yeteneğini göstermek için gerekli olan şartları tanımlar. ISO 22000 standardı, tedarik zinciri içinde yer alan tüm firmalara (gıda, yem, gıdasal ambalaj ve katkı maddeleri üreticileri, lojistik firmaları, toptancı ve perakendeciler) uygulanabilen bir standarttır.

Yönetim sistemi standartları OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı: Büyük ya da küçük ölçekli, üretim ya da hizmet sektöründe faaliyet gösteren kuruluşların çalışanları için güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturmaları, birçok ülkede yasal bir zorunluluktur. "OHSAS 18001 iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı", kuruluşların bu zorunluluğu yerine getirmelerine yardımcı olacak bir standarttır. OHSAS 18001, öncelikle ağır ve tehlikeli işyerleri için BSI (British Standards Institution) tarafından geliştirilen, tüm dünyada kabul görmüş ve risk analizine dayalı bir yönetim sistemidir. Bu yönetim sistemi, zararla sonuçlanabilecek olası tehlikelerin önceden tespitini ve gerekli önlemlerin alınmasını amaçlamaktadır.

Yönetim sistemi standartları ISO/IEC 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı: Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi için gereklilikleri ortaya koyan bir standarttır. Bilginin yönetilmesi ve korunmasına olan ihtiyaç, bilgi güvenliği yönetim sisteminin uygulanması gerekliliğini beraberinde getirmiştir. Bu standart, bir kuruluşta bilgi güvenliği yönetim sistemini kurmak, işletmek, izlemek, gözden geçirmek, sürdürmek ve geliştirmek için gerekli olan şartları açıklamaktadır. Bu kapsamda kurumsal yapıyı, politikaları, planlama ve uygulama faaliyetlerini, sorumlulukları, süreçleri ve kaynakları bütünsel olarak yönetmek bu standardın ana amacını oluşturmaktadır.

ISO/IEC 17025 Standardı Laboratuvarların akreditasyonu için Türkiye’de TS EN ISO/IEC 17025 standardı “Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği için Genel Şartlar’’ Bir laboratuvarın spesifik testleri gerçekleştirme konusunda yetkin olduğunun tanınması için karşılaması gereken genel gereklilikleri açıklayan uluslararası bir standarttır. Bu standart, yerine geçtigi ISO/IEC Kılavuz 25 ve EN 45001’in uygulamalarından elde edilen tecrübeler sonunda hazırlanmıştır.

ISO/IEC 17025 Standardı ISO 17025, kalite sistemi çalıştırdıklarını, teknik olarak yeterli olduklarını ve geçerli teknik sonuçları üretebildiklerini göstermek isteyen deney veya kablirasyon laboratuarının yerine getirmesi gereken bütün şartları içermektedir. ISO 17025 standardı beraberinde akreditasyon kavramını getirmektedir. Laboratuar yeterlilikleri akreditasyon kuruluşları tarafından akredite edilir.

Akredite laboratuar olmanın avantajları; Laboratuar akreditasyonu, teknik yeterliliğin güvenilir bir göstergesidir. Aynı zamanda ulusal ve uluslararası anlamda yeterliliğin resmi olarak tanınması anlamına gelir. Müşterilere güvenilir deney ve kalibrasyon hizmetlerini belirleme ve seçmede kolay bir yöntem sunar. Akredite laboratuarlar tarafından düzenlenen rapor ve sertifikalar uluslararası kabul görmektedir. 

ISO/IEC 17025’in Yararları Spesifik test alanlarında kanıtlanmış yetkinliklere haiz laboratuarların resmen tanınması, Laboratuarların test tekrarı ve değerlendirmelerinin bertaraf edilmesi veya azaltılması, Test laboratuar standartlarının ve durumunun güncel kılınması, Akredite laboratuardan çıkan test sonuçlarının iç pazar ve uluslararası pazarlarda kabul görmesi, Karşılıklı tanınma anlaşmalarında akreditasyon tarife dışı engelleri ortadan kalkmasına da katkı sağlaması,

ISO/IEC 17025’in Yararları Kapasite üzerine olumlu etki sağlaması, Saygınlık ve ticari üstünlük, Üçüncü taraflar tarafından tanınması nedeniyle laboratuvarın tek bir denetimden geçmesini sağlayarak çoklu denetimleri önlemesi, Deneylerin kalite düzeylerinin artması, Kalitenin sürekliliğini ve güvenilirliği disiplin altına alması, Güvenilirliğin artması, Müşteri memnuniyetinin artması,

ISO/IEC 17025’in Yararları Personelin teknik yeterliliğinin artması, Cihaz ve teçhizatın sürekli bakımı ve kontrolü, Kaynakların iyileştirilmesi, Çevre ile dost faaliyetlerin başlaması, Çalışanların yetki ve sorumluluklarının belirlenmiş olması.