İş Sağlığı ve Güvenliği & Gürültü Kontrolü

İş Sağlığı ve Güvenliği Nedir? Çalışanların sağlıklı ve güvenli çalışmalarını sağlamak üzere alınması gereken tedbirler dizisidir İşyerlerinde işin yürütümü sırasında, çeşitli sebeplerden kaynaklanan, çalışanların sağlığına ve güvenliğine zarar verebilecek şartlardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır.

İş Sağlığı ve Güvenliği ve Gerekliliği Sağlığı Kaybetmenin Ödülü ve Bedeli Olamaz Hiçbir Ekonomik Zorunluluk İnsan Sağlığına Zarar Verecek Bir İşlemin Nedeni Olamaz Kişisel Koruyucu Malzemesini Kullanmayan, Kaza Bedelini Ailesi ile Birlikte Öder İşyerinde Kimse Kendisini Risk’ e Atma Hakkına Sahip Değildir Risk ve Tehlikelerin Önlenmesi Doğuracağı Sonuçlardan Çok Daha Ucuzdur.

İŞ SAĞLIĞI UYGULAMA İLKELERİ a) Uygun işe yerleştirme b) İşyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi ve kontrolü c) İSG risklerinin değerlendirilmesi ve kontrolü d) Aralıklı kontrol muayenesi e) İşyerinde sağlık hizmeti ve eğitimi

Rahatsız edici gürültü Çeşitli formlarda olabilir: Sürekli tekrarlayan ritmik ses ( damlatan musluk) İstenmeyen müzik (oda arkadaşının dinlediği) Gürültü algılanması kişiden kişiye değişir Çalıştığınız tezgahın gürültüsü sizi rahatsız etmeyebilir Yüksek sesle müzik dinlemeyi sevebilirsiniz. Alçak düzeydeki gürültü bile rahatsız edici olabilir. Arka plandaki müziği bir kişi beğenirken başka bir kişi rahatsız edici bulabilir.

Maskeleyici Gürültü

Maskeleyici Gürültü İşitmek istediğimiz sesin başka bir ses tarafından boğulmasıdır. Sesli ikaz ve diğer işaretlerin duyulmasını engellediği için kazalara neden olur. Ses düzeyi, normal uzaklıktaki konuşmayı sürdürebilmek için 60-70 dB’i aşmamalıdır.

Yaralayıcı Gürültü Gürültü düzeyi işitme duyusunu hasara uğratabilir. 85 dB (desibel) düzeyindeki veya daha yüksek düzeydeki sürekli gürültü kulağa zararlıdır. Basınçlı hava ile çalışan makineler Metal dövme v.d. Bu düzeyde 5 saatten daha uzun süre çalışmak işitme duyusunu riske atar. Kulak yakınında ani yüksek patlama işitme duyusunu hasara uğratabilir.

Tehlikede olduğumuzu nasıl anlarız?

Tehlikede olduğumuzu nasıl anlarız? Pratik Kurallar Arkadaşınızla konuşurken anlaşabilmek için ses tonunuzu artırıyorsanız ya da kulağına bağırıyorsanız, Gün bittiğinde kafanızın içinde gürültü hissediyorsanız ya da kulağınız çınlıyorsa, Gün bittiğinde konuşma ve müzik seslerini açık ve net anlamakta sıkıntı duyuyorsanız, ama sabah bu problem ortadan kalkıyorsa,  Yüksek düzeyde gürültüye maruz kalıyorsunuz demektir, eğer önlem alınmazsa uzun vadede kalıcı işitme kaybına uğrayacağınız konusunda şüphe yoktur.

İşitme Organının Zedelenmesi Kulak korunması gereken çok hassas bir organdır. Gürültü seviyesi yüksek ortamlarda uzun süre bulunmak işitme kaybına sebep olabilir. Gürültüye karşı hassasiyet kişiden kişiye değişir, yaş cinsiyet ve geçmiş rahatsızlıklar önemli faktörlerdir.

İşitme Organının Zedelenmesi Kişisel etkenler Ses yükü Yüklenme düzeyi Yüklenme süresi Frekans (Hz) Ses şiddeti (dB) Zaman içinde değişim Etki süresi

Gürültünün etkileri Gürültülü ortamda kalan, çalışan ya da yaşayan insanlarda şu sağlık problemleri görülebilir: Kalıcı işitme kaybı Kulak çınlaması (tinnitus) Konsantrasyon, dikkat ve reaksiyon zayıflığı Yorgunluk, uyku bozuklukları, baş ağrıları ve stres Metabolik ve hormonal bozukluklar Birden bire şiddetli bir gürültünün etkisinde kalındığında ise Geçici işitme kaybı Tansiyon yükselmesi Dolaşım bozukluğu Solunum hızı artışı ve aşırı terleme görülebilir.

Gürültünün etkileri Gürültü ayrıca, Konuşurken bağırma Sinirli olma hali Karşılıklı anlaşma zorluğu Çalışan arasındaki ilişkilerde olumsuzluklar ve İş kazalarının artması üzerinde önemli rol oynar. Bir mekanik atölyesinde yapılan araştırmada gürültünün 25 dB düşürülmesinin hatalı parça oranını yarı yarıya azalttığı saptanmıştır.

Ses Ses Ses şiddeti Ses frekans Farklı ses şiddeti ve frekansından karışımından oluşan pek çok tondan olabilir. Ses tek frekanstan ve şiddetten ibaret olabilir (saf ton) Ses şiddeti Ses şiddet düzeyi ölçüm birimi Desibel’dir (dB). İnsan kulağına göre uyarlanmış A skalası dB(A) kullanılır. Ses frekans Frekans ölçüm birimi Hertz’dir (Hz.) Rahatsız edici sesin sebebi sadece şiddeti olmayabilir, frekansı da bir etkendir. Yüksek frekanslar düşük olanlardan daha fazla rahatsız eder. Saf tonlar rahatsız edici olabildiği gibi karmaşık seslerden daha çok hasar verirler.

Ses Şiddeti: Desibel İşitme eşiği. 20 Sessiz bir orman, yatak odası 30 Gürültü Şiddeti, dB(A) Yer ve Konum İşitme eşiği. 20 Sessiz bir orman, yatak odası 30 Fısıltı ile konuşma. 40 Sessiz bir oda, kütüphane, oturma odası. 50 Genel ofis. 60 Karşılıklı konuşma, çalışma ofisi (klavye vs) 70 Dikey matkap. 80 Yüksek sesle konuşma, trafik gürültüsü, lokanta. 90 Kuvvetlice bağırma, matbaa, takım tezgahları. 100 Havalı çekiç, dokuma atölyeleri. 110 Hidrolik pres, daire testere, pop konseri. 120 Bilyeli değirmen, hava tabancası. 130 Uçakların yanı. 140 Şehir alarm sireni, Ağrı eşiği.

Şiddet – mesafe ilişkisi Gürültünün şiddeti (basıncı) gürültü kaynağından uzaklığın karesiyle azalır: 1 2 4 Gürültü kaynağı Mesafe metre 100 dB 88 dB 76 dB

Gürültü şiddetine bağlı işitme kaybı % dB 5 yıl sonra* 10 yıl sonra* 15 yıl sonra* 80 90 4 10 16 100 12 29 42 110 26 55 78 *Değerler kişiden kişiye değişebilir

Gürültü Kontrol Yöntemleri 1)Gürültü Kaynağında Alınması Gereken Önlemler 2)Gürültülü Ortamda Alınması Gereken Önlemler 3)Gürültüye Maruz Kalan Kişide Alınması Gereken Önlemler

GÜRÜLTÜ KAYNAĞINDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 1. Kullanılan makinelerin, gürültü düzeyi düşük makineler ile değiştirilmesi, 2. Gürültü düzeyi yüksek olarak yapılan işlemin, daha az gürültü gerektiren işlemle değiştirilmesi, 3. Gürültü kaynağının ayrı bir bölmeye alınması, Gürültünün sebep olduğu işitme kaybı tipleri a- İletim tipi işitme ;kaybı kulak zarında ve orta kulak kemiklerinde b- Algı tipi işitme kaybı; iç kulakta duyma hücrelerinde

GÜRÜLTÜLÜ ORTAMDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 1. Makinelerin yerleştirildiği zeminde, gürültüye ve titreşime karşı yeterli önlemlerin alınması, 2. Gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişi arasına gürültüyü önleyici engel koymak, 3. Gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişi arasındaki mesafeyi artırmak, 4. Sesin geçebileceği ve yansıyabileceği duvar, tavan, taban gibi yerleri ses emici malzeme ile kaplamak,

GÜRÜLTÜYE MARUZ KALAN KİŞİDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 1. Gürültüye maruz kalan kişinin, sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme içine alınması, 2. Gürültülü ortamdaki çalışma süresinin kısaltılması, 3. Gürültüye karşı etkin kişisel koruyucu kullanmak,

Gürültüye karşı kişisel koruyucu donanım Bu noktaya kadar bahsedilen tüm önlemler bütçe olanakları ve üretim kısıtları dahilinde alındıktan sonra... İşyerindeki gürültü şiddeti 85 dB(A)’yı aşıyorsa kişisel koruyucu donanıma başvurulur: Sahada kulak koruyucu donanım takılması gereken alanlar açıkça işaretlenmeli, KKD’lerin etkin kullanımı sağlanmalıdır.

Kişisel koruyucu donanım Çok sayıda donanım bulunur. En çok kullanılan tipler: Köpük tıkaçlar PVC tıkaçlar Muff tipi kulaklıklar Bunlar, doğru kullanıldıkları takdirde, işitme kaybını önler.

Kişisel koruyucu donanımın bakımı Köpük kulak tıkaçları : Kullanmadığınız sürelerde temiz ve kuru bir yerde saklayın. Yıpranması, kirlenmesi halinde, yenisini temin edin. PVC kulak tıkaçları : Kullanmadığınız sürelerde, temiz ve kuru bir yerde saklayın. Kirlenmesi halinde, sabunlu suyla yıkayıp, kurulayın. Yıpranması halinde, yenisini temin edin. Muff tipi kulaklıklar : Kulaklığın etrafında çatlak, delik, yarık, vb. olmadığını kontrol edin. Yıpranması, hasar görmesi halinde, yenisini temin edin.

KİŞİSEL KORUYUCULARI ALIŞTIRMA PROGRAMI Kulak koruyucularının kullanılmasının başlangıcındaki sıkıntıları aşmak için aşağıdaki gibi bir alıştırma programına göre başlanılmalıdır.  Öğleden önce Öğleden sonra 1. gün 30 dak. 30 dak. 2. gün 1 saat 1 saat 3. gün 2 saat 2 saat 4. gün 3 saat 3 saat 5. gün Tam Mesai (vardiye) Süresince   Eğer beşinci günden sonrada koruyucu kullanmakta sıkıntı çekiliyorsa işçi sağlığı ve iş güvenliği görevlisine durum bildirilmelidir. 

Kullanma sürelerine bağlı olarak korunma oranları

Kişisel koruyucu donanım SORULAR CEVAPLAR (Devam)   Kulak koruyucumu taktığımda, konuşmaları duyabilecek miyim ? Evet. Kulak koruyucular, normal sesleri duymanızı sağlarlar, çünkü çok yüksek seslerin etkilerini azaltmak üzere tasarlanmışlardır..  Ekipmanın sesindeki değişikliği farkedebilecek miyim ?  Evet. Kulak koruyucuyu kullanırken, ekipmanın normal sesine alışacaksınız ve arıza halindeki sesi ayırdedebileceksiniz.

Kişisel koruyucu donanım SORULAR CEVAPLAR (Devam)   Kulak koruyucum hangi standartlara Uygun olmalı? Kulak koruyucular -baretler, maskeler ve tüm Diğer KKD gibi- EN standartlarına uygun ve CE işaretli olmalı. Türkiye’de CE işareti olmayan çok ürün üretiliyor.  Bu işi yıllardır yapıyorum. Gürültüye alışığım !  Gürültüye alışmanın tek bir yolu vardır: SAĞIRLAŞMAK

Kişisel koruyucu donanım SORULAR CEVAPLAR Kulak koruyucum rahatsız !   Kulak koruyucunuzu doğru yerleştirdiğinizden emin olun. Unutmayın kulak koruyucusunu kullanmamak, kalıcı sağırlık yaratabilir. Bu işi yıllardır yapıyorum. Gürültüye alışığım !  Gürültüye alışmanın tek bir yolu vardır: SAĞIRLAŞMAK 

İş sağlığı ve güvenliği denetimi 4847 sayılı İş Kanununun 77. maddesi İşverenlerin ve işçilerin yükümlülüklerine ilişkindir. “ İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan hükümler işyerindeki çıraklara ve stajyerlere de uygulanır.” hükmü yer almaktadır.

İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ Madde 22 : Ağır ve tehlikeli işlerin yapılmadığı yerlerde, gürültü derecesi 80 desibeli geçmeyecektir. Daha çok gürültülü çalışmayı gerektiren işlerin yapıldığı yerlerde, gürültü derecesi en çok 95 desibel olabilir. Ancak, bu durumda işçilere başlık, kulaklık veya kulak tıkaçları gibi koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Madde 78 : Gürültünün zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:

1)İş yerlerinde gürültü çıkaran makinelerin monte edilmesi sırasında, işyeri tabanı, titreşimi ve sesi azaltacak malzeme ve sistemle yapılacaktır. 2) Gürültülü işyerlerinin duvarları, sesin yansımasını önleyecek malzeme ile kaplanacak, ve bu binalar, çift kapılı, çift pencereli inşa edilecektir. Duvarlar ses geçirmeyen malzeme ile yapılacaktır. 3) Gürültünün azaltılamadığı hallerde, bu tüzüğün 22. maddesi hükümleri uygulanacaktır. 4) Gürültülü işlerde çalışacak işçilerin işe alınırken genel sağlık muayeneleri yapılacak , özellikle duyma durumu ve derecesi ölçülecek, kulak ve sinir sistemi hastalığı olanlar ile bu sistemde arızası bulunanlar ve hipertansiyonlular, bu işlere alınmayacaklardır. Ancak doğuştan sağır ve dilsiz olanlar, bu işlere alınabileceklerdir.

5) Gürültülü iş yerlerinde çalışanların periyodik olarak, genel sağlık muayeneleri yapılacaktır. Duyma durumunda azalma ve herhangi bir bozukluk görülenler ve kulak ve sinir hastalığı bulunanlar ve hipertansiyonlu olanlar, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır. Madde 525 : Gürültülü yerlerde çalışan işçilere, kulakların korunması için uygun kulak tıkaçları verilecek ve bu tıkaçlar her gün temizlenecek ve sterilize edilmeden bir diğer işçiye verilmeyecektir.

GÜRÜLTÜ YÖNETMELİĞİ Amaç Bu Yönetmeliğin amacı işçilerin gürültüye maruz kalmaları sonucu sağlık ve güvenlik yönünden oluşabilecek risklerden, özellikle işitme ile ilgili risklerden korunmaları için alınması gerekli önlemleri belirlemektir. Bu Yönetmelikte belirtilen daha sıkı ve özel önlemler saklı kalmak kaydı ile, İşSağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri de uygulanır.

1) En düşük maruziyet etkin değerleri : LEX, 8h = 80 dB (A) ve = 112 µ Pa Gürültü maruziyeti en düşük maruziyet etkin değerleri aştığında, işveren kulak koruyucuları sağlayarak işçilerin kullanımına hazır halde Bulunduracaktır 2) En yüksek maruziyet etkin değerleri : LEX, 8h = 85 dB (A) ve = 140 µ Pa Gürültü maruziyeti en yüksek maruziyet etkin değerlerine ulaştığında ya da bu değerleri aştığında, kulak koruyucuları kullanılacaktır,

3) Maruziyet sınır değerleri : LEX, 8h =87 dB (A) ve = 200 µ Pa Kulak koruyucuları işitme ile ilgili riski ortadan kaldıracak veya en aza indirecek bir biçimde seçilecektir İşveren kulak koruyucularının kullanılmasını sağlamak için her türlü çabayı gösterecek ve alınan önlemlerin etkinliğini denetlemekten sorumlu olacaktır.

Gürültüye maruz kalınan süre (saat/gün) Maksimum Gürültü düzeyi Madde 11- İşyerleri ile ilgili olarak; 1.İşletme sağlığı açısından kabul edilebilir en yüksek gürültü seviyeleri tablo da verilen değerler esas alınır. Gürültüye maruz kalınan süre (saat/gün) Maksimum Gürültü düzeyi (dB) 7.5 80 4 90 2 95 1 100 0,5 105 0,25 110 1/8 115

ÇEVRE KANUNU (K.N.2872, R.G. T.11.8.1983)  Madde 14- Kişilerin huzur ve sükunu, beden ve ruh sağlığını bozacak şekilde yönetmelikle belirlenen standardlar üzerinde gürültü çıkarılması yasaktır. Fabrika, atölye, işyeri, eğlence yeri, hizmet binaları, konutlar ve ulaşım araçlarında gürültünün asgariye indirilmesi için gerekli önlemler alınır. 

Kaynaklar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, GürültüYönetmeliği Tolley's Risk DeğerlendirmesiYayını HSE yayınları http://www.bilgin.net/GurultuSelcukOzdmr.htm http://www.isgfrm.com/

Teşekkürler