Tarımda İş Sağlığı ve Güvenliği (Tarım İşvereni ve Tarım İş Aracısı Eğitimi) Prof. Dr. Zeynep ŞİMŞEK Harran Üniversitesi Tarımda İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü

İş Sağlığı ve Güvenliği Kapalı ortam -Eğitim almış Yapılan iş aynı -İş yeri hekimi Kentsel alanlara yakın Denetim mekanizması var Açık hava -Eğitimsiz Farklı işler -Küçük işl. Aile üyeleri -İş Eğitimi yok Kırsal alanda -İş olarak görülmemesi Yetişmiş insan gücü?????? İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı

TÜİK, Hanehalkı İşgücü İstatistikleri, Ekim 2012 % Tarım işletmesi sayısı: 3,076,649

Tarım en tehlikeli iş kollarından biri Bulaşıcı hastalıklar (Enfeksiyon ve paraziter hastalıklar) Brusellozis, leishmaniazis, sıtma, tetanos…. Tarım makine ve aletleri Pestisitler (Zirai İlaçlar) Allerjik maddeler (toz, bitkiler…) Güneş ışınları Sıcak stresi Ergonomik tehlikeler (Duruş pozisyonu, ağır taşıma, tekrar eden işler…) Böcek, yılan, akrep sokmaları…. Göç Kadınlar, Çocuklar, Mevsimlik tarım işçileri

SULU TARIM Bulaşıcı Hastalıklar? Sıtma YAŞAM ALANI Tüberküloz

Leishmaniasis’de Klinik Şekiller Visseral (VL) Deri (CL) L.Tropica L.aethiopica L.major L.infantum L.chagasi L.donovani Mukokütanöz(MCL) L.b.braziliensis

Tarımda Çalışanlarda Sık Görülen Sağlık Sorunları Solunum sistemi hastalıkları Kas iskelet sistemi hastalıkları Bulaşıcı hastalıklar (zoonozlar ve su ile bulaşan hastalıklar) Kaza ve yaralanmalar Dermatolojik sorunlar Psiko-sosyal sorunlar Kanserler

Bulaşıcı Hastalıklar (Hayvanlar / Su)

Su ile Bağlantılı Enfeksiyon Hastalıklarının Bulaşma Yolları Sudan kaynaklananlar: Tifo, kolera, hepatit A gibi Su yokluğundan kaynaklananlar Suda yaşayan canlılarla bulaşanlar Su ile bağlantılı vektörlerle bulaşanlar

Tarım Çalışanlarında Sık Görülen Hayvan Kaynaklı Hastalıklar Bruselloz Kuduz Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Leishmaniazis Leptospirozis Şarbon Kistik ekinokokkozis Batı nil ensefaliti Hantavirüs enfeksiyonu

Kaza ve Yaralanmalar

Dermatolojik Sorunlar Tarımsal ve kırsal alan ile alakalı deri hastalıkları Kontakt dermatit İnfeksiyöz dermatit Artropod(bit, kene, akar vb) kaynaklı dermatit Güneş ışığı kaynaklı dermatit Sıcak, soğuk ve nem ile alakalı deri bozukluklarıdır

Psikososyal Sorunlar

Tarımda önemli stres kaynakları Genel olarak çevresel risklerle ilişkili Hasat döneminde kötü hava koşulları Makinelerin bozulması Ürünlerin zirai ilaç kalıntısı nedeniyle satılamaması Yeterli ve uygun destek verilememesi Hayvanların hastalanması

Kanserler Aşırı güneş maruziyeti Metilbromit, asetik asit herbisit gibi maddeler

Genel Çevresel Riskler Güvenli içme-kullanma suyu Arazi tipi tuvalet El yıkama düzeneği Yiyeceklerin muhafazası Temizlik ihtiyaçları Uyurken cibinlik

Yerden yüksekte yatak İşletmede tehlikeli yapıların denetimi Elektrik telleri Toz Su kanalı Gürültü

Tarım toplumlarında yapılanlar Çalışanlar için yeterli ve hava şartlarına uygun sıcaklıkta, güvenli içme suyu temini İşçi sayısına göre, iş alanına yakın, halk sağlığı kurallarına uygun şekilde seyyar tuvalet Yiyecekleri muhafaza edecek buzdolabı Yemeklerin hijyen kurallarına uygun, yeterli ve dengeli, ulaşılabilirliği Dinlenme, uyuma, banyo yapma yemek yeme gibi temel ihtiyaçların karşılanabileceği hava koşullarına uygun geçici barınaklar

İşçilerin eğitimi Çalışma alanlarının temiz tutulması İşçileri tozdan korumayı sağlayacak uygun kişisel koruyucuların dağıtılması

Hayvanlarla İlişkili Riskler Hayvan barınaklarının çitlenmesi Veteriner kontrolü Brusella aşısı Köpekler için kuduz aşısı Hastalıklı hayvanların yenmesi

Hayvan doğumunda eldiven kullanımı Ahırların kireçlenmesi Hayvan dışkısı Zehirli hayvan ısırmaları

Olması gerekenler İşçilerin bot, eldiven ve iş elbiseleri giymesi, Binalar, dinlenme ve uyuma yerleri iyi aydınlatılması Kapı ve pencerelerine tel takılması Zehirli hayvanların bulunduğu bölgelerde çalışılıyor ise, çalışma alanı taş yığını, atık ve molozlardan temizlenmesi Böcek kovucu kullanılması

İlkyardım konusunda eğitilmiş personel bulundurulması İlkyardım çantası ilk yardım çantasında panzehir, amonyak, permanganat, hipoklorit gibi malzemeler bulundurulması İşçilerin alerji kayıtları tutulmalı, alerjisi olanlar yanında epinefrin iğnesi taşımalı Tetenoz aşılarının takibi Ayakkabı, iş kıyafeti, yüz-boyun tülü, eldiven gibi kişisel koruyucular uygun malzemeden yapılmış olması

Nakliye ve Hareketli Makinelerle İlişkili Riskler İşçilerin güvenli taşınması Eski traktörlere güvenlik kabini, koruma halkası Tarım makinelerinde emniyet kemeri Traktör bakım ve kontrolleri İşletmede tabanca ya da ateşli silah bulunması Arazi araçlarını kullanırken uygun başlık

Pestisit Kullanımı ile İlişkili Riskler Pestisit seçimi ve miktarının belirlenmesi Pestisitlerin doğru şekilde depolanması Pestisit uygulayıcılarının eğitimli olması Pestisit uygularken kişisel koruyucu donanım kullanılması Pestisit uygulama sonrası ellerin sabunla yıkanması Pestisit uygulama sırasında sigara içme ya da bişeyler yeme

Pestisit uygulanan alana giriş yasağı Paketteki prospektüsün okunması Pestisit uygulanan alanda çocuk bulunması Boş pestisit kaplarının imha edilmesi Boş pestisit kaplarının başka amaçla kullanılması

Çocuklarla İlişkili Riskler İşletmede çocuk işçi çalışması Çocuklar için oyun alanı 13 yaşın altında çocukların traktör kullanması

Termal Stres Güneşte çalışırken bol su içme İnce, bol, açık renk giysiler Geniş kenarlı şapka, güneş gözlüğü 11:00 ile 15:00 arası tarlada çalışma Dolu, yıldırım çarpması gibi durumlar için sığınacak güvenli alan Yangın söndürücüler

Ergonomi ile İlişkili Riskler El aletlerinin ergonomikliği Kaldırılabilecek ağırlığın üstünde yük taşıma

Sağlık Hizmetlerinin Kullanımı Tarlada çalışma süresi içinde koruyucu hekimlik uygulamalarından yararlanma Hasta olunca hemen doktora gitme

Tarım İşletme Büyüklüğü

Tarım İşletmelerinin İşletme Tipine Göre Dağılımı

Tarımın yapılma Şekli Tarımın yapılma Şekli Sayı Yüzde Makineli tarım 16 5,0 İnsan gücüne dayalı tarım 10 3,1 Her ikisi 297 92,0 Toplam 323 100,0

Hayvan Yetiştiriciliği Durumu Sayı Yüzde Hayvan Yetiştirmiyor 66 20,4 Büyükbaş 118 36,5 Küçükbaş 79 24,5 Hem Büyükbaş Hem Küçükbaş 60 18,6 Toplam 323 100,0

Mevsimlik İşçi Çalıştırma Durumu

Genel Çevresel Risk Prevalansı

Hayvanlarla İlgili Riskli Davranış Prevalansı

Nakliye ve Taşıma ile İlişkili Risk Prevalansı

Pestisitlerle İlişkili Riskli Davranış Prevalansı

Çocuklara Yönelik Riskli Davranış Prevalansı

Termal Stres ile İlişkili Riskli Davranış Prevalansı

Psikososyal Faktörler ve İlişkili Risklerin Prevalansı

Ergonomi kaynaklı riskli davranışlar

Beslenme ve Sigaraya İlişkin Riskli Davranış Prevalansı Beslenme ve sigaraya ilişkin riskli davranışlar Sağlıklı Davranış Riskli Davranış Toplam % Sigara içme 48,3 51,7 100,0 Sebze-meyve tüketimi 65,9 34,1 Mayasız ekmek tüketimi 0,3 99,7

Sağlık Hizmetlerinin Kullanımı ile İlgili Davranışlar Prevalansı Sağlıklı Davranış Riskli Davranış Toplam % Tarlada çalışma süresi içinde aile hekimi, aile sağlığı elemanı tarafından takip edilme durumu 31,9 68,1 100,0 Hasta olunduğunda hemen doktora gitme durumu 55,4 44,6

Öneriler Tarım işletmelerinde sağlıklı yaşam alanı oluşturulması (tarlada belli mesafelerde arazi tipi lavabo ve tuvalet, el yıkama düzenekleri vb) Gezici sağlık ekiplerinin kurulması bu amaçla yasal düzenlemelerin hazırlanması, Tarım nüfusunun yoğun olduğu bölge, köy ve ilçelerde başta pestisit olmak üzere örgün ve yaygın sağlık eğitimi programlarının hazırlanması ve uygulanması Tarım alanlarından öncelikli olarak riskli davranışlara yol açacak durumların kontrol altına alınması, eğer kontrol altına alınamıyorsa kişisel koruyucu donanım kullanılmasının yaygınlaştırılması

Teşekkürler