Personel Sorumlulukları Bir işyerinde personelin taşıması gerekli sorumluluklar vardır. Bunları işveren uygun eğitim programları ile personele bildirmek zorundadır. Bu sorumluluklar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. 1. Yeterli ve dengeli beslenerek, temizliğine dikkat etmeli, sağlığını korumalı ve bu durumu sürdürmeye dikkat etmelidir. 2. Özellikle solunum yolu enfeksiyonlarına, gastrointestinal rahatsızlıklara ve fiziksel hastalıklara yakalanmamak içi çaba sarf etmelidir. 3. Kesilmeler, yanıklar, çıbanlar ve deri kızarıklıkları gibi her türlü yaraların zamanında işverene bildirilmesi ve tedavisi gereklidir.
4. Hijyenik kurallara uyma ve bunu bir alışkanlık haline getirmek için çaba sarf etmelidir. 5. Soğuk algınlığı, bronşit vb. hastalıklara yakalandığı anlaşılır anlaşılmaz bunu yöneticilere bildirmelidir. 6. Personel temizlik konusunda kurallara uyarak 7. Tuvaletlerdeki sabun ve havlunun bitmesi halinde, takviye edilmesi için işverene bildirmelidir. 8. Başını ve vücudunun diğer taraflarını kaşımak, burun karıştırmak gibi alışkanlıkları varsa bu alışkanlıkları bırakmalıdır. 9. Öksürme ve aksırma sırasında ağız kapatılmalıdır. 10. Normal olarak üretimde çalışan bir işçinin her iki saatte en az bir kere ellerini yıkaması gerekmektedir
İşveren Sorumlulukları İşverenin sorumlulukları personeli işe alma sürecinde başlar. İşe alınırken personel sağlık kontrolünden geçirilmeli, bulaşıcı hastalık taşımadığından emin olunmalıdır. Daha sonra düzenli olarak sağlık kontrollerinden geçirilmeli, hasta personelin çalışmasına izin verilmemelidir. 1.Gaita kültürü ( Salmonella ve shigella yönünden, 6 ayda bir) 2.Dışkının mikroskobik incelenmesi (6 ayda bir) 3.Burun ve boğaz kültürü (Staphylococcus aureus yönünden ; 6 ayda bir 4.Akciğer grafisi (Tüberküloz yönünden; yılda bir
Personel Hijyeni (Kişisel hijyen) Gıda işiyle uğraşan personel, insan sağlığı yönünden ağır sorumluluklar taşımaktadır. Birçok gıda zehirlenmesinin ana nedeni, personelin dikkatsizliği ve bu konudaki bilgi yetersizliğidir. Kişisel hijyen insan vücudunun tamamı ile temiz olmasının önemli bir parçasıdır. Hastalıkların bulaştırılması yada yiyecek bozulmaları sayesinde insanlar, hastalığa yol açan mikroorganizmaların potansiyel kaynağıdır.
Gıda işletmesinde hijyenin sağlayabilmesi için çalışan hastalık kontrolü, temizliği, eğitim ve denetimi konularında aşağıda belirtilenler yerine getirilmelidir. a) Hastalık kontrolü Tıbbı muayene veya yönetimin gözlemi sonucu bir hastalığı, açık doku bozukluğu (yara, çıban veya enfekte olmuş yaralar vb.) veya diğer normal olmayan mikrobiyal bulaşması tespit edilen çalışan, gıdaya, gıdayla temas eden yüzeylere, gıda ambalaj malzemesine bulaşmaya neden olabileceği her türlü işte, söz konusu durum geçinceye kadar çalıştırılmamalıdır. Çalışanlara, bu tip hastalıkları, yönetime bildirmeleri gerektiği söylenmelidir.
b) Temizlik Bütün doğrudan gıdayla, gıdayla temas eden yüzeylerle ve/veya gıda ambalaj malzemeleriyle uğraşan çalışanların, bulaşmaları önleyecek yeterlilikte hijyenik uygulamalarla çalışması gerekmektedir. Temizliğin korunması yöntemleri aşağıda belirtilmiş olup, bunlarla sınırlı değildir. 1) Gıdaya, gıdayla temas eden yüzeylere ve/veya gıda ambalaj malzemelerine, günlük elbiselerden bulaşmaları önlemek üzere, bir korutucu giysi giyilmelidir. 2) Yeterli kişisel temizlik sağlanmalıdır. 3) Eller, gerektiği durumlarda iyice yıkanmalı ve istenmeyen bulaşmaları önlemek üzere sanite edilmelidir. 4) Gıdanın, cihazın veya diğer kapların içine düşebilecek mücevher, takı ve yüzükler çıkartılmalıdır.
5) Kullanılan eldivenler, sağlam, temiz ve sanite durumda olmalıdır 5) Kullanılan eldivenler, sağlam, temiz ve sanite durumda olmalıdır. Bu şartların sağlanmasını gerektirecek sıklıkta değiştirilmelidir. (bir kaç saatte bir) Eldivenler geçirgen olmayan malzemeden yapılmalıdır. 6) Saç, sakal korumaları, bantları ve örtüleri, uygun olduğu durumlarda, etkin bir şekilde kullanılmalıdır. 7) Günlük giysiler ve diğer eşyalar, gıdaların bulunduğu, üretildiği veya makine ve ekipmanların yıkandığı bölgelerde bulundurulmamalıdır. 8) Yemek yeme, sakız çiğneme, içecek içme, sigara içme, gıdaların üretildiği, bulunduğu veya makine ve ekipmanların yıkandığı bölgelerin dışında yapılmalıdır. 9) Gıdalara, gıdayla temas eden yüzeylere yada gıda ambalaj malzemelerine mikrobiyal yada yabancı madde bulaşmalarını önleyecek, diğer önlemler alınmalıdır. Yabancı maddeler ter, saç, kozmetik, tütün, kimyasal, deriye uygulanan ilaç olabileceği gibi bunlarla da sınırlı değildir.
c) Eğitim ve Yetiştirme Gıdayla uğraşanlar ile yöneticiler de gıda üretim teknikleri ve gıda koruma teknikleri ile kötü çalışan hijyeni ve kötü sanitasyon uygulamalarının sonuçları hakkında bilgilendirilmelidir. d) Denetim Tüm çalışanların iyi hijyen ve sanitasyon uygulamalarının gereklerini yerine getirdiğinin denetimi yetkin bir çalışanca düzenli olarak yapılmalıdır.
Dezenfeksiyon işlemi ısı, sıcak hava, buhar veya su yardımıyla uygulanır.Dezenfeksiyon işleminde kullanılan maddelere dezenfektan denir. Bir maddenin üzerinde veya içinde bulunan tüm mikroorganizmalardan arındırılması işlemine ise sterilizasyon denir. Bu işlem sonrasında hastalık yapan ve yapmayan sporsuz bakteriler, virüsler, mantarlar gibi tüm mikroorganizmalar öldürülmektedir. Dolayısıyla sterilizasyon ya yapılmıştır ya da yapılmamıştır, bu işlemin dereceleri ya da uygulama farklılıkları yoktur. Amaç ortamdan tüm mikroorganizmaların kaldırılmasıdır.
Sterilizasyon işlemi uygulanan ve tamamlanan maddeler ve aletler için steril kelimesi kullanılır. Steril ortam veya malzeme hiçbir canlı varlık içermez. Dezenfeksiyonda sadece hastalık yapıcı ve zarar verici mikroorganizma ve canlılar hedef alınırken; sterilizasyonda ortamda ve eşyada bulunan tüm mikroorganizmaların yok edilmesi amaçlanır. Hijyen, sanitasyon, dezenfeksiyon ve sterilizasyon uygulamalarında her geçen gün gelişen farkli yöntemlerden yararlanılmaktadır. Burada, gıdaların, eşyaların ve yüzeylerin arındırmasında mikroorganizma ve kirlerin yapısal özellikleri etkili olmakta; sağlanan iyilik koşullarının sürdürülmesi için bazı sağlık kurallarına dikkat edilmesi gerekmektedir.
Mikroorganizma Sanitasyon İlişkisi Hijyen ve sanitasyon kavramları ile yakından ilgili olan ve bu kavramları önemli kılan en temel olgu mikroorganizmalardır. Hijyen konusuna bakteri virüs, mantar gibi hastalık yapıcı mikroorganizmaların zarar vermesinin engellemesi girmektedir. Bu önlemler çerçevesinde yürütülen en temel işlev sanitasyondur. Mikroorganizmalar yaşamın her alanında yer almakta ve insan sağlığı için tehlike oluşturabilmektedir. Bu etkileri yönüyle, mikroorganizma konusu hijyen ve sanitasyon konusunun tam ortasındadır.
El Hijyeni Herhangi bir el temizliği eylemi için kullanılan genel bir tanımdır. Kişisel temizliğimizde, ellerimizin temizliği çok önemlidir. Çünkü eller, günlük yaşantımızda çevremiz ile her türlü bağlantımızı sağlayan, gün boyunca sürekli kirlenen ve bu nedenle de bol miktarda bakteri barındıran organımızdır. El temizliği bireysel hijyenin ilk adımıdır. El yıkama, günlük yaşantı içinde her şeyden önce kişinin kendi sağlığı için önemliyken, çalışma ortamında, diğer kişilerin sağlığı için de önem kazanmaktadır.
Kişi tüm dış ortam kirleticilerinin sürekli etkisi altındadır Kişi tüm dış ortam kirleticilerinin sürekli etkisi altındadır. Eliyle dış ortamdaki bir çok kirletici etmene dokunur. Ayakkabılarıyla gezerken kirletici bir takım öğeler basar. Tozlar vücuduna ve saçlarına konar. İnsan derisi bir dereceye kadar dışarıdan gelen kirleticilere karşı koruyucu bir engel oluşturmaktadır. Ancak derideki çatlaklar, yaralar bir takım hastalık etkenlerinin kolayca vücuda girmesine neden olabilir.
Mikroorganizmalar En çok Kirli eller ve kirli sular ile bulaşır.
EL HİJYENİ Elleri su ve sabunla yıkamak mikroorganizmaları uzaklaştırmanın en etkili yoludur ve hastalıkları önlemeye yardımcıdır.
EL HİJYENİ yıkama süresi ciltteki bakteri sayısında azalma Su ve normal sabunla el yıkama: yıkama süresi ciltteki bakteri sayısında azalma 15 saniye 0.6-1.1 log10 30 saniye 1.8-2.8 log10 1 dakika 2.7-3.0 log10 Alkollü el antiseptikleri: 30 saniyede 3.4-5.8 log10 azalma
Alkol bazlı sol ile ovma Zaman çok önemli! El yıkama Alkol bazlı sol ile ovma 1-1.5 dak 10 - 20 sn
EL HİJYENİ UYGULAMALARI Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
El Hijyeni El yıkama Hijyenik el yıkama El antisepsisi Cerrahi el hijyeni El antiseptiği Antimikrobiyal sabun El yıkama Normal sabun Antiseptik sabun
Ellerimizi ; Hayvanları sevdikten sonra
Ellerimizi ; Gıdalara el sürmeden önce ve sonra Yıkamalız !!!
Ellerimizi ; Yıkamalıyız. Çiğ et, balık, veya tavukla temas ettikten sonra Yıkamalıyız.
Eller öksürüp-hapşırdıktan sonra mutlaka yıkanmalıdır. Özellikle grip gibi hastalıklarda öksürüp-hapşırdıktan sonra ellerin yıkanmaması bulaşmaya neden olur.
Mikroplar kuru yüzeylerde büyüyemez ve çoğalamazlar Bu nedenle ellerimizi yıkadıktan sonra iyice kurulamalıyız !!!
EL HİJYENİ ÜRÜNLERİ
El antiseptikleri Alkoller Klorheksidin Heksaklorofen İyot ve iyodoforlar Para-chloro-meta-xylenol (PCMX) Kuaterner amonyum bileşikleri Triklosan Hidrojen peroksit ..........................
Antibakteriyel özellik açısından el hijyeni ürünlerinin etkinliği İYİ DAHA İYİ ÇOK İYİ ALKOL BAZLI SOLÜSYON BASİT SABUN ANTİMİKROBİYAL SABUN
Klorheksidin Organik madde varlığında etkinlik azalır Biguanid grubunda yer alır Etkinliği pH bağımlıdır (5.5-7.0) Organik madde varlığında etkinlik azalır Hücre duvarını yıkar Sitoplazmada presipitasyon, hücre içi maddenin dışa kaçışı Antibakteriyel etkisi yavaştır Zarflı virüslere etkili Sporostatik ve mikobakteriostatiktir Deride kalıcı etkisi vardır
İyot ve iyodoforlar Pek çok mikroorganizmaya etkili Antiseptik olarak kullanılan konsantrasyonlarda sporosidal etkinlik yoktur. Protein sentezini ve hücre membranını bozar Organik madde varlığında inaktive olur İyodoforla el yıkama sonrası, etkinlik 30-60 dak devam eder Gram negatif basillerle kontamine olabilir Polimer taşıyıcı ile elemental iyot veya triiyodidden oluşur
Kuaterner amonyum bileşikleri Katyonik olanlar en sık kullanılan gruptur Membran aktif ajanlardır Bakteri hücre zarına tutunarak sitoplazmik içeriğin sızmasına yol açar Gram negatif bakteriler üzerine zayıf etkilidirler Gram negatif bakteri kontaminasyonu bildirilmiştir
Diğerleri Kloroksilenol Hücre duvar yapısını bozar Gram negatif etkinliği düşüktür EDTA ilavesi ile Gram (-) etkinlik artar Hekzaklorofen Toksik etkileri nedeniyle kullanımı kısıtlanmıştır Triklosan Uzun süreli kullanımda direnç Gram pozitiflere etkinliği daha iyi, P. aeruginosa’ya etkisiz
El hijyeni ajanlarının seçimi Etkin ve düşük irritasyon potansiyeli.. Personelden ürünlerle ilgili bilgi alınır (koku, irritasyon, ciltte bıraktığı his vb) Uygun dağıtıcı sistemler.. Ellere kullanılan diğer ürünlerle etkileşimi önemli!
Alkol bazlı (el) ovucu Mikroorganizmaların oluşmasını azaltmak için ellere uygulanmak üzere hazırlanmış alkollü preparat (sıvı, jel veya köpük). Bu tür preperatlarda, katkı maddeleri, diğer aktif maddeler ve hümektan içeren bir veya bir kaç tür alkol bulunabilir.
Anti-mikrobiyal (ilaçlı) sabun Mikroorganizmaların oluşmasını yavaşlatmaya veya azaltmaya yetecek yoğunlukta bir antiseptik ajan içeren sabun (deterjan).
Antiseptik ajan Canlı dokularda mikroorganizmaların oluşmasını yavaşlatan veya azaltan antimokrobiyal madde. Örnek olarak, alkoller, klorheksidin glukonat, klor türevleri, iyot, kloroxylenol (PCMX), kuvaterner amonyum bileşikleri ve triklosan verilebilir.
Deterjan (sürfaktan) Temizleme özelliği bulunan bileşikler. Bir hidrofilik ve bir lipofilik kısımdan oluşurlar ve anyon aktif, katyon aktif, amfoterik ve iyonik olmayan olmak üzere dört gruba ayrılırlar. Sağlık hizmetlerinde el yıkama veya antiseptik el yıkama için kullanılan ürünler çeşitli deterjan türlerini temsil etse de, bu kılavuzdaki deterjanlar için “sabun” terimi kullanılacaktır.
Düz sabun: Anti-mikrobiyal ajanlar içermeyen veya sadece koruyucu olarak etkili olan anti-mikrobiyal ajanların düşük konsantrasyonda bulunduğu deterjanlardır.
Susuz antiseptik ajan: Dışardan su kullanımı gerektirmeyen antiseptik bir ajandır. Uygulama sonrasında birey ajan kuruyana kadar ellerini ovar. Bu tanıma farklı el ovucu türleri dahildir (sıvı formülasyonlar, jeller, köpükler).
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ