(PERÇİN BAĞLANTILARI) T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNA ELEMANLARI I DERS NOTLARI (PERÇİN BAĞLANTILARI) E. DURAK

E. DURAK

2. ÇÖZÜLEMEYEN BAĞLAMA ELEMANLARI BÖLÜM II 2. ÇÖZÜLEMEYEN BAĞLAMA ELEMANLARI Çözülemeyen bağlama elemanları makine elemanlarını şekil veya maddesel bağla birbirine bağlamaktadır. Bu bağlama elemanları çözülürken tahrip olduğu için, tekrar kullanılamaz. 2.1 PERÇİN BAĞLANTILARI 2.1.1. Genel bilgiler Perçin bağlantıları, sistemin kuvvet ve momentinin dengeli dağılmasına imkan veren, esnekliğinden dolayı titreşimlere karşı dayanıklı, diğer bağlama şekillerinin uygulanamadığı basit konstrüksiyonlarda emniyetli birleştirme yapan, metal ile metal olmayan deri, plastik, tekstil vb iki parçayı veya farklı malzemeden iki elemanı birbirine bağlayan, az sayıda malzemeler için ucuz ve fazla avadanlık gerektirmeyen, çözülemeyen bir bağlantı şeklidir. E. DURAK

Perçin bağlantılarında, kaynak bağlantılarında olduğu gibi ergime sonucu moleküler yapıda değişme; ısıl etkilerden dolayı kontrol edilemeyen iç gerilmeler etkisiyle konstrüksiyonda çekme ve çarpılmalar meydana gelmez. Hafif metallerin birleştirilmesinde genellikle perçin bağlantısı kullanılmaktadır. Gelişen kaynak tekniğinin sağladığı daha kısa zamanda daha ucuz ve hafif bağlantılar, perçinin uygulama alanlarını çok daraltarak kaynak bağlantılarının kullanılamadığı özel hallerle sınırlamıştır. Çelik yapılarda, ayrı inşaat guruplarının birleştirilmesinde perçin bağlantıları, kaynak bağlantıları ile birlikte kullanılmaktadır. İnşaat yerinde kaynak edilmesi çok zor veya imkansız olun çelik yapıların, ucuza mâl edilmesi için, rahat ve verimli çalışma ortamı olan atölyelerde kaynak konstrüksiyonları hazırlanıp, monte edilmek üzere şantiyelere nakledilmektedir. Burada montaj perçin bağlantısı ile yapılmaktadır. E. DURAK

Depo, hazne, basınçlı kap ve kazanların yapımında da, çok ince saçlar hariç kaynak bağlantısı tercih edilmektedir. Ancak bunların tamirinde perçin bağlantısı kullanılmaktadır. Özel hallerde, örneğin çelik bir depo ile dökme demir bir flanşın birleştirilmesi vb, malzeme farkından ötürü perçinin kullanma zorunluluğu vardır. Perçin bağlantıları farklı malzemeleri birbirlerine göre hareket edecek şekilde de bağlamaktadır. Perçin bağlantılarında kalite kontrolü, bağlantıya çekiçle vurularak çok basit şekillerde yapılabilir. Anormal ses çıkaran veya iyi yapılamamış bir bağlantıda bozuk perçinler bağlanan elemanlara zarar vermeden kesilerek, yeniden bağlanması mümkündür. E. DURAK

2.1.2.Perçin bağlantısının kullanma alanları Perçin bağlantılarının kullanıldığı başlıca alanlar üç gurupta toplanmaktadır: a) En az iki elemanı birbirine, aralarında sızdırmazlık sağlamak maksadı ile sıkı bir şekilde bağlar, (sıvı ve gaz basıncı altında çalışan kaplar, depolar,vb). b) Sistemde kuvvet dağılımı ve dengesi sağlamak için elemanları birbirine bağlar, (vinç,köprü, çatı vb çelik konstrüksiyonlar). c) Özel maksatlı bağlamalarda kullanılır, (uçak, gemi imalatı saç kaplamacılığında, döşeme sanayindeki tekstil deri ve ahşap ürünlerinde, balata montajı vb). E. DURAK

2.1.3 Perçin malzemesi Perçin malzemesi, genel olarak bağlanacak elemanların malzemesine uygun seçilmektedir. Perçinler ve bağlanacak elemanlardan farklı malzemeden tercih edildiğinde; sıcak ortamlarda ısıl genleşmeleri değişik olan bağlantı gevşeyip veya kopabileceği gibi; sıvılarla temasta özellikle rutubetli veya deniz suyu gibi iletken bir ortamda, kimyasal reaksiyon sonucu korozyona uğrayıp, çözülmeye başlayarak bağlantının aşınmasına ve hatta bozulmasına sebep olacaktır. Isıl genleşmelerde alaşımlı çeliklerden yapılmış perçinler kullanılmaktadır. Bunun yanında alüminyum elemanlar, alüminyum perçinlerle ve bakır elemanlar ise bakır perçinlerle bağlanmaktadır. E. DURAK

Perçinler, başlarının teşkili sırasında büyük şekil değiştirme sebebiyle kolay dövülebilen, akma sınırı yüksek malzemeden yapılması gerekmektedir. Genel olarak St34 malzemeden yapılan perçinler (çekme gerilmesi σç=340...420 N/mm2 kopma uzaması δk≥%30) kullanılmaktadır. Yüksek mukavemetli malzemeden yapılmış elemanların birleştirilmesinde St44 malzemeden yapılmış perçinler (σç=440..550 N/mm2 ; δk ≥ %23), bazı özel hallerde ise alaşımlı çeliklerden yapılmış perçinler kullanılmaktadır. Önemli olan kazan, depo ve çelik inşaatlarında ise çelik kaçınılmaz bir perçin malzemesidir. Bu perçinler normlaştırılmıştır, (DIN 1613 ve 1000). Çelik malzemelerden olmayan perçinler Cu, Al, AlCuMg, AlMg5 duraliminden, bronzdan ; ısıl genleşmesi az olan yerlerde Ni ve çelik alaşımlarından, özel durumlarda soy metaller ve alaşımlarından seçilmektedir. E. DURAK

2.1.4. Perçin bağlantısının yapılması Sistematik olarak perçinleme işlemi iki kademede toplanmaktadır: 2.1.4.1 Ön Hazırlık Ön hazırlıkta bağlanacak elemanlara perçin delikleri zımba veya matkap ile açılmaktadır. Bu esnada deliklerde meydana gelen çatlaklar rayba ile düzeltilmektedir.. Parça delikleri üst üste gelecek şekilde hizalanarak (merkezlenerek), perçinler kolayca yuvasına takılmaktadır. Perçinler deliklerine kolay yerleştirilmesi için, deliklerin çapı (d) daha büyük seçilmektedir. d1=10 mm çaplı perçinler için çap farkı 1 mm veya daha büyük olabilir. Çelik malzemeden yapılmış d1≥12 mm çapında perçinler için delik çapı d=d1+1mm alınmaktadır. Hafif metal malzemelerde, 10mm çaplı perçinler için delik çapı 0,1 mm; 10mm‘den büyük çaplı perçinler için delik çapı 0,2 mm daha büyük seçilmektedir. E. DURAK

Şekil 2.1 Sıcak ve soğuk perçin bağlantısı 2.1.4.2 Soğuk ve sıcak perçinleme işlemi Hafif metal malzemeli perçinler ile çapları 10mm den daha küçük olan çelik perçinler soğuk olarak dövülmektedir. Soğuk bağlantı, perçin eksenine dik doğrultuda bir kuvvetle yüklendiğinde, perçini makaslamaya maruz bırakır. 10 mm çapın üzerinde olan çelik perçinler ile sızdırmazlık istenen perçin bağlantıları sıcak olarak dövülmektedir. Bu bağlantı, soğuma sonucunda perçin ekseni doğrultusunda bir kuvvetle yükleneceğinden, sistem sürekli gerilme altında kalmaktadır, şekil 2.1. Şekil 2.1 Sıcak ve soğuk perçin bağlantısı E. DURAK

Şekil 2.2 Dövme sonu perçin başı oluşturma Sıcak perçinlemede, ön hazırlık işleminde, ısıtma göz önüne alınmalıdır. Dövme veya perçinleme işlemi el çekici, hava çekici, perçin makineleri ve tabanca ile yapılmaktadır. 2.1.5. Özel perçin bağlantıları Bağlanan elemanların erişilemeyen yerlerinde tek taraflı uygulanan perçin bağlantısı işlemi oldukça önemli bir bağlama şeklidir. Bunlardan çivili perçinde çekme çubuğu kapama başı meydana getirdikten sonra, kuvvetin artması neticesinde, belirli bir kısmı perçin deliği içinde kalmak üzere, çubuğa çevresel olarak açılan oyuk yerinden kopmaktadır. Pimli perçinde pim, dövme sonucu perçin içine sıkışıp, çentik kısmı ile kapama başı meydana getirmektedir. Şekil 2.2 Dövme sonu perçin başı oluşturma E. DURAK

Şekil 2.3 Başlarına göre perçinler 2.1.6. Perçin şekilleri Perçin; küresel, silindirik, konik vb geometrik şekil verilmiş bir baş kısmıyla, silindirik bir şaft kısmından meydana gelmektedir. Perçin şekilleri perçinin kullanıldığı yere ve malzeme yapısına göre farklılık göstermektedir. Buna göre perçin şekilleri: a) Yarım yuvarlak b) Mercimek başlı c) Kayış perçini (Havşa Başlı) d) Delik perçini e) Boru perçini f) Şaft perçini vb şeklinde sınıflandırılmaktadır.Şekil 2.3. Şekil 2.3 Başlarına göre perçinler E. DURAK

Şekil 2.4 Çeşitli perçin başlarının montaj durumları Bağlanacak malzemelerin perçin deliği perçin başına uygun seçilmelidir. Aksi taktirde bağlanan elemanlar ve perçin başı arasında boşluklu bağlantı oluşur, şekil 2.4. Şekil 2.4 Çeşitli perçin başlarının montaj durumları E. DURAK

Şekil 2.5 Makine ile perçinleme 2.1.7. Perçinleme işlemi Bağlanacak elemanların yüzeyine perçin başı boşluksuz oturması için perçin başı perçinleme sırasında desteklenmektedir. Perçin bağlantısının tamamlanması için şaft tarafında dövülerek veya pres darbesi ile perçin başı meydana getirilmektedir. Elemanlar birbirine bağlanabilmesi için perçinleme işlemi sıcak veya soğuk olarak yapılmaktadır. Şekil 2.5’de makine ile perçinleme verilmekte; (a)’da çekiç şafta darbe uygulamakta, (b)’de şaft şişmeye başlamakta ve (c)’de işlem tamamlanmaktadır. Şekil 2.5 Makine ile perçinleme E. DURAK

Şekil 2.6 Çivili ve patlamalı perçinler Çivili ve patlamalı perçinler için bağlantılarında tek taraftan perçin bağlantısı yapılabilmektedir. Her birinde çivi farklı fonksiyon üstlenmektedir. Patlamalı perçinde ise şaftın tek tarafı veya çift tarafı ısı etkisinde şişirilerek bağlantı sağlanmaktadır, şekil 2.6. Şekil 2.6 Çivili ve patlamalı perçinler Perçin delikleri, perçinlerin rahat bir montaja imkan vermesi için toleranslı delinmektedir. Bu tolerans perçin ve hatta bağlanacak malzemelere bağlı olarak seçilmektedir, tablo 2.1. E. DURAK

Tablo 2.1 Çeşitli malzemeye bağlı olarak perçin çapı, delik çapı Delik çapı (d) Çelik malzeme d1≥10 mm d=d1+1mm Hafif metal malzemeleri d1≤10 mm kadar d=d1+0,1mm Perçin şaft uzunlukları bağlanacak elemanların kalınlığına ve sayısına göre özel imalatla artırılmasına rağmen, genellikle standart olup, malzemelere bağlı olarak verilmektedir. Tablo 2.2’de perçin şaft uzunluğu (ℓ), perçinlenecek parçaların toplam kalınlıkları (s) ile gösterilmektedir. E. DURAK

Tablo 2.2 Bağlanacak elemanlara bağlı olarak perçin şaft uzunlukları Perçinleme şekli Şaft uzunluğu Kazan perçinleri ℓ≈ 1,3 ( ∑s ) + 1,5 d Çelik konstrüksiyon ℓ ≈ 1,2 ( ∑s ) + 1,2 d Hafif metal yarım yuvarlak başlı ℓ ≈ ∑s + 1,4 d Mercimek başlı ℓ ≈ ∑s + 1,8 d Silindirik başlı ℓ ≈ ∑s + 1,9 d Konik başlı ℓ ≈ ∑s + 1,7 d Gömme başlı ℓ ≈ ∑s + 1,6 d 2.1.8. Perçin bağlantı şekilleri Perçin bağlantı şekillerinin belirlenmesi, bağlantının mukavemet hesabının yapılmasında önemlidir. Perçinler bağlantı yaparken perçin sırasına ve bağlantı yapılan elemanın kesit sayısına göre isimlendirilmektedir. Perçinler bağlanan elemanlar üzerine sıra şeklinde veya gayri muntazam yerleştirilmektedir. Ancak perçin merkezleri arasındaki mesafelerin yani hatvenin aynı olmasına dikkat edilmektedir. E. DURAK

a) Tek sıra, tek kesitli perçin bağlantısı Eleman kesit sayısı genellikle eleman sayısının bir eksiği olarak belirlenir. Buna göre : a) Tek sıra, tek kesitli perçin bağlantısı b) Çift sıra, tek kesitli perçin bağlantısı c) Tek sıra, çift kesitli perçin bağlantısı d) Çift sıra, çift kesitli perçin bağlantısı e) Çok sıra çok kesitli perçin bağlantısı şeklinde sınıflandırılmaktadır. E. DURAK

Şekil 2.7 Perçin bağlantısında perçin E. DURAK Şekil 2.7 Perçin bağlantısında perçin

2.1.9. Perçin bağlantılarının mukavemet hesabı Şekil 2.7’de t hatve (mm), e1 ve e2 perçinin bağlanacak elemanların kenarına olan en kısa yatay ve düşey mesafeleri (mm), m kesit sayısıdır. 2.1.9. Perçin bağlantılarının mukavemet hesabı Mukavemet hesaplarında, simetrik dikişli bir perçin bağlantısına etkiyen dış kuvvetler, perçin kesitlerinin teşkil ettiği sistemin ağırlık merkezinden geçiyorsa, perçinlere eşit olarak dağıldığı kabul edilir. Aksi taktirde her bir perçine etkiyen kuvvetin ayrı ayrı hesaplanması gerekmektedir. Perçin başları, elemanları birbirine bir normal kuvvetle bastırmaktadır. Bu kuvvetin değeri, sıcak veya soğuk perçin yapılmasına göre perçinden perçine değişmekte olup, tam olarak hesabı da mümkün değildir. Bağlantıya uygulanan F kuvveti önce yüzeyler arasında meydana gelen sürtünme kuvvetleri ile karşılanmaktadır. E. DURAK

Ancak sürtünme kuvveti aşılırsa parçalar birbirine göre kayar ve delik yüzeyi perçin şaftına dayanarak şaftı kesmeye zorlar. Perçin şaftı ile delik arasında bir ezilme meydana gelmemesi için yüzey basıncı belirli sınırda kalmalıdır. Perçin bağlantısı hesabında, perçinleme işlemi sonucunda perçin gövdesi deliği tam olarak doldurduğu ve elemanlar arasında kuvvet tamamen perçin gövdesi vasıtasıyla iletildiği kabul edilmektedir. Sıcak perçin bağlantısında ise; perçinleme işlemi tamamlandıktan sonra bağlantı soğurken perçin gövdesi büzülmektedir. Perçin çapı artarak gövde ile bağlanan eleman delikleri arasında bir boşluk kalmayacak şekilde deliği doldurmaktadır. E. DURAK

Perçin bağlantısı sırasında bağlantıda oluşan kuvvet; elemanlar arasında Fs=μ.Fn değerinde bir sürtünme kuvveti meydana getirmektedir. Bu durumda F dış kuvveti etkisinde çalışan bağlantıda Fs>F olduğu takdirde, kuvvet tamamen sürtünme yolu ile; Fs≤F olduğu takdirde ise; kuvvet, kısmen perçin gövdesi, kısmen de sürtünme yolu ile bir elemandan diğerine iletilmektedir. Bu husus, perçin bağlantısı mukavemet hesabında dikkate alınmaktadır. Dikdörtgen sütun tipi tasarımlı elektro-hidropnömatik kumandalı tip perçinleme makinası E. DURAK

Şekil 2.8. Bağlanan elemanların zayıf kesitten kopması 2.1.9.1 Perçin deliklerinin zayıflattığı kesitte eleman kontrolü Perçin bağlantılarında, perçin deliklerinin bulunduğu kesitte elemanların kuvvet taşıma alanları zayıflamakta, dış kuvvete maruz kaldığında kopma gerilmesi sonucunda kritik kesitten kopmaktadır, şekil 2.8. E. DURAK Şekil 2.8. Bağlanan elemanların zayıf kesitten kopması

çmax- Maksimum çekme gerilmesi, N/mm2 çem- Çekme emniyet gerilmesi, N/mm2 n - Delik sayısı s – Bağlanan elemanların kalınlığı, mm b - Bağlanan elemanların genişliği, mm F - Tatbik edilen kuvvet, N Sütun tipi tasarımlı elektro-hidropnömatik kumandalı tip perçinleme makinası . E. DURAK

2.1.9.2.Elemanların uç taraflarının yırtılmasının kontrolü Perçin bağlantıları, kenara en yakın yerde, perçin delikleri hizasından, dış kuvvet etkisinde, kesme gerilmesi sonucu yırtılmaktadır, şekil 2.9. Şekil 2.9 Perçin yapılan levhanın yırtılması E. DURAK

τkmax- Maksimum kesme gerilmesi, N/mm2 τkem - Kesme emniyet gerilmesi, N/mm2 emin - Delik merkezinden parçanın ucuna olan en yakın mesafe, mm Otomatik ve el kumandalı elektro-hidropnömatik perçin besleme tertibatlı, perçin ayarlı ve göz açma tertibatlı perçinleme makinası E. DURAK

Şekil 2.10 Perçin deliği yüzeyinin ezilmesi lmax- Maksimum yüzey basınç (ezilme) gerilmesi, N/mm2 lem - Yüzey basınç emniyet gerilmesi, N/mm2 E. DURAK

2.1.9.4 Perçinin kesilmeye karşı kontrolü Perçin bağlantılarında, dış kuvvet etkisi altında, genellikle soğuk perçinlemede sürtünme olmadığı dikkate alındığında, elemanlar perçini makaslayarak koparmaktadır, şekil 2.11. Şekil 2.11. Perçinin kesilmesi E. DURAK

τpmax- Perçin için maksimum kesme gerilmesi, N/mm2 τpem - Perçin için emniyet gerilmesi,N/mm2 m - Kesit sayısı d1 - Perçin şaft çapı, mm n - perçin sayısı E. DURAK

2.1.10. Çelik konstrüksiyonlarda perçin bağlantıları Çelik konstrüksiyonlarda rüzgar, kar, fren vb. değişken yüklerde elastik özelliğinden dolayı perçin bağlantıları tercih edilmektedir. Kaynak bağlantılarının hafif, pratik ve ucuz olması perçini geri plana itmiştir. Buna karşılık mevcut olan çatı, köprü, vinç vb yapılarda bakım ve tamir maksadıyla ve bu yapılarda perçin dikişinin daha uzun ömürlü olması nedeni ile halen kullanılmaktadır. Çelik konstrüksiyonlar; standart çelik profillerin, saçların veya saçtan bükülmüş kutu profillerin uygun şekilde birleştirilmesi ile elde edilmektedir. Bu konstrüksiyonlarda kuvvete maruz profiller “düğüm noktası” adı verilen birleşme yerlerinde ‘’bayrak sacı’’ aracılığı ile birbirine bağlanmaktadır. Düğüm noktasındaki perçinlerin hesabı ve diziliş şekli büyük önem taşımaktadır. E. DURAK

Özellikle kafes kiriş olarak düşünülen çelik konstrüksiyonlarda, sistemin önce prensip şeması çizilmektedir. Çizim yolu ile (Cremona metodu ) konstrüksiyonun statik durumunu belirten ve çubuk kuvvetlerinin bulunmasına da yarayan sistem şeması kurulmaktadır. Kullanılacak profillerin kesit ağırlık merkezinden geçen eksenler, mümkün olduğu kadar üst üste gelmelidir. Şekil 2.12’de örnek olarak bir kafes kiriş sisteminin prensip şeması, şekil 2.13’de ise, bir düğüm noktası gösterilmektedir. Konstrüksiyon hesabında aşağıdaki sıra takip edilmektedir. E. DURAK

Şekil 2.12. Köprü ve çatı çelik konstrüksiyonları E. DURAK

Şekil 2.13. Seçilen düğüm noktası kesiti E. DURAK Şekil 2.13. Seçilen düğüm noktası kesiti

2.1.10.1.Bağlanan elemanların hesabı: Köprü, kule, çelik iskelet, çatı ve vinç köprüsü gibi çelik yapılarda elemanlar, genel olarak çekme ve basmaya çalışan çubuklar ve bu çubukları düğüm noktasında birleştiren bayrak saçlarından meydana gelmektedir, Elemanların malzemelerinin maruz kaldığı gerilmeler, emniyet gerilme değerlerine eşit ve küçük (≤) alınması zorunludur. a) Elemanların maruz kaldığı yükleri emniyet katsayılarını tayin etmek için belirlemek gerekmektedir. Elemanların sabit yükleri toplamı H (makine ağırlıkları, fren kuvveti vb) ve emniyet katsayısı, Sa=1,7 ; diğer taraftan sabit ve değişken yüklerin (kar yükü, rüzgar yükü, fren kuvveti, yatay yan kuvvet, ısı etkileri,) toplamı Hz ve emniyet katsayısı, Sa.=1,5 alınmaktadır. Çelik konstrüksiyonlarda çubuk kuvvetleri bilindiğine ve buna bağlı olarak çelik çubuk profili ve geometrik ölçüleri belirlenmektedir. E. DURAK

b) Perçin çapı ve boyutlarının tayin edilmektedir: Perçin seçiminde standart çubukların profilleri ve kalınlıkları bilinmektedir. Aynı zamanda çubuk kuvvetleri de belli olduğuna göre bir perçinin taşıyabileceği yük belirlenmektedir. c) Perçin sayısı bulunmaktadır. Çubuk kuvvetleri D1, V2, H3 , perçin çapı d ve perçinin kesiti A belirlendiğine göre; bir tek perçinin kesilmeye göre taşıyabileceği en büyük kuvvet Flk ile çelik konstrüksiyonlar ve hafif metal konstrüksiyonlarında perçin delik çapları: E. DURAK

şeklinde hesaplanmaktadır. d1=1,5.s+2 mm şeklinde bulunmaktadır. Bir tek perçinin delik ezilmesine göre taşıyabileceği en büyük kuvvet: bulunmakta ve bir tek perçin kuvveti ile buna bağlı olarak perçin sayısı: E. DURAK şeklinde hesaplanmaktadır.

d) Perçin taksimatı yapılmaktadır. Çelik konstrüksiyonda perçin seçilen bir hatve formülüne göre taksim edilmektedir. Bunun için aşağıdaki formül kullanılmaktadır. t=(2,5...3).d1 , mm Perçin bağlantıları ile basınçlı kap ve kazanların hesabında kazanın maruz kaldığı radyal ve eksenel kuvvetlerin bilinmesi gerekmektedir. 2.1.10.2 Perçin konstrüksiyon örnekleri Perçin konstrüksiyonlarının yerini son zamanlarda gelişen kaynak teknolojisi almaktadır. Ancak perçin bağlantıları da yeni şekilleriyle farklı alanlarda karşımıza çıkmaktadır. Şekil 2.14’de kilit halkalı perçin başlı perno verilmektedir. Burada perçin makinası tarafından düz perçin şaftına bağlanacak elemanlar yivli şaft ve kilit halka sayesinde bağlanmaktadır. Daha sonra takım çekme halkası ile perçini kırılma çentiğinden kopararak bağlantı gerçekleşmektedir. Burada değişik şaft çapında perçinler kullanılmaktadır. E. DURAK

Şekil 2.14. Kilit halkalı perçin a) Kilit halkalı perçin, b) Montaj takimı ile montaj yapılması, c) Kilit halkası ile montajın tamamlanması; 1-Şaft (sıkıştırma uzunluğu), 2-Kilit yivi, 3-Kırılma oluğu, 4-Çekme bölümü, 5-Kilit halka Şekil 2.14. Kilit halkalı perçin E. DURAK

Şekil 2.15 Delikli perçin sistemleri a) Kopma çivili perçin; 1-Perçin kovanı, 2-Perçin çivisi, 3-Kırılma çentiği, 4-Çivi başı, b) Delik içinden çivi geçen perçin, c) Uzun kopma çivili perçin, d) Pimli perçin, e) Şişirmeli perçin Şekil 2.15 Delikli perçin sistemleri E. DURAK