BIM 101 Bilgi İşleme Giriş © 2006 Prentice-Hall, Inc.

Slide 2 BİM 101 Bilgi İşleme Giriş 10. Ders Internet ve

Slide 3 Bu hafta ne öğreneceğiz? Internet nedir? Internette kullanılan protokoller Internetin kısa tarihi Internet servisleri Internet ve WWW arasındaki farklar Web tarayıcılar URL (Uniform Resource Locators) Arama motorları nasıl çalışır? Google’da arama yapmanın temel uygulamaları Internette güvenlik E-ticaret çeşitleri

Slide 4 INTERNET Bilgisayar ağlarının birbirine bağlandığı global bir yapıdır Her bilgisayarın diğer bilgisayarlarla veri değişimi yapabildiği bir bağlantıdır

Slide 5 Internet Protokolleri Bilgisayarlar çok farklı çeşitlerde olabilir fakat aşağıda verilen ortak kurallar (protokol) ile haberleşirler: IP (Internet Protocol): İletilecek veri paketlerinin nasıl hazırlanacağını belirler TCP (Transmission Control Protocol): Bağlantının nasıl kurulacağı ve paketlerin nasıl iletileceğini belirler Bunlar birlikte TCP/IP protocol olarak isimlendirilir.

Slide 6 Internet Protokolleri TCP/IP kullanan “uygulama protokolleri” de vardır.  FTP (File Transfer Protocol): Dosya transferi için kullanılır.  HTTP (HyperText Transfer Protocol): Hypertext dokümanların (web sayfaları) transferi için kullanılır.  SMTP (Simple Mail Transfer Protocol): e-posta gönderme ve alma için kullanılır.  Telnet ve SSH: Ağ üzerinde uzaktaki bir bilgisayara bağlanıp çalışmak için kullanılır.

Slide 7 Ağ üzerinden başka bilgisayarlara telnet, rlogin ile bağlanıldığı zaman, kullanıcı şifreleri de dahil olmak üzere tüm bilgi alışverişinin şifrelenmesi gözardı edilir. SSH, "Secure Shell", telnet ve rlogin programlarının yerini alan ve güvenilmeyen makineler arasında şifrelenmiş iletişimi sağlayan bir programdır.

Slide 8 Internet’in kısa tarihi : Paket anahtarlama (Packet Switching) yöntemi bulundu 1966: ARPA projesi 1970: ARPANET üzerinde 5 düğümden oluşan yapı kuruldu 1970s: Çok sayıda TCP/IP ortak protokolünü kullanan ağ kuruldu 1972: İlk temel e-posta programı geliştirildi

Slide 9 Internet’in Gelişmesi 1980s: Üniversiteler ve şirketler TCP/IP protokolünü kendi intranetleri içinde kullanmaya başladı. İlk Internet Servis Sağlayıcı şirketler kuruldu. Early 1990s: Tim BernersLee ve ortakları CERN’de www’i tasarladı ve bununla ilgili teknolojileri geliştirdiler: (HTTP, HTML, URLs). www ile birlikte Internetin ticari olarak kullanımı artmaya başladı.

Slide 10 Internet Servisleri Internet veri alış verişi için bir altyapı sağlar: Internet üzerinde çeşitli servisler verilmektedir:  World Wide Web (WWW)  E-posta  Dosya transferi  Anında mesajlaşma (örnek: MSN), haber grupları, internet üzerinden telefon (Skype) Otobanlarda taşımacılık yapan büyük firmaların araç takip sistemleri:  Otobüs, kamyon veya paket servis uygulamaları...

Slide 11 WWW ve Internet WWW (“World Wide Web”) sanal ortamda bulunan ve yaşayan bir veridir. Hypertext (yardımlı metin) fikri: Internet’ten çok önce gelişmiş bir fikirdir.  Sadece bir doküman içinde değil, dokümanları birbirine bağlamayı mümkün kılar.  CDROM ansiklopediler WWW hyperlink ile birbirlerine bağlı dokümanlar ağıdır.  Internet, fiziksel olarak birbirine bağlı bilgisayarlar ağıdır ve WWW ile arasındaki fark budur.

Slide 12 HTML HyperText Markup Language (HTML)  Bir web sayfasının görüntüsünü tanımlayan bir programlama dilidir. Bir HTML dosya düz bir metin şeklindedir:  Web sayfasının içeriği ve markup (işaretleme) için kullanılan anahtar kelimelerden oluşur.  Farklı bilgisayar yapılarında da çalışır. Dinamik web sayfaları HTML ile web programlama dilini birlikte kullanırlar.

Slide 13 Web tarayıcı Tarayıcılar (Browser) HTML kodu yorumlar ve web sayfasını görüntüler  Metni belirtildiği şekilde formatlar.  Resimleri görüntüler.  Bir hyperlink seçildiğinde ilgili sayfayı görüntüler. Örnek web tarayıcılar: Firefox, Internet Explorer, Safari HTML kodu görüntülemek için web tarayıcınızın menüsünden “Show Page Source” seçmelisiniz.

Slide 14 Web tarayıcıların Özellikleri Plugins (eklentiler): Tarayıcıya ekstra fonksiyonlar sağlamak için yüklenir  Flash animasyonları, Java applets, multimedia, doküman görüntüleme Cache: Web tarayıcı yakın zamanda ziyaret edilen sayfaları bellekte saklar ve sonraki erişimlerde sayfayı hızlı açmayı mümkün kılar. Bookmarks: Beğendiğiniz sayfaların bir listesidir. RSS feeds: Sık güncellenen sitelerin özetlerini size liste halinde gösterir.

Slide 15 Web Adresleri (URL) Uniform Resource Locators (URLs) kullanıcı tarafından okunabilen bir adres yapısı sağlar.  The protocol  kutuphane.dogus.edu.tr/Web sunucusunun adı  turkce/Sunucudaki klasör adı  Index.htmAçılması istenen dosyanın adı

Slide 16 IP Adresi IP adres: Ağ üzerindeki her düğümün 32-bit adresi.  Örnek: Sunucu bilgisayar adresleri statiktir. Ev kullanıcılarının IP adresleri her bağladıklarında farklı olabilir.  Internet Servis Sağlayıcılar her defasında farklı IP numarası verebilir.  Her kullanıcıya bir adres ayırmak yerine sistemde bağlı modem sayısı ile bir IP numarası verirler.

Slide 17 IP Adresleri ve URL Kolay okunabilmesi için IP adresleri bir text olarak ifade edilir.  e.g Domain Name Server (DNS): Web adreslerini IP adresine dönüştürür. Bir makinenin IP adresini bulmak için:  IPCONFIG.EXE (Windows kullanıcıları için)  nslookup (Unix/Linux kullanıcıları için)

Slide 18 Yüksek Seviyeli Bölge (Top-level domain) isimleri Web adresindeki sunucu adresinin son parçasıdır. Genel yüksek seviyeli bölge (top level domains) adresleri:  İşletmenin çeşidini gösterir. .com,.org,.edu,.gov,.mil,.name,... Ülke kodu (toplevel domains): .tr,.uk,.us,.jp,... İşletmeler tarafından kullanılan özel alanlar, Örneğin: tv televizyon edüstrisi tarafından kullanılır. net internet servis sağlayıcıları tarafından kullanılır

Slide 19 Arama Motorları Google, Yahoo, Ask, Lycos,... Örümcek (Spider) adı verilen tarayıcılar ile web sayfalarının içerikleri bir veritabanında toplanır Arama motorunda aranan kelime hangi web sayfasında varsa sonuçta onlar görüntülenir.

Slide 20 Google ile arama Mümkün olduğunca fazla anahtar kelime kullanınız: Belli bir kelime grubu arıyorsanız bunu tırnak içinde yazınız.  Sezen Aksu “Adı bende saklı” Bir kelimeyi aramada hariç tutmak için eksi sembolü kullanılır.  Erdal İnönü -İsmet  İçinde Erdal İnönü geçen sayfaları getirir, İsmet İnönü olanları getirmez Eşanlamlıları arama: tilde (~) sembolü ile eşanlamlı kelimelerde aranabilir  ~yemek  Yemek tarifleri, yemek pişirme ile ilgili bilgiler vs. gelir.

Slide 21 Google ile arama Aramayı tek bir domain’de gerçekleştirir:  “Emlak Yönetimi” site: Aramayı tek tip dosya formatı ile sınırlar  “Emlak Yönetimi” filetype:pdf Tanımları aramak için:  define:emlak yönetimi Bu siteleri inceleyiniz:  

Slide 22 Internet güvenliği ve mahremiyet Internete bağlandığınız anda sisteminiz saldırıya açık hale gelir. Sisteminize gelebilecek saldırılar:  Sistemin çökmesine  Spyware & viruses  Spam & ekleri Çevrimiçi saldırılar:  Çevrimiçi bankacılık işlemleri sırasında...

Slide 23 E-ticaret Çeşitleri Business to business (B2B)  Bir şirket ürünlerini başka bir firmaya satmak için interneti kullanır, diğer ticaret türlerine göre daha büyüktür. Business to consumer (B2C)  Şahısların yaptığı çevrimiçi alışverişler  Örneğin: Amazon, Migros Sanal Market,... Consumer to consumer (C2C)  Şahısların birbirine yaptığı satış türleri  e.g., ebay, GittiGidiyor,...