Araştırmanın Doğası

Eğitim alanında gözlemlenen bazı kaygılar X lisesinin müdürü çalışanların moralini yükseltmek istiyor Lise biyoloji öğretmeni proje yönteminin geleneksel öğretim yöntemine göre biyoloji kavramlarının öğretiminde daha etkili olup olmadığını merak ediyor Beden öğretmeni bir spor dalındaki yeteneğin başka bir spor dalındaki yetenekle ilişkili olup olmadığını merak ediyor

Bilgi ihtiyacı Öğretmenler (hangi tür materyal, stratejiler, aktiviteler öğrencilerin daha iyi anlamasına yardımcı olur) Yöneticiler (mutlu ve üretken bir ortamı nasıl sağlarım) Veliler (çocuklarının okulda daha başarılı olmaları için ne yapabileceklerini) Öğrenciler (nasıl çalışırlarsa daha başarılı olabilirler) Eğitimciler (ne tür sorunlar öğrencilerin öğrenmelerini güçleştirmekte ve bu sorunların çözümü için ne yapılabilir)

Araştırma Neden Önemlidir Gerekli Bilgiyi Kitaplardan, Dergilerden Uzmanlardan Gözlemlerimizden Deneyimlerimizden Meslektaşlarımızdan Güvenilir mi? Araştırma Yöntemlerini Bilmenin Önemi

Bilgi Elde Etme Gözlem (deneyim) Başkalarının Görüşüyle Uyuşma Uzman Görüşü Mantık Medya Araçları Bilimsel Yöntem

Gözlem (Deneyim) Duyu organlarımız ile sürekli bilgi ediniriz Yanıltıcı olabilirler Silah sesi/araba egzozu Tavuk/tavşan Güvenilir değil Başka kaynaklardan da bakmalıyız

Başkalarının Görüşüyle Uyuşma Bu çorba sana da tuzlu geldi mi? Dışarıda bir ses duydun mu? Eğitimde Lise öğretmeni meslektaşlarıyla tartışma yönteminin düz anlatımdan daha etkili olup olmadığını tartışabilir Sorun Görüşlerin ikisi de yanlış olabilir Çoğunluğun görüşü o görüşün doğru olduğu anlamına gelmez Başka kaynaklardan bilgiye ihtiyaç var

Uzman Görüşü Alan Uzmanlarının Görüşü Eğitimde Uzmanlar da yanılabilir Borsa/Ekonomist Eğitimde Disiplin sorunları/rehberlik Uzmanlar da yanılabilir Okuyarak, dinleyerek, gözlemleyerek ve kendi gözlemleri Alanın tamamına hakimiyet zor Bize bildikleri çerçevesinde bilgi verebilir

Mantık Gözlemlerimiz ve yorumlarımız sonucu yeni bilgi oluştururuz İki yöntem Tümdengelim (Genel önermelerden (doğrulardan) hareket ederek özel durumlar için akıl yürüterek sonuç çıkarma) Tümevarım (Tek tek yapılan gözlem ve deneylerin sistemli bir biçimde incelenmesiyle elde edilen genellemeler) Örnek Bütün insanlar ölümlüdür Ali bir insandır Bu nedenle Ali de ölümlüdür

Mantık Eğitimde Bir öğrenci rehberlik öğretmeninden başarılı olmak için nasıl çalışması gerektiğini soruyor Not tutan öğrenciler başarılı/bu nedenle not tutmalısın Sorun Mantık yürütmeler her zaman doğru olmayabilir Her not tutan başarılı olur mu

Medya Araçları TV programları, sinema filmleri, gazete ve dergiler yaşamımızda eşsiz bilgi kaynakları. Medya sayesinde Yaşadığımız toplum ve dünyada olan biten hakkında bilgi ediniyoruz. Çoğu zaman hiç karşılaşamayacağımız olaylar ve kişileri tanıyoruz. Ancak medyadan elde ettiğimiz bilgilere tümüyle güvenmek zor. Çünkü: Çok kısa zamanda hazırlanmak zorunda. Bu süreçte olayın her yönü yeterince yansıtılmayabilir Yeterince araştırma yapılmamış olabilir. Medyanın öncelikli amacı haber. Bu nedenle yansıttıkları amaca hizmet eden şeyler. Oysa mesleki konularda karar vermek için bundan daha fazlasına gereksinimimiz var.

Bilimsel Yöntem Denetlenebilir, yansız, eleştirici, düzeltici, deneyici, seçici, akla uygun, duyarlığı yüksek, olgusal düzeyde, bilinen en güvenli sorun çözme yöntemi Herkese açık olmalıdır Verilere dayalı olmalıdır Nesneldir Analitik olmalıdır (araştırmaya dayalı olmalı) Bilim üretme yolu Kanıtlanmış bilgi elde etmek için izlenen yol Sorun çözmek için izlenen düzenli yol Bilimsel yöntem tümdengelim ve tümevarımın bir sentezidir.

Bilimsel Yöntem Olgusal Süreç (amacı araştırma konusu olguları ve bu olgular arasındaki ilişkileri saptama, sınıflama ve kaydetmektir) Gözlem (olgunun içinde geçtiği olayları araştırılan probleme göre belli grup veya sınıf altında toplamaktır) Deney (olguların kendi akışı içinde çıkmasını beklemeksizin belli koşullar altında yapay olarak onları üretme yoluna gider) Ölçme (bilimin ulaştığı sonuçları kesin, açık ve doğru biçimde dile getirmeye olanak sağlar)

Bilimsel Yöntem Kuramsal Süreç (ilk aşamada betimlenmiş olguları, bu olguların ilişkilerini yansıtan olgusal genellemeleri, bazı kuramsal kavram veya genellemelere başvurarak anlaşılır hale getirmeyi amaçlar Hipotez (bir araştırmanın olası sonucuna dair yapılan tahminlerin ifadesi) Kuram (doğrulanmış hipotezlerdir) Yasa (olguların nedenlerini açıklayan her doğru kuram bir bilimsel yasadır) Öngörü (yasalardan yararlanarak henüz olmamış bir olguyu önceden tahmin etme işlemidir.)

Bilimsel Yöntemin Dayandığı Temel Varsayımlar Olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi olması Olayların incelenmesi Tümevarım/tümdengelim ile geçerli/güvenilir bilgi toplanabilmesi Olayların metafiziğe dayanmadan açıklanabilmesi

Bilimsel yöntemin aşamaları Problemin tanımlanması Problemin açıklanması Gerekli bilginin toplanması Probleme ilişkin olası çözümlerin ortaya konulması (denenceler) Verilerin toplanması Verilerin çözümlenmesi Bilginin organize edilmesi Sonuç,yargı ve raporlaştırma

Bilimsel araştırmanın amaçları Olayların tanımlanması,sınıflamsı… Olaylar arasındaki ilişkileri bulmak Olayları anlamak ve açıklamak Olayların önceden tahmin edilmesi Olayların kontrolü İlişkilerin içindeki sebepleri incelemek

Araştırmanın özellikleri Araştırma problem çözmeyi amaçlar Problemlere güvenilir çözümler bulmalıdır Gözlenebilir, ölçülebilir verilere dayalı olmalıdır Yapılan gözlem ve tanımlar doğru olmalıdır Yapılan araştırmada kişisel yanlılık yok edilmelidir. Araştırmalar kayıt altına alınmalıdır.

Nicel Çalışmalar.. ‘Nesnel’ gerçekleri çalışır (ki mekan ve zamanla sınırlı değildir). Bir takım gerçeklerin diğer gerçeklerle ilişkisini inceler. Sayısallaştırma (nicelleme) ve bunlar ışığında genellemeye varmak önemlidir. İstatistiki analizler gerektirir.

Nitel çalışmalar Bu tür tarzı benimseyen araştırmacılar daha çok ‘bireylerin’ dünya algısı (ve gerçekliği) ile ilgilenir. Bir konu hakkında istatistiki bilgiden ziyade derinlemesine bilgi edinmek isterler. Sosyal gerçeklerin olup olmadığı noktasında şüphecidirler ve ‘insan’ nın çalışılmasında ‘bilimsel’ yöntemin ne kadar geçerli olduğunu sorgularlar.

Nicel Araştırma/Nitel Araştırma Gerçeklik nesneldir Asıl olan yöntemdir Değişkenler kesin sınırlarıyla saptanabilir ve bu değişkenler arasındaki ilişkiler ölçülebilir Araştırmacı olay ve olgulara dışardan bakar, nesnel bir tavır geliştirir Genelleme Tahmin Nedensellik ilişkisini açıklama Gerçeklik oluşturulur Asıl olan çalışılan durumdur Değişkenler karmaşık ve iç-içe geçmiştir ve bunlar arasındaki ilişkileri ölçmek zordur Araştırmacı olay ve olguları yakından izler, katılımcı bir tavır geliştirir Derinlemesine betimleme Yorumlama Aktörlerin perspektiflerini anlama

Nicel Araştırma — Nitel Araştırma Kuram ve denence ile başlar Deney, manipülasyon ve kontrol Standardize edilmiş veri toplama araçları kullanma Parçaların analizi Uzlaşma ve norm arayışı Verinin sayısal göstergelere indirgenmesi Olay ve olguların dışında, yansız ve nesnel Kuram ve denence ile son bulur Kendi bütünlüğü içinde ve doğal Araştırmacının kendisinin veri toplama aracı olması Örüntülerin ortaya çıkarılması Çokluluk ve farklılık arayışı Verinin, bütün derinlik ve zenginliği içinde betimlenmesi Olay ve olgulara dahil, öznel perspektifi olan ve empatik

Araştırmanın Türleri Eylem araştırması Vaka çalışmaları Etnografik araştırma Anket çalışmaları Deneysel araştırmalar Korelasyon Araştırmaları Nedensel Karşılaştırma Araştırmaları Tarihi Araştırmalar

Eylem Araştırması “Bir öğretmenin yakın çevresindeki somut bir problemi çözebilmek için planladığı bir süreçtir. Bunun anlamı, bu süreç farklı zamanlarda ve farklı yöntemler kullanılarak (anket, günlük, mülakat, vaka çalışması gibi) gözlemlenmeli ve sonuçta birinin kendi uygulamalarında değişikliklere gitmesi ve geliştirmesidir” (Cohen ve Manion 1994: 192)

Eylem araştırmasının özellikleri Temel olarak pratiktir (uygulamaya yöneliktir) Somut bir problemi ya da problemleri çözmeye odaklanmıştır Öğretmen/araştırmacı kendi uygulamaları bağlamında belirlediği bir problemi tespit eder ve bunun araştırılmaya değer olduğunu düşünür. Amacı kendi uygulamalarını geliştirmektir. ‘Araştırmacı olarak öğretmen’

Vaka Çalışmaları Vaka çalışması ‘bir durum/olayı araştırmak için farklı (bir çok) yöntemle veri toplandığı araştırma yaklaşımını ifadelendirmek için kullanılan şemsiye bir terimdir’ (Adelman, 1977). Bir durumu tüm yönleriyle belli bir sürede derinlemesine araştırmak isteyen tek olarak çalışan araştırmacılar için çok uygundur. Ancak 3-4 yıla uzanan vaka çalışmaları da mevcuttur.

Genellikle bir duruma etki eden faktörlerin ve olayların etkileşimiyle ilgilenir. Ancak bu ‘bir durum hakkındaki hikaye’ ya da betimlemenin çok daha ötesinde bir şeydir. Veri sistematik şekilde toplanır. Değişkenler arasındaki ilişkiler çalışılır ve araştırma yöntem açısından planlanır.

Genellikle mülakat, gözlem ve belge analizi kullanılmakla birlikte amaca uygun her türlü araştırma metodu/tekniği kullanılabilir. Bu bağlamda en büyük avantajı araştırmacının belli bir konu üzerine yoğunlaşmasını, belirlemesini ve bunu etkileyen çeşitli etkileşim süreçlerini ortaya koymasını sağlamasından gelir. Çünkü bu süreçler büyük ölçekte gerçekleştirilen anket çalışmalarında gizli kalabilir ve organizasyonların başarılı olmalarında hayati öneme haiz olabilir.

Örneğin… Araştırmacı bir durumu belirler…yeni müfredatın okula tanıtılması (uygulanmaya başlanması), okulun yeni rolüne uyumu gibi…araştırmacı okulu gözlemler, sorgular ve çalışır. Her kurumun kendine özgü özellikleri vardır. Araştırmacı bu özelliklerin sistemin çalışmasına nasıl etki ettiğini ve kurumun bu bağlamda ne tür işlevleri yerine getirdiğini araştırabilir.

Etnografik araştırma Orijinalli bir toplumu ya da onun bir yönünü çalışmak isteyen antropologlar tarafından geliştirilmiştir. Etnografik araştırmalar ağırlıklı şekilde gözleme dayanır…bazı durumlarda o topluma ya tamamen ya da belli bir yere kadar katılım söz konusudur (araştırmacı çalıştığı toplumun bir üyesi haline gelir).

Bu şekildeki ‘katılımcı gözlem’ araştırmacının diğer grup üyeleriyle aynı deneyimleri yaşamasına ve sonuçta neden belli şekilde davrandıklarını anlamasına yardım eder. “Bir eylemi yapanların gözüyle eylemi görmek…” (Denscombe, 2002: 69).

Katılımcı gözlem Nispeten uzun zaman alır Araştırmacı grup üyeleri tarafından kabul edilmelidir Araştırmacı grup üyelerinin yaptığı işleri yapmalı, yaşadığı koşullarda yaşamalıdır.

Anket çalışmaları Analizlerin yapılabileceği, dokuların ortaya konabileceği ve karşılaştırmaların yapılabileceği bilgiyi elde etmek için gerçekleştirilir. Aynı soruların seçilen bir örnekleme (genel grubu yansıtan) sorulması ile yapılır. Genellemeye gidilmesi önemlidir.

Deneysel çalışmalar Ölçülebilen olaylarla ilgili deneyler planlamak nispeten kolaydır. Diş macununun etkisini ölçmek için bir deney ve kontrol grubu kolaylıkla oluşturulup sonuçları ölçülebilir. Burada aynı yaş, cinsiyet, sağlık durumuna vs. sahip kişiler diş muayenesinden geçirildikten sonra tesadufi şekilde iki gruba ayrılır. Bir yıl sonra gerçekleştirilecek diş muayeneleri sonucunda diş macununun etkinliği ortaya konabilir.

…. Yukarıdaki örnekte neden-sonuç ilişkisi oldukça net şekilde kurulabilir. Ancak davranışlardaki değişimi test etmek aynı şekilde doğrudan olmayabilir. Çünkü sosyal nedenler tekil olarak işlemezler (bir davranışı etkileyen birden çok faktör vardır).

örneğin…. Düşük okul başarısı ya da yüksek IQ ile ilgili herhangi bir inceleme bir çok faktörü göz önüne almak durumundadır. Bu durumda her bir değişkeni kontrol altına almanız gerekir ki bu da her bir değişken için yeni bir deney grubu anlamına gelir. Böyle bir araştırmayı planlamak oldukça zor ve zahmetli olabilir. Bu bağlamda çok fazla sayıda insan ve deney grubu ile çalışmak gerekir ki genel sonuçlara ulaşılabilsin.

Korelasyon Araştırmaları İki ya da daha fazla değişken arasındaki ilişkileri belirlemek ve neden sonuç ile ilgili ipuçları elde etmek Örnek: Matematik öğretmeni hangi tür bireylerin geometriyi öğrenmede sorun yaşadığını nasıl tahmin edebilir

Nedensel Karşılaştırma Araştırmaları İnsan grupları arasındaki farklılıkların nedenlerini ve sonuçlarını koşullar ve katılımcılar üzerinde bir müdahale olmaksızın belirlemeyi Örnek: Sosyoekonomik düzeyi yüksek ailelerden gelen öğrencilerin, sosyoekonomik düzeyi düşük ailelerden gelenlere göre kendi dersinde daha zayıf olup olmadığını belirlemek isteyen bir öğretmen

Tarihi Araştırmalar Dönemin dokümanları dikkatlice okunarak ya da o zamanda yaşamış kişilerle görüşmeler yaparak odaklanılan problemle ilgili olarak geçmişte ne oldu sorusuna cevap arar Örnek: Okul müdürü okulda uygulanan sosyal etkinliklere ilişkin geçmişte ne tür sorunlar yaşandığını bilmek istemesi

Genel Araştırma Türleri Betimsel Araştırmalar İlişkisel Araştırmalar Müdahale Araştırmaları

Araştırma Problemi

Araştırma Problemi Eksikliğini ya da yetersizliğini hissettiğimiz bir konuda araştırılması gereğini hissettiğimiz her şey

Örnek Araştırma Problemleri proje tabanlı öğrenme yaklaşımı geleneksel yaklaşıma göre öğrencilerin fen başarısında daha etkili midir? Bir haftalık periyot içerisinde bir sınıf içerisinde neler olmaktadır? Öğretmenler öğrencilere cinsiyetlerini göz önünde bulundurarak farklı davranıyorlar mı?

Araştırma Problemi Bu soruların ortak yanı hepsiyle ilgili veri toplayabilmemiz Dolayısıyla araştırılabilir

Araştırma Yapamayacağımız Problemler Hayatın anlamı nedir? Araştırılamaz olmasının sebebi bu soruyla ilgili bilgi elde edemeyecek olmamız

Hangi Sorula Araştırılabilir Tanrı iyi midir? Öğrenciler kendileriyle aynı cinsiyette bir öğretmenle ders işlemekten mutlu olurlar mı? Lise başarısıyla üniversitedeki akademik başarı arasında ilişki var mıdır? Dil öğretiminde en iyi yol nedir? 2. dünya savaşı olmasaydı okullar şu anda neye benzeyecekti?

Araştırılabilir nitelikteki Problemin Özellikleri Akla Yatkın Olmalı (çok fazla zaman, para veya enerji gerektirmeksizin araştırılabilmeli) Anlamlı Olmalı (araştırılmaya değer olmalı,katkı sağlamalı) Açık ve Anlaşılır Olmalı İfadeler olasılık veya emir kipi şeklinde kurulmamalıdır Sınanabilir test edilebilir ve ölçülebilir olmalı Çok geniş ve çok dar kapsamlı olmamalı Orijinal ve özgün olmalı ETİK olmalıdır (fiziksel ve psikolojik zarar vermemeli)

Problemin Tanımlanması Araştırma problemleri üç aşamalı bir yaklaşımla tanımlanabilirler: Bütünleştirme Sınırlandırma Tanımlama Sınırlandırma (Araştırılacak Problem diliminin seçilmesi) Tanımlama (Sınırlandırılmış Problem Ayrıntılarıyla Açıklanır)

Problemin Tanımlanması Burada öncelikle ilgili kaynakların (Literatürün)taranması gerekir. Bunlar; Kitaplar Yapılan Araştırmalardır. Bu amaçla: Araştırılan konunu o ana kadar hangi yönleriyle nasıl incelendiği, Hangi gelişmişlik düzeyinde bulunduğu, Problemin çözümü için hangi yönlerde ve ne tür araştırmalara gerek duyulduğu belirlenir. Kaynak olarak verilen çalışmalardan her biri: Konuya yatkınlık ve önem derecesine göre özetlenir. Çok önemli ve doğrudan ilişkili çalışmalar ayrı paragraflarda; amaç, yöntem, sınırlılık, buldular ve öneriler yönünden ayrıntılı verilir.

PROBLEMİN TANIMLANMA AŞAMALARI Örnek: “Değerlendirme tekniğinin (Not vermenin) öğrenci başarısına olan etkisi” araştırılması istensin. 1. Problemin Bütünleşmesi: Önce öğrenci başarısının anlamı üzerinde durularak, başarıyı etkilemesi olası (Öğretmen, Program, Bina vb.) değişkenlerin neler olabileceği, değerlendirme tekniğini de içeren bir kapsamda tartışılır. 3. Problemin Tanımlanması: Bu aşamada, seçilen problem dilimi(Değerlendirme tekniği) ilgili kuramsal ve pratik yönleriyle ayrıntılı olarak tanımlanır. Değerlendirme tekniklerinin türleri, bunların kuramsal özellikleri,uygulamalar, kullanılmasında karşılaşılan kuramsal ve pratik sorunlar, varsa ilgili araştırma sonuçlarıyla birlikte ele alınır. Başarı ile değişken arasındaki ilişkilerin belirlenmesi, ya da bu amaçla toplanmak istenen verileri soran “soru cümleleri” gelir. 2. Problemin Sınırlandırılması: Başarıya etkisi araştırılmak istenen değişken, problem dilimi seçilerek(Değerlendirme tekniği) ayrı bir paragrafta belirtilir.

Alt Problemlerin Yazılması Problem Cümlesi ve Alt Problemlerin Yazılması (Bu amaç ve alt amaçlar olarak da ele alınabilir) Problem cümlesi alt problemlere göre geneldir. Alt problemler ise genel problemin alt alanları ile sınırlıdır. Alt problemler(Amaçlar) iki şekilde ifade edilebilir: Soru cümlesi olarak Denence(Hipotez) olarak. ÖRNEK: Problem: Türkiye’deki okullaşma oranının bugünkü düzeyi nedir? Alt problemler: Okullaşma oranının cinsiyete göre dağılımı nedir? Okullaşma oranının yerleşim merkezlerine göre dağılımı nedir? Okullaşma oranının bölgelere göre dağılımı nedir? Yaşa göre dağılımı nedir?