GÜLÇİÇEK HATUN KIZ ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ ARAPÇA NAHİV NOTLARI MUSTAFA GÜLEÇ MELEK DERSLERİ ÖĞRETMENİ 07.11.2015

Kane ve Kardeşleri – Kane ve Benzerleri - كَانَ أَخَوَاتُهَا 1-Bunlar fiildirler. 2- Bu tür fiillere Nakıs Fiiller de denilmektedir. Bu fiiller isim cümlesinin başına geldiklerinde; isim cümlesinin mübtedasını ismi, haberini de haberi yaparlar. İsim cümlesinin mübtedası merfû olarak kalır. İsim cümlesinin haberi merfû iken mensûb olur; yâni bu fiiller, isimlerini ref, haberini nasbederler.

Kane ve Kardeşleri - Kane ve Benzerleri: (nakıs fiiller) كَانَ، لَيْسَ، صَارَ، أَصْبَحَ، أَمْسَى، أَضْحَى، ظَلَّ، بَاتَ، مَا زَالَ، مَا بَرِحَ، مَا فَتِئَ، مَا انْفَكَّ، مَا دَامَ

لَقَدْ كَانَ فِي يُوسُفَ وَإِخْوَتِهِ آيَاتٌ لِّلسَّائِلِينَ 1- كَانَ: “oldu, idi, dır, varmış, var oldu, vardı, meydana geldi” gibi mânâlara gelir. كَانَ اللهُ غَفُورًا رَحِيمًا Allah bağışlayan ve acıyandır. لَقَدْ كَانَ فِي يُوسُفَ وَإِخْوَتِهِ آيَاتٌ لِّلسَّائِلِينَ Andolsun, Yûsuf ve kardeşlerinde (hakikati arayıp) soranlar için ibretler vardır. (Yusuf:7) كَانَ أَحْمَدُ غَنِيًّا Ahmet zengin idi كَانَ المَرِيضُ نَائِمًاHasta uyuyordu

2- لَيْسَ: menfilik (olumsuzluk) bildirir. لَيْسَ اللهُ ظَالِمًا Allah asla zalim değildir. لَيْسَ الْفَقِرُ عَاراً. Fakirlik ayıp değildir. لَسْتُ جَائِعاً. Aç değilim. Not: (لَيْسَ ), «değil(dir), yok(tur), olmadı» gibi mânâlara gelir.

3- صَارَ ve benzerleri: Durum değişikliği bildiren nâkıs fiillerdir. اَصْبَحَ، أَضْحَى، أَمْسَى، ظَلَّ، بَاتَ Not: a)- D urum değişikliği aşağıdaki cümlede açık bir şekilde görülmektedir. كَانَ كَامِلٌ غَنِيّاً، صَارَ فَقِيراً. Kâmil zengindi, fakir oldu. صَارَ الفَقِيرُ غَنِيًّا Fakir zengin oldu, صَارَ الدَّرْسُ سَهْلاً. Ders kolay oldu. صَارَ الْجَوُّ حَاراً. Hava sıcak oldu. b)- (صَارَ ) ve Benzerleri nâkıs fiil olarak kullanıldıklarında «oldu, dönüştü» gibi mânâlara gelir.

3- صَارَ ve benzerleri: Durum değişikliği bildiren nâkıs fiillerdir. اَصْبَحَ Sabahladı, oldu. أَصْبَحَ الْمُجْرِمُ مَحْكُوماً. Suçlu mahkum oldu. قُلْ اَرَاَيْتُمْ اِنْ اَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَنْ يَاْتيكُمْ بِمَاءٍ مَعينٍ «De ki: Suyunuz çekiliverse, söyleyin bakalım, size kim bir akar su getirebilir?» Mülk:30 أَصْبَحَ الدَّرْسُ سَهْلاً. Ders kolay oldu.

3- صَارَ ve benzerleri: Durum değişikliği bildiren nâkıs fiillerdir. أَضْحَى : Kuşluk vakti oldu, oldu. أَضْحَى الضَّبَابُ كَثِيفاً Sis yoğunlaştı, أَضْحَى الشَّارِعُ مُزْدَحِماً. Cadde kalabalık oldu. أَضْحَى الْمُهَنْدِسُ سَعِيداً. Mühendis mesuttur.

3- صَارَ ve benzerleri: Durum değişikliği bildiren nâkıs fiillerdir. أَمْسَى : Akşamladı. أَمْسَى الْعَامِلُ مُتْعَباً. :İşçi yoruldu. أَمْسَى الْمَرِيضُ صَحِيحاً. Hasta sıhhatli akşamladı. أَمْسَتْ الْبِنْتُ مَسْرُورَةً. Kız sevinçli akşamladı.

3- صَارَ ve benzerleri: Durum değişikliği bildiren nâkıs fiillerdir. بَاتَ : Gece boyunca oldu. بَاتَ الْقَمَرُ طَالِعاً. : Ay doğdu, بَاتَ الْمُسْلِمُ عَابِداً. : Müslüman geceyi ibadetle geçirdi. بَاتَ اْلمَرِيضُ نَائِماً : Hasta geceyi uyuyarak geçirdi, بَاتَ الظَّالِمُ نَادِماً. : Zalim pişmanlıkla geceyi geçirdi.

3- صَارَ ve benzerleri: Durum değişikliği bildiren nâkıs fiillerdir. ظَلَّ : Gün boyunca oldu. ظَلَّ الْبَحْرُ هَادِئاً. :Deniz gün boyunca sakin oldu, ظَلَّ الْعَدْلُ حَاكِماً:Adalet gün boyunca hâkim oldu. ظَلَّ الْعَنْدَلِيبُ مُغَرِّداً. :Bülbül öttü, ظَلَّ الشَّارِعُ مُزْدَحِماً :Cadde kalabalıklaştı.

مَازَالَ، مَابَرِحَ، مَافَتِىئَ، مَاانْفَكَّ 4- مَا زَالَ Ve benzerleri: Devamlılık bildiren fiiller ve nakıs fiillerdir. مَازَالَ، مَابَرِحَ، مَافَتِىئَ، مَاانْفَكَّ مَا زَالَ الوَلَدُ نَائِمًا : Çocuk hala uyuyor. مَابَرِحَ الصِّدْقُ سَبِيلَ النَّجَاةِ. : Doğruluk dâimâ kurtuluşun yoludur. اِنْتَهَى الاِمْتِحَانُ وَ مَافَتِئَتِ النَّتِيجَةُ مَجْهُولَةً. :İmtihan bitti; sonuç hâlâ belli değil.

مَازَالَ، مَابَرِحَ، مَافَتِىئَ، مَاانْفَكَّ 4- مَا زَالَ Ve benzerleri: Devamlılık bildiren fiiller ve nakıs fiillerdir. مَازَالَ، مَابَرِحَ، مَافَتِىئَ، مَاانْفَكَّ لاَ يَنْفَكُّ الْجَاهِلُ مُصِرّاً عَلَى عِنَادِهِ. Câhil kimse inâdında dâimâ direnir (ısrâr eder). Not: Devamlılık bildiren fiiller «dâimâ, hâlâ, daha, öteden beri, devamlı, sürekli, sürekli olarak, henüz, devam ediyor» gibi mânâlara gelir.

5- مَا دَامَ: zaman zarfı olan nâkıs fiildir. أَعْبَدُ اللهَ مَا دُمْتُ حَيًّا Yaşadığım müddetçe Allah'a ibâdet ederim. Mef’ûlün fîh تَصَدَّقْ عَلَى الْفُقَرَاءِ مَادُمْتَ قَادِراً. İmkânın olduğu(sahip olduğun)müddetçe, fakirlere sadaka ver. Mef’ûlün fîh لاَ تَخْرُجْ مِنَ الْبَيْتِ مَادَامَ الْبَرْدُ شَدِيداً. Soğuk şiddetli olduğu müddetçe evden çıkma. Mef’ûlün fîh Not: (مَا دَامَ ) «Müddetçe, iken, -dığı zaman, -dıkça» gibi mânâlara gelir.