G İ R İ Ş İ MC İ L İ K Prof. Dr. Ercan EKMEKÇ İ O Ğ LU

ÜÇ BÜYÜK TEKNOLOJIK DEVRIM – DANIEL BELLE..  Birinci teknolojik devrim, buhar makinasının üretime uygulanması biçiminde tanımlanabilir. Bu devrim üretimi yalnız nicel olarak arttırmakla kalmamış insanı ve toplumu da de ğ iştirmiştir.  İ kinci teknolojik devrim ise, 19. yy. sonlarında elektrik enerjisinin kullanımı ile gerçekleşmiştir. Elektri ğ in kolay nakledilmesi sanayileşmeyi yaygınlaştırıp, hızlandırmış, gecelerin de üretim sürecinde kullanılmaya başlanmasıyla verim artmıştır. Buna ek olarak iletişimde görülen ilerlemeler, kimyadaki gelişmeler, özellikle sentetik maddelerin üretimi ekonomik gelişmeye yepyeni boyutlar getirmiştir.  Üçüncü teknolojik devrim olarak 1970'li ve 1980'li yıllarda bilgisayarların ve mikroelektroni ğ in üretime yaygın olarak katılması sayılabilir. Bu sayede bilgiyi iletmek, toplamak ve uygulamak otomatikleşmiş, hem üretim hem de karar verme aşamaları çok büyük bir hız kazanmıştır. Bu aşama aynı zamanda sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçişi de simgelemektedir.

Di ğ er bir sınıflandırmayı da Toffler yapmıştır. Toffler'e göre de insanlık üç temel evreden geçmiştir. İ lk olarak tarımsal devrim yaşanmış; bunu fabrika toplumuna geçişi sa ğ layan sanayi devrimi izlemiş ve son olarak da şu an içinde bulundu ğ umuz teknoloji, enformasyon ve ekonomide yeni yapılanma üzerine kurulmuş olan süper sanayi devrimi gelmiştir. Toffler'ın burada önemle vurguladı ğ ı nokta ise süper sanayinin, sanayi toplumunun daha gelişmiş bir tipi olmadı ğ ıdır. Bu dönemin en belirgin özelli ğ i artık eme ğ in do ğ rudan üreten makina kullanmaktan çıkıp, bilgiyi işleyen ve bilgi yaratan sistemi yürüten bir konuma geçmesidir. Bilgi toplumuna geçiş beraberinde, üretim, da ğ ıtım, ulaşım ve yönetim süreçlerinde köklü de ğ işmeleri getirmiştir. Bilim ve teknolojinin giderek a ğ ırlıklı bir hale gelmesiyle üretim sürecinde emek ve sermayenin üretim konusunda önemi azalırken Araştırma ve Geliştirme (Ar- Ge) faaliyetleri üretkenli ğ i belirleyen önemli bir faktör haline gelmiştir.

 Bilişim, teknoloji ve iletişim alanındaki devrim tüketim alanını da etkilemiş, alıcılar ile satıcılar arasındaki uzaklık, neredeyse yok olmuştur. Tüketici talep ettiği malın özelliğini, fiyatını, ödeme koşullarını anında öğrenebilmektedir.  Bilişim ve iletişim alanındaki teknolojik devrimin getirdiği toplumsal sonuçlardan bir diğeri ise çalışan insanların büyük bir çoğunluğunun artık hizmetler sektöründe yer almasıdır.

 Tarihi süreç içinde konuya bakıldığında, girişimci ve girişimcilik 1929 dünya ekonomik krizinden ve daha sonra İkinci Dünya Savaşı'nın sonunda kapitalizmin yeniden yapılanmasından oldukça etkilenmiştir. Bu dönemde Keynesçi çözümlemelere dayalı, teknolojik gelişmelerden çok, sosyopolitik süreç ağırlıklı ekonomik politikalar uygulandı. «Refah Devleti» dediğimiz bu süreçte sistemin işleyebilmesi için devlet müdahaleciliği gündeme gelmiş, kamu kesiminde istihdam arttırılmış, fazla işgücü bu sayede emilmiş, toplam talep yönetimi ile ekonomik yaşamda devlet ağırlıkla yer almıştı.  1970'li yıllarda, talep şişmesi ile başlayan enflasyon, pastayı bölüşmede emeğin payının gittikçe artması, kâr haddinin düşmesi, çevreci hareketlerinin yaygınlaşması sonucu sermayeye yeni sınırlamaların gelmesi ve sonuçta I. Petrol şokuyla evrensel bir bunalım baş göstermiş; 1979'da II. Petrol şokuyla birlikte Keynesçi politikaların uygulanmasıyla çözüm bulunamayacağı anlaşılmıştır.  Sistem, üretimde giderek artan zorluklarla birlikte işlevini yitirmiştir. Bu dönemde buna paralel olarak bilimde genetik buluşlar, enformatik devrim, bilişim teknolojisi yeniden yapılanmayı olanaklı kılmıştır.

DÜNYA EKONOMISINDE GÖRÜLEN BU YENILIKLER, TOPLUMSAL YAPıYı OLDUĞU GIBI IŞLETME YAPıSıNı DA DEĞIŞTIRMIŞTIR. KATıLıMCı DEMOKRASI ANLAYıŞı, ORGANIZASYON YAPıSı IÇINDE DE BIRTAKıM DEĞIŞIKLIKLERIN OLUŞMASıNA YOL AÇMıŞTıR. JOHN NAISBITT 1982'DE YAYıNLANAN MEGATRENDS ADLı YAPıTıNDA TÜM BU DEĞIŞMELERI 10 TEMEL NOKTADA TOPLAMıŞTıR.

Bu bağlamda Joseph Schumpeter'in geliştirdiği ve ekonomik gelişmenin motoru olarak kabul edilen «Dinamik Girişimci» tipi ön plana çıkmaktadır. Dinamik girişimciler; yeni pazar, tedarik olanakları, finans kaynakları bulmada yeni üretim teknikleri ve organizasyon şekilleri geliştirerek, ekonomik gelişmelere yön bulmada öncülük görevini üstüne alan kişiler olarak karşımıza çıkmaktadır. Küçük ve orta ölçekli işletmeler tablosunda girişimcinin önemi çok artmış, girişimci niteliği büyük ölçüde değişmiştir. Girişimcilikte eskiden olduğu gibi işin ustası ve üretim yönünden tecrübeli olma gibi niteliklerden ziyade; dinamik, atak ve yaratıcı olma, iyi bir eğitim, bir hatta iki yabancı dil bilme ve rizikoya, ama hesaplı bir rizikoya girebilme gibi nitelikler ağırlık kazanmıştır.

Girişimci niteliklerindeki bu değişimin bir sonucu olarak günümüz küçük ve orta ölçekli işletmeleri, ● Modası geçmiş ve geçmekte olan teknolojiler kullanan, ● Geleneksel çizgide üretim yapan, ● Yeniliklere (inovasyon) karşı ilgisiz, ● Sadece çevre pazarlarla ilgilenen, ● Rekabetten kaçınan, ● İçine kapalı, kabuğunu kırmaya fazla niyeti olmayan, büyümekten korkan, bir tablo değil; tam tersine, ● Gerek teknolojide, gerek üretim metodlarında ve gerekse pazar konusunda tüm yeniliklere açık, ● Pazarını tüm dünya pazarı olarak algılayan ve dolayısıyla tüm dünya pazarları konusunda bilgilenmeye büyük önem veren, ● Rekabet düzenini varlığının temeli olarak kabul eden ve dolayısıyla etkin bir rekabet ortamından yana ağırlık koyan, ● Büyümeyi en önemli başarı ölçütü olarak kabul eden, bu konudaki fırsatların ısrarlı ve inatçı bir takipçisi olan, fakat büyüme kararlarını bir tutkunun ve hırsın esiri olarak değil, hesaplı kitaplı kararlara dayandıran, ● Demokratik yapıda ve kendisini demokratik düzenin temel taşlarından biri olarak algılayan.. bir tablo sergilemektedir. Türkiye küçük ve orta ölçekli işletmeler tablosunun da bu dünya tablosuna yakışır biçimde olması gerekir.

Yönetici başkalarına iş gördüren kişi Patron Sermayedar ortaklık kuran kişi Girişimci KAVRAMLARI

Dr. Nejat Eczacıbaşı yönetici ile girişimci arasındaki farkı şöyle dile getirir.. "Bazı insanlara söylersiniz, kendi görmez iyi tatbik eder. İşte zaten yönetici o. Başkası görür, o iyi tatbik eder. Fakat girişimci görür ve hiç bir engelden yılmadan gördüğünü gerçekleştirir."

GIRIŞIMCI İLE PROFESYONEL YÖNETICI ARASıNDAKI FARKLAR..

Bu gelişmeyi dikkate alarak aşağıda kişinin liderlik potansiyelinin belirlenmesine ilişkin bir test sunuyoruz. (Pat Heim ve Elwood N. Chapman: Learning to Lead, London 1991). Öğrenci arkadaşlar bu testi kendilerine veya arkadaşlarına uygulayarak, liderlik potansiyelleri hakkında bir fikir sahibi olabilirler veya liderlik potansiyellerini geliştirme konusunda hangi hususlara ağırlık vermeleri gerektiğine ilişkin bir fikir sahibi olabilirler. Şayet 80'in üzerinde bir toplam puana ulaşıyorsanız, yüksek bir liderlik potansiyeliniz var demektir. 60 ile 80 arasındaki bir puan ise liderlik yeteneğinizin olduğuna, bu potansiyelinizi geliştirebileceğinize işaret etmektedir. Toplam puanınız 60'ın altında kalıyorsa sizin için liderlik değil yöneticilik daha uygun düşmektedir. Puanınızın düşük olduğu konularda yeteneğinizi veya yeteneklerinizi artırmak suretiyle liderlik potansiyelinizi her zaman yükseltebilirsiniz. Azmin ve çalışmanın elinden hiçbir şey kurtulmaz ve genç arkadaşlarımızın önünde bunun için uzun bir süre vardır. Pat Heim ve Elwood N. Chapman'ın belirttiği gibi başarılı bir girişimcide bulunması gerekli liderlik özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir. ● Vizyon sahibi olmak, ● Öncü Olmak, ● Risk almayı sevmek, ● Liderlik konusunda arzulu olmak, ● Bağımsız kararlar alabilmek, ● Sorumluluk almaktan çekinmemek, ● Her türlü koşula hazırlıklı olmak ● Güçlü bir kişiliğe sahip olmak.

HEIM VE CHAPMAN'ıN GELIŞTIRMIŞ OLDUKLARı BU TEST IYI BIR YÖNETICI ILE LIDERLIK ÖZELLIKLERINE SAHIP GIRIŞIMCI ARASıNDAKI TEMEL FARKLıLıKLARı ORTAYA KOYMAKTADıR.

İYI ÇALıŞMALAR..