Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’de Hayvancılık ve Kırmızı Et Sektörü Sorunları ve Çözüm Önerileri Zeki Ilgaz SETBİR Yönetim Kurulu Başkanı 19 Kasım 2015 Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Kırmızı Et Sektörü Dünyada tarımsal üretim değeri 2010 yılında 3,3 trilyon ABD Doları’na yaklaşmış ve bu değere hayvancılık sektörünün katkısı %34 oranında gerçekleşmiştir. Et üretiminin büyük bir bölümünü oluşturan dünya sığır eti üretimi, FAO verilerine göre 2014 yılında 68,1 milyon ton olarak tahmin edilmektedir. 13,9 milyon ton küçükbaş et üretimi ile birlikte dünyada kırmızı et üretiminin 2014 yılında 82 milyon tona ulaştığı öngörülmektedir. Ülkemizde kırmızı et üretimi 2014 yılında 1 milyon ton olarak gerçeklemiş olup, bunun 882 bin tonunu sığır eti oluşturmaktadır. Kırmızı et sektörü ülkemizde, gıda sanayi içerisinde %13 paya sahiptir. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Kırmızı Et Sektörü Et ve et ürünleri sektörü, küresel tarım ve gıda içinde en hızlı gelişen alt sektörlerden birisi olarak kabul edilmektedir. Sığır eti üretimi, her geçen yıl artmakla birlikte, kanatlı ve domuz eti tüketiminin gerisinde kalmaktadır. 1990’lı yıllarda küresel et ticaretinin %50’sini sığır eti oluştururken 2000’li yıllarda bu oran %30’lara kadar düşmüştür. Bunun gerçekleşmesinde kanatlı ve domuz eti maliyetlerinin sığır etine oranla daha düşük olmasının yanında hayvan hastalıkları ve gıda güvenliği sorunlarının da kırmızı et tüketiminde sınırlı artışa yol açması sebep olmuştur. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Kırmızı Et Tüketimi Dengeli beslenme, vücudun yapıtaşları olan protein, karbonhidrat, yağ, mineral, ve vitaminlerin gerek duyulduğu kadar tüketilmesi anlamına gelir. Yetişkin bir insanın günde yaklaşık 1 g/kg vücut ağırlığı kadar protein tüketmesi, bunun da en az 35 gramının hayvansal kökenli olması gerekmektedir. Hayvansal kökenli proteinlerde bulunan aminoasitlerin bazıları vücut için dışarıdan alınması zorunlu olan elzem aminoasitlerdir. Bu nedenle yeterli ve dengeli beslenme için et tüketimi zorunludur. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye’deki ve Dünyadaki Kırmızı Et Tüketimi Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’deki ve Dünyadaki Kırmızı Et Tüketimi 5- 6 kg/yıl balık; 12- 13 kg/yıl kırmızı et; 19- 20 kg/yıl kanatlı; Toplam kişi başı 35- 36 kg/yıl ABD- Kişi Başı 109 kg/yıl AB- Kişi Başı 77 kg/yıl Dünya Ortalaması: Kişi Başı 38- 40 kg/ yıl Kaynak: SETBİR, FAO Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Kırmızı Et Sektörü Kırmızı ete ve ticaretine, kesim sisteminden başlayarak standardizasyon getirilmesi, verimlilik artışıyla birlikte yüksek olan maliyetlerin düşürülmesi, kayıt ve kontrol dışı üretim ve ticareti ile mücadele, piyasa düzeni ve istikrarı açısından önem arz etmektedir. Bu mücadeleden başarıyla çıkabilirsek, bunların sonucu olarak kişi başına kırmızı et tüketiminin artmasını bekleyebiliriz. Ülkemizde yaşayan 78 milyon kişi ve her yıl ağırladığımız yaklaşık 30 milyon turist yanında ülkemizde misafir olan yaklaşık 2 milyon mülteci düşünüldüğünde, ürettiğimiz kırmızı et miktarı yeterli olmamaktadır. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği TÜRKİYE’DEKİ ET SEKTÖRÜNDE İSTİHDAM Türkiye İstatistik Kurumu 2012 verilerine göre ülkemizde “etin işlenmesi ve saklanması” alt kırılımında 202 işletme mevcut olup, “et ve kümes hayvanları etinden üretilen ürünlerin imalatı” alt kırılımında 204 adet işletme yer almaktadır. İstihdam rakamlarına bakıldığında “etin işlenmesi ve saklanması” alt kırılımında 42 982 çalışanın olduğu, “et ve kümes hayvanları etinden üretilen ürünlerin imalatı” alt kırılımında ise 7 352 çalışan olduğu görülmektedir. Ülkemizde et parçalama ve işleme tesisi sayısı (kırmızı ve beyaz et) 1470 ve kırmızı et kesimhane sayısı ise 192’dir. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye’deki büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayıları Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’deki büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayıları Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

İllere göre sığır sayısı Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği İllere göre sığır sayısı Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

IPARD KAPSAMINDA DESTEKLENEN İLLER Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği IPARD KAPSAMINDA DESTEKLENEN İLLER Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

İllere göre koyun sayısı Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği İllere göre koyun sayısı Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye’deki Büyükbaş ve Küçükbaş İşletme Sayıları Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’deki Büyükbaş ve Küçükbaş İşletme Sayıları Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye’deki Besi Sığırı İşletmelerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’deki Besi Sığırı İşletmelerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye’deki Süt Sığırı İşletmelerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’deki Süt Sığırı İşletmelerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye’deki Toplam Sığır İşletmelerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’deki Toplam Sığır İşletmelerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Bu grafiklerden de görüleceği üzere; Besi sığırı işletmelerinin %70’inde, Süt sığırı işletmelerinin %77’sinde, Toplam sığır işletmelerinin %76’sında 10 başın altında hayvan bulunmaktadır. Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Ülkemizde Onaylı ve Onay Kapsamındaki Et İşletme Sayıları Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Ülkemizde Onaylı ve Onay Kapsamındaki Et İşletme Sayıları Onay Kapsamında Onay Almış Kesimhane 611 254 Kırmızı 532 192 Kanatlı 79 62 Et Parçalama ve İşleme Tesisi 1546 1470 Hayvansal Yan Ürün 121 83 Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 30.08.2015 tarihi itibariyle Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Tablodan da görüldüğü üzere onay alması gereken kırmızı et kesimhane sayısı oldukça fazladır. Bu kesimhanelerin acilen modernizasyona ihtiyacı vardır. Bu konuda IPARD destekleri önem taşımaktadır. Ayrıca ülkemizde kesim standardı ve karkas derecelendirme sistemi bulunmamaktadır. Bu nedenle fiyat oluşumunda zafiyet vardır. Bu standardın oluşturulması ve uygulamaya konması gerekmektedir. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Dünyada ve Türkiye’de Kırmızı Et Üretimi Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Dünyada ve Türkiye’de Kırmızı Et Üretimi Dünya kırmızı et üretimi: 204,8 milyon ton Büyükbaş : 68,1 milyon ton Küçükbaş: 13,9 milyon ton Domuz eti: 117,3 milyon ton Türkiye kırmızı et üretimi: 1 milyon ton Büyükbaş : 882 bin ton Küçükbaş: 126 bin ton Kaynak: TÜİK, FAO 2014 Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Yıllara Göre Kırmızı Et Üretimi (Ton) Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Yıllara Göre Kırmızı Et Üretimi (Ton) Sığır Manda Koyun Keçi TOPLAM 2010 618 584 3 387 135 687 23 061 780 718 2011 644 906 1 615 107 076 23 318 776 915 2012 799 344 1 736 97 334 17 430 915 844 2013 869 292 336 102 943 23 554 996 125 2014 881 999 526 98 978 26 770 1 008 272 2015 (ilk 9 ay) 756 251 296 70 241 25 721 852 508 Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Ülkemizde Kırmızı Et İthalatı Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Ülkemizde Kırmızı Et İthalatı Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Ülkemizde Kırmızı Et İhracatı Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Ülkemizde Kırmızı Et İhracatı Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Ülkemizde Canlı Hayvan İthalatı Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Ülkemizde Canlı Hayvan İthalatı Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Ülkemizde Canlı Hayvan İhracatı Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Ülkemizde Canlı Hayvan İhracatı Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SORUNLAR Kırmızı etin başlıca iki ana girdisi bulunmaktadır. Besiye uygun dana Yem hammaddeleri Arz eksikliğine bağlı olarak ülkemizde hem besilik dana fiyatları hem de yem pahalıdır, ayrıca büyükbaş hayvan varlığımız etçi tip değil, sütçü tiptir; bu durum da et üretimi açısından verim düşüklüğüne sebep olmaktadır. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SORUNLAR YAPISAL DEĞİŞİM İHTİYACI Ülkemizdeki besi sığırı işletmeleri küçüktür. Hayvan varlığımız büyük oranda sütçü ırklardan oluşmaktadır. Hayvan başına karkas ağırlığımız ve günlük canlı ağırlık artışı düşüktür. Karkas randımanı düşük, kemik oranı yüksektir. Et maliyetinin yüksek olmasının sebeplerinden bir tanesi süt tipi sığırlardan et bekliyor olmamızdır; etçi ırk ve kombine hayvanların ‘milli sürü’ içinde daha fazla yer almalarını sağlamalıyız. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SORUNLAR İSTİKRAR İHTİYACI Besici aslında 8-10 ay sonrasına dönük yatırım yapmaktadır. Bu süreçte piyasa şartları değiştirildiğinde (örneğin ithalat veya ithalat üzerindeki vergi oranlarının değiştirilmesi) haksız rekabet yaratmakta, besicilerimizi zor durumda bırakmaktadır. KAYIT VE KONTROL DIŞI ÜRETİM VE TİCARET Ülkemizde et sektöründe kayıt dışı oranının %50’nin üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Kayıt ve kontrol dışı üretim ve ticaret hayvancılık sektörünün en önemli sorunudur. Bu durum tarım politikalarının oluşturulmasında zafiyet yaratmaktadır. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SORUNLAR Tüm bunların yanında, Yem maliyetleri, Hayvan hastalıkları, Kontrolsüz hayvan hareketleri, Sınır ötesi kontrolsüz hayvan hareketleri, Kaba yem açığı, Meralarımızın durumu, Sektörümüzün diğer önemli sorunları arasında yer almaktadır. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SORUNLAR Kırmızı et fiyatlarının artması beraberinde besilik dana fiyatlarını da artırdığından önümüzdeki dönemde kırmızı et fiyatları (yem maliyetlerinde yaşanan iyileşmeye rağmen toplam maliyetler artmış olacağından) bugün müşteki olduğumuz seviyelerin altında olmayacaktır. Sektörün en büyük ihtiyacı istikrardır; istikrarın kurulması ve sürdürülmesi, gelecek dönem için öngörüde bulunabilmek, sektör açısından hayati öneme sahiptir. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Besicimizin ekonomik faaliyetini sürdürebilmesi için makul bir kazanç elde etmesi gerekmektedir. Diğer yandan tüketicinin daha fazla kırmızı et - süt ve ürünlerini tüketebilmesi için fiyatının makul, ulaşılabilir olması gerekmektedir. Bu çerçevede yapılması gerekenler; Hayvan kayıt sistemimizin süratle yenilenmesi, veri tabanının zenginleştirilmesi, sürekli güncel kalması ve sektör oyuncularının erişimine açılması, Besilik dana envanterimizin sürekli izlenerek, öngörülü davranarak, gelecek dönemlerin ihtiyaçlarını karşılayacak (açığı kapatacak) kadar besilik dana takviyesine/ithalatına imkân verilmesi Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Üreticinin öncelikle girdi maliyetlerinin düşürülmesi, dengelenmesi (yem ve yem hammaddesi, besilik genç dananın maliyeti, mazot - elektrik, ilaç, aşı vb.), Besi maliyeti açısından büyük önem arz eden meraların korunması, iyileştirilmesi ve daha etkin kullanımı, kaba yem üretiminin artırılması, Yemleme ve yem teknolojilerinin daha etkin kullanılması, Hayvanlarımızın genetik özelliklerinin geliştirilmesi (etçi ırklar ve melezleme tekniklerinin kullanımı), İki doğum arasında geçen sürenin kısaltılarak doğum oranının artırılması ve doğumların zamana daha düzgün yayılmasının sağlanması, Doğum ve doğumu takip eden günlerde yaşanan buzağı ölümlerinin azaltılması, Et üretiminde etçi ırkların kullanımın hayata geçirilmesi, kombine ırkların sayısının artırılması Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Hayvan hastalıkları ile etkin mücadele, Küçük işletmelerin altyapı zaaflarının giderilmesi, işletme büyüklüğünün mikro seviyeden optimal seviyeye çıkarılması, Besicinin eğitimi, yetişmiş eğitimli insan gücünün istihdamının sağlanması, Kesimhanelerin kesim standardına uyumunun sağlanması, karkas sınıflandırma sisteminin hayata geçirilmesi, Fiyat istikrarının korunmasına katkı sağlayacağından vadeli işlemler borsasının bünyesinde karkas et için ileri tarihli ticari işlem yapılabilmesinin sağlanması, Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Değer zincirinde sisteme katkı sağlamayan, katma değer yaratmayan her halkanın yok edilerek sistemin yalınlaştırılması, Besicilik zincirinin finans ihtiyacı sorununun çözümlenmesi, sözleşmeli besicilik modelinin günün koşullarına uygun olarak hayata geçirilmesi, Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye Hükümetinin 2023 yılı için Vizyonu Nüfusun 85,1 milyon olacağı, Kişi başına kırmızı et tüketiminin 13 kg/yıldan 17 kg/yıla çıkacağı, Büyükbaş hayvan sayısının 2023 yılında 15,1 milyon, küçükbaş hayvan sayısının 37,8 milyon/baş olacağı, 2023 yılında kırmızı et üretiminin 1,6 milyon ton olacağı, bu üretimin %80’inin büyükbaş hayvanlardan, %20’sinin ise küçükbaş hayvanlardan elde edileceği, Küçükbaş hayvanlar için karkas veriminin 2013 yılında 20 kg’dan 2023’te 21 kg’a çıkacağı, Büyükbaş hayvanlar için karkas veriminin 2013 yılında 253 kg’dan 2023’te 300 kg’a çıkacağı varsayılmaktadır. Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Kırmızı Et Stratejisi Raporu Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR