Son Dönem 9. Ders

Son Dönemin Önemli Olayları Son dönemle miladi XIX. yüzyıldan günümüze kadar geçen süre kastedilmektedir. Siyasi Olaylar: Bu dönemde geniş coğrafyaya yayılmış olan Osmanlı Devleti’nin zayıflayarak yıkılmış yerine Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur. Bu dönemde emperyalist güçler İslam dünyası üzerinde etkili olmuştur. Osmanlı Devleti’nin hakim olduğu topraklarda küçük krallıklar ve milli cumhuriyetler kurulmuştur.

Düşünce Hareketleri: Avrupa’da aydınlanma çağıyla birlikte rasyonel düşünce ön plana çıktı. Kilise önemli ölçüde itibar kaybetti. Auguste Comte (ö. 1857) pozitivizm felsefesini kurdu. Deneyime ve somut kanıtlara dayalı bilim anlayışı gelişti. Sosyal Bilimler farklı dallara ayrıldı ve her biri için metodolojiler geliştirildi. Oryantalizm gelişti. İslam dünyasındaki yansımaları: İslam dünyasında batıcılık ve milliyetçilik akımları gelişti İslamcı akımlar ihya/reform hareketlerini başlattı. Buna karşı olarak selefi akımların yeni türleri ortaya çıktı.

Hadis İlmiyle İlgili Gelişmeler Oryantalistler ve Hadis Oryantalizm nedir? Din, dil, bilim, düşünce, sanat, tarih gibi alanlarda Doğu dünyasını inceleyen ve Doğu hakkında değer yargıları üreten Batı kaynaklı kurumsal faaliyete oryantalizm denir. Oryantalizmin Doğuşu: Yahudi ve Hıristiyanların ortaçağdaki İslam algısı, bilgiye ve kaynaklara dayanmamaktaydı. İstanbul’un fethinden sonraki yüzyıllarda Avrupalıların İslam’a olan merakı arttı. İslam Ansiklopedisinin ilk taslağı kabul edilen Bibliyotik Oryantal (Bibliothe’que Orientale)’in ilk baskısı 1697’de yapıldı. Kur’an’ın ilk tam İngilizce tercümesi George Sale tarafından 1736 yılında yapıldı. XIX. yüzyılda Avrupa’da İslam ile ilgili çalışmalarda büyük patlama yaşandı.

Silvester Sacy (ö. 1838), Karl Pfender (ö. 1865) E. W. Lane (ö Silvester Sacy (ö. 1838), Karl Pfender (ö. 1865) E. W. Lane (ö. 1876), Ernest Renan (ö. 1892) ve William Muir (ö. 1905) oryantalizmin temellerini atan araştırmacılardır. XX. yüzyılda oryantalizm daha da güçlenmiştir. Ignaz Goldziher (ö. 1921), David Samuel Margoliouth (ö. 1940), Louis Massignon (ö. 1962) Joseph Schacht (ö. 1969), Henry Corbin (ö. 1978), Hamilton Gibb (ö. 1971) gibi kimseler modern akademik İslam araştırmalarının temelini atmışlardır. Oryantalistler XX. yüzyılda İslam klasiklerinden birçok kitap yayımlamışlardır. Megazi (Vakıdî), Tabakât (İbn Sa’d), Tarih (Taberî), Makâlât (Eş’arî), Keşşâf (Zemahşerî), Ensâb (Sem’ânî), el-İsâbe (İbn Hacer), Mukaddime (İbn Haldun), Şehnâme (Firdevsî) bunlardan bazılarıdır. Oryantalistlerin amaçları: Doğu toplumlarını tanımak, sosyal ve değer yargılarını incelemek, misyonerlik amacıyla malzeme toplamak, İslam toplumlarının inançları ve değer yargıları üzerinde kuşku yaratmak.

Oryantalistlerin Hadis Çalışmaları Hadis dalında kapsamlı ilk çalışma yapan kişi Goldziher’dir. Goldziher, Yahudi kökenli bir ailenin çocuğudur. Macaristan’da dünyaya gelmiş, küçük yaşlarından itibaren Yahudilik üzerine eğitim görmüş, Yahudiliğin İslam üzerine tesirini araştırmıştır. Hadis alanında en tanınmış eseri Muhammedanische Studien adlı iki ciltlik kitabın ikinci cildidir. Goldziher’in hadis konusundaki düşünceleri kendisinden sonraki oryantalistleri de etkilemiştir. Hadis üzerinde çalışmaları olan bir başka oryantalist Joseph Schacht’tır. Katolik bir ailede dünyaya gelen Schacht, İslam hukuku ve kaynakları üzerine çalışmıştır. En önemli eseri The Origins of Muhammadan Jurispuridence isimli eseridir.

Hadis alanında çalışmalarıyla tanınan bir başka araştırmacı G. H. A Hadis alanında çalışmalarıyla tanınan bir başka araştırmacı G. H. A. Juynboll’dur. Schacht’ın isnadla ilgili görüşlerini genişletmiş Muslim Tradition (Hadis Tarihinin Yeniden İnşası) adlı eserinde hadisle ilgili görüşlerini açıklamıştır.

Oryantalistlerin Hadisle İlgili Görüşleri Hadislerin Hz. Peygamber’le İlişkisi: Hadislerin Hz. Peygamber’le bir ilişkisi bulunmamaktadır. Bazılarına göre hadislerin çok az bir kısmı Hz. Peygamber’e ait olabilir ama bunu ispatlamak mümkün değildir. Hadislerin ne zaman ortaya çıktığını bazı yöntemler kullanarak tespit etmek mümkündür. Metnin içeriğine bakarak, orada bahsedilen konudan hareketle onun ne zaman ortaya çıktığını tespit edebiliriz. Örneğin hukuki bir mesele hakkında bilgi veren bir hadis, en erken İslam hukukunun geliştiği hicri ikinci asırda ortaya çıkmıştır.

Bir hadisin isnadına bakarak, onun ne zaman ortaya çıktığını tespit edebiliriz. Bir hadisin senedi bir kişiden bir kişiye aktarılarak geldiği halde, belli bir kişiden sonra ravileri çoğalmaya başlamışsa, hadisi ortaya atan bu müşterek ravidir. Hadisin kaynağına bakarak tespit edebiliriz. Bir hadis ilk kez hangi kaynakta yer almışsa, hadis ilk kez onun müellifi zamanında ortaya çıkmış demektir. Bazı oryantalistler, hadisi tarihlendirmede karma yöntemler de kullanmışlardır.