Miras hukuku (genel olarak) Yrd. Doç. Dr. İsmayıl İsmayıllı

Miras Hukukuna Giriş Miras hukukunun önemi Miras hukukunun tarihi gelişimi Özel hukuk dalıdır, miras bırakanın kamu hukukundan doğan bir hakkı mirasçılara geçmez, malvarlığı hukukudur, ölüme bağlı mal varlığı hukukudur. Medeni kanunda yeri: MK 495-682 Soru: Neden miras hukuku Aile ve Eşya arasında düzenlenmiştir?

Tanımı ve fonksiyonu Miras hukukun tanımı: Gerçek kişi ölümü veya ölüme denk gelen bir durumun varlığında sağlığında sahip olduğu intikale elverişli malvarlığının akıbetini düzenleyen kurallar bütünüdür. Temel fonksiyonu: özel mülkiyet ve devamlılığının sağlanması… Mülkiyet hakkını kuvvetlendirici ve tamamlayıcı fonksiyonu vardır Anayasa’nın m.35/f.1 ve 2 göre ‘Her kes mülkiyet ve miras hakkına sahiptir. Bunlar ancak kamu yararı amacıyla kanunla sınırlanabilir’

Miras hukukunda göz önünde tutulan menfaatler: MİRAS BIRAKANIN MENFAATİ MİRASÇILARIN MEFAATİ MİRASBIRAKANIN ALACAKLILARININ MENFAATİ DEVLETİN MENFAATİ

Miras hukukunun temel kavramları Ölüm Miras bırakan (vasiyet eden) Mirasçı Yasal ve Atanmış mirasçı Saklı pay mirasçıları Belirli mal vasiyeti =vasiyet alacaklısı Soru: Tüzel kişiler ve ya hayvanlar mirasçı ve ya mirasbırakan olabilir mi?

Miras hukukunun temel kavramları Miras (tereke) Malvarlığında bulanan terekeden yer almayan hukuki ilişkiler Malvarlığında bulanmayan terekeden yer alan hukuki ilişkiler Ölüme bağlı tasarruf

Miras Hukukunun en Temel Kavramı (KÜLLİ HALEFİYET) Tanım: Bir malvarlığının bütün olarak aktifi ve pasifiyle, bütün olarak, tek işlemle (hukuki olayla) bir kimseden başka bir kimseye geçmesi anlaşılır (MK m. 599) Yasal ve atanmış mirasçılar arasında fark yoktur. Sadece aktif değil pasifte geçer Bir bütün, bir kül olarak geçer Mirasçının sayısının önemi yoktur (miras ortaklığı) Mirasçılar şahsen, sınırsız ve müteselsilen sorumludurlar Devletin sorumluluğu sınırlıdır

Cüzi halefiyetten farkı Külli Halefiyet Cüzi Halefiyet Terekedeki haklar ve borçlar hiçbir işleme gerek olmadan mirasçılara geçer. Mirasçılar mütselsilen ve sınırsız sorumlu olurlar. Mirasın en bir külli halefi vardır. Külli halefiyet bir zorunluluktur. Mirasçılar gibi hak sahibi olmaz, sadece mirasçılara yöneltebilecek bir talep hakları vardır. Vasiyet alacaklısı borçlardan sorumlu değildir. Tereke borçları çıkarıldıktan sonra talepte bulunurlar. Cüzi halefiyet bir istisnadır.

Yasal mirasçılık Fert sistemi Sınıf sistemi Zümre sistemi Zümrenin tanımı: bir şahıstan üreyenlerin ve o şahısla birlikte meydana getirdikleri topluluktur. Üç mirasçı zümresi bulunmaktadır:

Zümre sisteminin ana kuralları (7/1) Mirasçı olabilmek için bir zümreye dahil olma Hısım olması ve zümreye dahil olması gerekir. Soru: Biyolojik hısımlık yeterlidir mi? Kan hısımı olmanın tek istisnası: Evlatlık ve altsoyu

Zümre sisteminin ana kuralları (7/2) 2. Bir önceki zümrede mirasçı bulunması bir sonraki zümrenin mirasçılığı engeller: Örnek -1: M öldüğünde çocukları A veB , ayrıca Anne ve babası C ve D hayattadırlar. Örnek -2: M öldüğünde Anne ve babası C ve D ve büyük anne ve büyük babası F ve G hayattadırlar.

Zümre sisteminin ana kuralları (7/3) 3. Zümre içinde ön sıradaki mirasçılar bir alt sıradaki mirasçıların mirasçılığını engeller: Örnek -1: M öldüğünde çocukları A ve B , ayrıca torunları (B’nin çocukları) C ve D hayattadırlar. Örnek -2: M öldüğünde çocukları A torunları (kendisinden önce vefat etmiş B’nin çocukları) C ile D ve D kızı Ş hayattadırlar.

Zümre sisteminin ana kuralları (7/4) Zümre başı ya da kök başına altsoyun halef olması

Zümre sisteminin ana kuralları (7/5) Eşitlik kuralı (ilkesi): mirasın zümrelerde kök/zümre başlarına göre eşit paylaştırılması Örnek -1: M öldüğünde çocukları A , C ve D, hayattadırlar. M öldüğünde çocukları A , C ve D, torunları (kendisinden önce vefat etmiş B’nin çocukları) F ile M hayattadırlar.

Zümre sisteminin ana kuralları (7/6) Yatay şişme kuralı M öldüğünde çocukları A ve C hayattadır. Oğlu B kendisinden önce vefat etmiştir. Tereke değeri 120.000 liradır.

Zümre sisteminin ana kuralları (7/7) İkinci ve Üçüncü zümrelerde mirasın ana ve baba hattı olarak ikiye ayrılması Mirasbırakan’a çift hısımlık bağı ile bağlı olanların hsımlığı Yarım kan hısımlığı durumu

Eşin mirasçılığı Eş zümre mirasçısı değildir. 1. Zümre ile mirasçı olursa mirasın dörtte biri, (1/4) 2. Zümre ile mirasçı olursa mirasın yarısı, (1/2) 3. Zümre mirasçı olursa, mirasın dörtte üçü, (3/4) Hiçbir zümrede mirasçı yoksa mirasın tamamı eşe kalır. 3. zümrede sadece zümre başları ve onların çocukları eşle birlikte mirasçı olabilir.

Eşin mirasçılığı Mirasçılığın şartları: Geçerli bir evlilik kurulmuş olması Evliliğin mirasbırakanın ölümü halinde devam etmesi

Boşanmanın mirasçılığa etkisi Boşanma hem yasal hem de atanmış mirasçılığı ortadan kaldırır. (MK m. 181/II) MK m. 181/II Boşanma davası devam ederken, ölen davacının (eşin) mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi ve davalının ( diğer eşin) kusurunun  ispatlanması hâlinde de yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.   Anayasa mahkemesi davacı ve davalı ibarelerini iptal etmiştir. Kusurunun  ispatlanması hâlinde mahkemenin vermiş olduğu kararın niteliği tartışılmalıdır.

Butlan kararının eşin mirasçılığına etkisi MK m. 159: Evlenmenin butlanını dava etme hakkı mirasçılara geçmez. Ancak, mirasçılar açılmış olan davayı sürdürebilirler. Dava sonucunda  evlenme sırasında iyiniyetli olmadığı anlaşılan sağ kalan eş, yasal mirasçı olamayacağı gibi, daha önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla  kendisine sağlanan hakları da kaybeder. İyiniyetli değilse mirasçı sıfatını kaybeder. Butlan kasıt nispi butlandır. Mutlak butla davası açma hakkı kanuni haleflere değil, ilgilere mahsustur. Soru: birden fazla eşin bulunması halinde bu eşlerin mirasçılığına ve miras paylarına nasıl etki eder.

Devletin Mirasçılığı En son mirasçıdır. Tereke ile sorumludur. Mirasçı olarak bütün davaları açabilir. Saklı paylı mirasçı değildir. Bu nedenle tenkis davası açamaz.

Ölüme bağlı tasarruf Tasarruf kelimesi teknik anlamda kullanılmamıştır Atanmış mirasçı da yasal mirasçı ile aynı hukuki statüye tabidir. Ölüme bağlı tasarrufun en önemli özelliği geçersizliği iptal edilebilirliğe bağlıdır. Ölüme bağı ve sağlarası tasarrufun özelikleri: 1.

Ölüme bağlı tasarruflar çeşitleri I. Şekli anlamda Vasiyetname : (el yasızı ile, resmi ve sözlü ) Miras sözleşmesi () Numerus clausus prensibine tabidirler. Soru: Eşler bir araya gelerek birlikte(ortak) vasiyetname yapabilir mi? II. Maddi anlamda: Şekli anlamda ölüme bağlı tasarrufların içeriği oluşturur. Mesela: mirasçı atanması, belirli mal vasiyeti, mirasçı çıkarma ve s.

Vasiyetname yapma ehliyeti Vasiyet yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip olması, Onbeş yaşını doldurmuş olması Temsilci yoluyla yapılamaz kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır.

Miras sözleşmesi yapma ehliyeti Miras sözleşmesi yapabilmenin şartları: Ayırt etme gücüne sahip, Ergin olmak, Kısıtlı bulunmamak gerekir.

Resmi vasiyetname Resmi bir makamın önünde yapılması gerekir. Düzenlenme biçiminde yapılır. 1. Resmî memur tarafından düzenlenir: Resmî memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir. 2. İki tanığın katılmasıyla düzenlenir. Düzenlemeye katılması yasak olan kişiler (MK m. 536) 3.

Resmi vasiyetname Mirasbırakan, arzularını resmî memura bildirir. Bunun üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için mirasbırakana verir. Vasiyetname, mirasbırakan tarafından okunup imzalanır. Memur, vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar.