ÇOCUK İSTİSMARI ve İHMALİNİN HUKUKSAL BOYUTU

Ulusal Yasal Düzenlemeler Anayasa Medeni Kanun Türk Ceza Kanunu S.H.Ç.E.K. Çocuk Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun Ailenin Korunmasına Dair Kanun Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun İş Kanunu, Basın Kanunu Çocukları Muzır Neşriyattan Koruma Yasası İcra İflas Yasası İlköğretim ve Eğitim Kanunu Milli Eğitim Temel Kanunu

Uluslararası Yasal Düzenlemeler B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve bu sözleşmeye ek protokoller Avrupa Konseyi B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin Uygulanmasına Dair Avrupa Sözleşmesi

B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Türkiye 20-30 Eylül l990 da Birleşmiş Milletler Genel Merkezinde toplanan “Çocuklar için Dünya Zirvesinde “sözleşmeyi imzalamıştır. Sözleşmenin Yapısı Sözleşme önsöz ve üç kısımdan oluşmaktadır. Sözleşmenin Amacı Çocukların korunması için evrensel ilkeler belirlemek, onları her türlü istismar, ihmal ve kötü muameleye karşı korumaktır. Sözleşmenin Özellikleri Uluslararası hukukta çocuk haklarına dair en kapsamlı belgedir. Dünya Çocuklarının “İnsan Hakları Yasası” sayılmaktadır.

B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme - Temel İlkeler 18 yaşına kadar her birey çocuktur. Çocuk yaşla ve olgunlaşma ile gelişen gereksinimlere sahip bir bireydir. Çocuk hakkında alınan her kararda çocuğun görüşü alınmalıdır. Çocukla ilgili her işlemde “çocuğun yüksek yararı” göz önünde bulundurulmalıdır. Çocuklar doğuştan ve eşit olarak hiçbir ayırımcılığa maruz olmaksızın bütün haklardan yararlanırlar. Anne-baba sorumluluğu esastır. Devlet anne-babanın bu sorumluluğunu yerine getirmesinde gerekli desteği verir. Buna rağmen anne-baba sorumluluklarını yerine getirmedikleri durumlarda devlet sorumluluğu alır.

Avrupa Konseyi B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin Uygulanmasına Dair Avrupa Sözleşmesi Çocuklara, B.M. Çocuk Hakları sözleşmesi ile tanınan haklarının korunması için, Yargı mercileri önünde usule ilişkin haklar tanır. Çocukların doğrudan ve diğer kişiler veya organlar tarafından bir adli mercii önünde temsil edilmeleri. Kendilerini ilgilendiren davalar hakkında bilgilendirilmeleri Bu davalara katılmalarına izin verilmesi. Görüşlerinin alınması Sözleşmenin amacı, özellikle velayet sorumluluklarına ilişkin davalarda çocukların sözleşme ile tanınan haklarının kullanımıdır.

Avrupa Konseyi B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin Uygulanmasına Dair Avrupa Sözleşmesinin Uygulanması Türkiye bu sözleşmeyi aşağıdaki davalarda uygulayacağını beyan etmiş bulunmaktadır. Boşanma davaları, Ayrılık davaları, Çocukların velayetine ilişkin davalar, Ana-baba çocuk arasında kişisel ilişki kurulması, Babalığın mahkeme kararı ile kurulmasına ilişkin davalar.

Özel Hukuk (Medeni Kanun) Yönünden Çocuğun Korunması Medeni Kanun evlilik birliği devam ettiği müddetçe velayetin anne-baba tarafından birlikte kullanılmasını öngörmektedir. Velayet hak ve sorumluluğunu düzenleyen kanun hükümleri kamu düzenindendir. Çocuğun menfaati ve gelişmesi tehlikeye düşerse, Anne-baba duruma çare bulamazsa, buna güçleri yetmezse Medeni Kanunun 346. maddesi Medeni Kanunun 347. maddesi Medeni Kanunun 348. Maddesi ise Velayetin Kaldırılmasını düzenlemektedir.

Medeni Hukuk Çocuğun korunmasına ilişkin diğer önlemlerden sonuç alınamaz ya da bu önlemlerin yetersiz kalacağı önceden anlaşılırsa hakim aşağıdaki hallerde velayetin kaldırılmasına karar verir. Ana ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, özürlü olması, başka yerlerde bulunması veya benzeri sebeplerle velayet görevini yerine getirememesi. Ana-babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi ve ona karşı yükümlülüklerini savsaklaması.

Velayet ana-babadan her ikisinden de kaldırılırsa çocuğa vasi tayin edilir, kararda aksi belirtilmedikçe velayetin kaldırılması mevcut ve doğacak bütün çocukları kapsar Bu durumda istismar ve ihmalin Medeni Hukuk açısından sonuçları: İstismar eden anne-baba ise VELAYETİN KALDIRILMASI, vasi ise vasiliğin iptali, İstismar edilen çocuk hakkında KORUMA TEDBİRLERİNİ alınması hükmedilebilir, İstismar edenin aynı zamanda TAZMİNAT sorumluluğu söz konusudur.

2253 Sayılı Çocuk Mahkemeleri Kanunun l0 2253 Sayılı Çocuk Mahkemeleri Kanunun l0. maddesine göre belirtilen tedbirlere hükmedilir. Bu tedbirler ise: Veliye, vasiye veya bakıp gözetmeyi üzerine alan bir akrabaya teslim. Bakıp gözetmeyi üzerine alan bir aile yanına yerleştirme. Bu amaçla kurulmuş çocuk bakım ve yetiştirme yurtlarına v.b. resmi ya da özel kurumlara yerleştirme. Genel ve katma bütçeli daireler, mahalli idareler, bankalar, iktisadi devlet teşekkülleri ve bunların ortakları tarafından kurulmuş fabrika, müessese veya ziraat işletmeleri v.b. teşekküller, usta yanına yerleştirme. Resmi veya özel bir hastaneye veya tedavi evine yahut eğitimi güç çocuklara mahsus kurumlara yerleştirme.

Çocuğun Hakkında Koruma Kararı Verilebilmesi İçin Kimler Başvuruda Bulunabilir? Durumdan haberdar olan herkes, Çocuğun anne-babası, Kanuni temsilcisi, Öğretmeni, Muayene eden doktor, Komşular, Akrabalar, Cumhuriyet Savcısı, Çocuğun kendisi

Hangi Makamlara Başvuruda Bulunulabilir? Aile Hukukunu ilgilendiren sorunlarla birlikte dava açıldığı takdirde koruma ve diğer tedbir kararlarını almakla görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Aile hukukunu ilgilendiren davalar ve durumlar dışında koruma tedbirlerine Çocuk Mahkemeleri karar verir. Bildirim mahkeme ve Savcılık dışında, Herhangi bir polis birimine de yapılabilir. Korunmaya muhtaç bir çocuğun varlığı halinde SHÇEK bildirimde bulunabilirler.

Başvuru Şekli Mahkemeye yapılacak başvurular dilekçe ile yazılı olmalıdır. Cumhuriyet Savcılığı’na yapılacak bildirim yazılı ve sözlü olabilir.

Aile Mahkemeleri Aile Mahkemesi, birlikte yaşayan ve aynı konutu paylaşan aile bireylerinin, aile içi şiddete maruz kalmaları halinde, gerek bizzat şiddete uğrayanların, gerekse Cumhuriyet Savcısının başvurusu üzerine 4320 sayılı Yasada yazılı tedbirleri almaya görevli kılınmaktadır.

Ne Tedbirler Alınır? Diğer eşe veya çocuklara, veya aynı çatı altında yaşayan diğer aile bireylerine karşı şiddete veya korkuya yönelik davranışlarda bulunmaması. Müşterek evden uzaklaştırılarak, bu evin diğer eşe ve çocuklara tahsisi. Diğer eş ve çocukların oturduğu eve yaklaşmaması. Diğer eş, çocuklar ve aynı çatı altında yaşayan diğer aile bireylerinin eşyalarına zarar vermemesi. Eşi ve çocukları ve diğer aynı çatı altındaki bireyleri iletişim vasıtaları ile rahatsız etmemesi.

Ne Tedbirler Alınır? Varsa silah ve benzeri araçların zabıtaya teslimi. Alkollü ve herhangi bir uyuşturucu madde kullanmış olarak ortak konuta gelmemesi, veya ortak konutta bu maddeleri kullanmaması. Konularında Mahkeme 6 ayı geçmemek üzere tedbir kararı verebilecektir. Hakim kusurlu eşe, tedbire aykırı davranması halinde tutuklanacağını ihtar eder. Ayrıca mağdurun ekonomik ve sosyal durumu dikkate alınarak tedbir nafakasına da karar verilebilir.

4320 Sayılı Kanuna Göre Aile Mahkemesine; Şiddete uğrayan eşlerden biri, Aynı konutta yaşayan diğer tüm aile bireyleri Olaydan herhangi bir şekilde bilgi sahibi olan Cumhuriyet Savcısı başvurabilir.

İstismar ve İhmal Eylemi Ceza Kanunu Açısından Suç Teşkil Eder Çocuk, istismar eyleminin mağdurudur. Suçun niteliği ve cezanın belirlenmesinde, Eylemin özellikleri veya Failin kimliği önem taşımaktadır.   Türk Ceza Kanunu 477. maddesi 5237 sayılı yeni TCK Madde:232 Madde: 233

T.C.K. T.C.K.’nun 437. maddesine göre: Irza geçme, ırza tasaddi suçlarını veli veya vasi işlemiş ise, veli velayet hakkını kaybeder, vasi ise vasilikten çıkarılır. 5237 sayılı yeni T.C.K. Madde 102 Madde 103

BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ Türk Hukuk Sisteminde, çocuk istismar ve ihmal niteliğindeki olayları bildirim sorunluluğuna ilişkin özel bir düzenleme yoktur. T.C.K’nun 235. maddesi T.C.K. madde 476/l 5237 Sayılı T.C.K. Madde 98. Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi. Madde 278. Suçu bildirmeme. Madde 279 . Kamu Görevlisinin suçu bildirmemesi. Madde 280. Sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi.