DEMİR ŞELASYON TEDAVİSİNİN ETKİNLİĞİNİN SAPTANMASINDA, İZLENMESİNDE VE TEDAVİNİN DÜZENLENMESİNDE YENİ TESTLER(İMİZ)*:  UIBCC, TIBCC, FeC  ve %FeC Özcan EREL1, Aziz Polat2, Murat Alışık1, Merve Ergin1, Meryem Sena Akkuş3, Fatma Meriç Yılmaz1, Cemile Biçer1, Ahmet Koç4, Ali Ayçiçek5 Yıldırım Beyazıt Üniv1. Tıp Fak., Pamukkale Üniv. Tıp Fak2., Gazi Üniv. Müh. Fak3., Marmara Üniv. Tıp Fak4., Kanuni Sultan Süleyman EA Hast5. www.ybu.edu.tr/oerel/ *TÜBİTAK destekli, 113S886

GELİŞTİRDİĞİ(M) ULUSLARARASI BİYOKİMYASAL ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ(M) UIBC-C, TIBC-C, FeE-C ve %Fe-C Test Profili (2015)*P -S=S- Test Profili (2014)*P dUIBC Ölçüm Testi (2012)*P Yeni tam otomatik paraoksonaz ve arilesteraz aktivitesi ölçüm yöntemi (2008)*P Kinetik seruloplazmin ferroksidaz aktivitesi ölçüm yöntemi (2007) Yeni tam otomatik total oksidan status ölçüm yöntemi (2005)*P Yeni nesil tam otomatik total antioksidan kapasite direk ölçüm yöntemi (2004)*P Yeni tam otomatik total antioksidan respons ölçüm yöntemi (2004) Yarım otomatik enzimatik çinko ölçüm yöntemi (2002) Yeni tam otomatik seruloplazmin ferroksidaz aktivitesi ölçüm yöntemi (1998)*P Tam otomatik serum demir bağlama kapasitesi ölçüm yöntemi (1997)*P *P ; Patent Başvurulu

Amaç: Deferasiroks (Exjade) şelatör tedavisinin durumunun, etkinliğinin saptanmasında ve transferrine bağlı olmayan demir (NTBI) dinamiğinin izlenmesinde kullanılabilecek serum şelatör düzeyi, şelatörün doymamış demir bağlama kapasitesi (UIBCC), şelatörün toplam demir bağlama kapasitesi (TIBCC), şelatörün bağladığı demir miktarı (FeC) ve şelatörün % demir saturasyonu (%FeC) ölçüm testlerini geliştirmek ve uygulamak.

Çeşitli hastalıklara veya tedavilerine bağlı olarak gelişen, aşırı miktardaki demir birikiminin saptanması, izlenmesi ve demir şelasyon tedavisinin etkinliğinin gözlemlenmesi büyük öneme sahiptir. Halen rutin kullanımda ilaç etkinliğinin takibi ferritin testi ile yapılmaktadır. Ancak bilindiği gibi hem inflamasyondan etkilenen bir akut faz reaktanı olması nedeni ile yanıltıcı sonuçlar verebilmekte, hem de etkinliğin saptanması için ferritin kullanıldığında etkinin ortaya çıkması için 2 yıldan fazla süre geçmesi gerektiği belirtilmektedir (Al-Khabori 2013).

Yetersizliklerinin bilinmesine rağmen rehberlerde ferritin testinin önerilmesinin ana nedeni rutin laboratuarlarda yaygın olarak çalışılıyor olması (Musallam 2013) ve uygun alternatifinin bulunamamasıdır.

Gereç ve Yöntem: Serum UIBCC, TIBCC, FeC ve %FeC düzeyleri, dünyada ilk (ve tek) olarak tarafımızdan geliştirilen kolorimetrik yöntemlerle ölçülmüştür. Deferasiroks ilaç tedavisi alan hastaların kanlarında anılan parametrelerin düzeyleri ve birbiriyle ilişkileri belirlenmiştir.

Bulgular

UIBCC, mikrogram/dL, FeC, mikrogram/dL, FeC doygunluk, % Deferasiroks alan hastaların TIBCC, UIBCC, FeC ve %FeC ilişkileri TIBCC, mikrogram/dL Şekil . Deferasiroks alan hastaların TIBCC, UIBCC, FeC ve %FeC ilişkileri

Tablo . Deferasiroks alan hastaların serum ferritin, TIBCC, UIBCC, FeC ve %FeC ilişkileri

Sonuç: Geliştirilen yeni test profili, deferasiroks tedavisi alan hastaların kan şelatör düzeyini, şelasyon tedavisinin etkinliğini, güvenliğini saptamada ve izlemede kullanılabilir. Yeni test profili hastanın NTBI dinamiğinin izlenmesinde anlık değerli bilgiler verir. Gerçek zaman göstergeli bu yeni testlerle, yeni şelatör tedavi protokolleri (öneri; Ankara Protokolü…) geliştirilebilir. Hastaların büyük çoğunluğuna gereğinden fazla şelatör verildiği anlaşılmaktadır.

hep sağlam kalması dileğimle, Prof. Dr. Özcan EREL kimyanızın hep sağlam kalması dileğimle, Prof. Dr. Özcan EREL www.ybu.edu.tr/oerel/