Mikroiktisat: Teori ve Uygulama Bölüm 2 Arz ve Talep By Edgar K. Browning & Mark A. Zupan John Wiley & Sons, Inc. 9th Edition, copyright 2006

Bölümde Öğreneceklerimiz Alıcı ve satıcı davranışlarının arz ve talep eğrilerince nasıl şekillendiğini anlamak Bir mal ya da hizmet piyasasında denge fiyat ve miktarın nasıl belirlendiğini açıklamak Arz ve talepte meydana gelen değişikliklerin piyasa dengesine etkisini incelemek Devlet müdahalelerinin piyasa dengesine olan etkisini incelemek Arz ve talep edilen miktarda meydana gelen değişikliklerin şiddetini ölçen elastikiyetlerin nasıl hesaplandığını göstermek John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Talep ve Arz Eğrileri Arz – talep modeli: alıcı ve satıcıların rekabetçi etkileşimi Piyasa fiyat ve miktarının belirlenimi Diğer ekonomik değişkenlerde meydana gelen değişikliklere tepki Devlet müdahalelerinin biçimleri John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Talep Eğrisi Talep Yasası: bir malın fiyatı ne kadar düşerse tüketicilerin satın almak istedikleri miktar o kadar artar. Varsayım: diğer faktörler sabit kabul edilir. Şekil 2.1 DVD oynatıcı birim fiyat DVD oynatıcı miktarı John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Talebi Belirleyen Faktörler Gelir Normal mallar Düşük mallar İlişkili malların fiyatı Tamamlayıcı mallar İkame mallar Zevkler ve tercihler John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Talep Eğrisi Boyunca Hareket vs Talep Eğrisinde Kayma Talep eğrisinde kayma: gelir, ilişkili malların fiyatı ya da tercihlerdeki değişiklikleri yansıtır Sağa doğru kayma: Talepte artış Sola doğru kayma: Talepte azalış Talep eğrisi üzerinde hareket: malın kendi fiyatındaki değişimi yansıtır Eğri üzerinde yukarı hareket: malın kendi fiyatında artış Eğri üzerinde aşağı hareket: malın kendi fiyatında azalış John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Arz Eğrisi Arz Yasası: bir malın fiyatı ne kadar artarsa firmanın üretmek istediği miktar o kadar artar Varsayım: diğer faktörler sabit kabul edilir. Şekil 2.3 Fiyat DVD oynatıcı miktarı John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Arzı Belirleyen Faktörler Teknolojik bilgi düzeyi Girdi maliyetleri ve verimlilik Beklentiler Çalışan – yönetici ilişkisi Firmanın hedefleri Vergiler ve sübvansiyonlar John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Talep Eğrisi Boyunca Hareket vs Talep Eğrisinde Kayma Arz eğrisinde kayma: teknolojik bilgi düzeyinde ya da girdi arzı koşullarında meydana gelen değişiklikleri yansıtır. Sağa doğru kayma: Arzda artış Sola doğru kayma: Arzda azalış Arz eğrisi üzerinde hareket: malın kendi satış fiyatındaki değişimi yansıtır Eğri üzerinde yukarı hareket: malın kendi satış fiyatında artış Eğri üzerinde aşağı hareket: malın kendi satış fiyatında azalış John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Denge Fiyat ve Miktarın Belirlenmesi Öngörülen fiyat düzeyinde talep edilen miktarın arz edilen miktara eşit olduğu bir durum Arz ve talep eğrilerinin kesişiminde gerçekleşir. Denge fiyat, denge miktar John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Dengesizlik Dengesizlik – Talep edilen miktar ile arz edilen miktarın dengede olmadığı durum Kıtlık Bir mal için aşırı talep Piyasa güçleri daha yüksek bir fiyat oluşturma eğilimine girer Artık Bir mal için aşırı arz Piyasa güçleri daha düşük bir fiyat oluşturma eğilimine girer John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Talep ve Arzdaki Değişmelere Piyasanın Uyum Süreci Arz ve talep modelinin uygulaması Piyasa koşullarındaki değişiklikler denge fiyat ve miktarı etkiler Şekil 2.6 Fiyat Fiyat DVD oynatıcı miktarı DVD oynatıcı miktarı John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Piyasa Çıktılarını Açıklamada Arz Talep Modelinin Kullanılması [Şekil 2.7] John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Piyasalara Devlet Müdahalesi: Fiyat kontrolü Fiyat tavanı – yasal maksimum fiyat seviyesi Fiyat tabanı – yasal minimum fiyat seviyesi John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Kira kontrolü – Kiralık ev hizmetleri piyasasında fiyat tavanının etkileri Şekil 2.8 Kira piyasa fiyatının altında bu nedenle kiracılar kira kontrolünden faydalanmaktadır. Kira kontrolleri kıtlık yaratır Kiralık evlerin niteliğine olumsuz etki eder Karaborsa ortaya çıkar Aylık kira Kiralık ev hizmetleri John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Elastikiyetler Temel belirleyenlerdeki bir değişmeye herhangi bir değişkenin (talep ya da arz edilen miktar gibi) duyarlılığının büyüklüğünün ölçümüdür John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Talebin Fiyat Elastikiyeti Talep edilen miktarın bir ürünün fiyatındaki bir değişmeye ne kadar duyarlı olduğunun ölçüsüdür Talep miktarındaki yüzde değişmenin fiyattaki yüzde değişmeye bölümü ile bulunur. John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Talebin Fiyat elastikiyetinin Hesaplanması Nokta elastikiyet formülü η = (ΔQd/Qd) / (ΔP/P) Yay elastikiyet formülü η = [ΔQd/(1/2)(Qd1+Qd2)] / [ΔP/(1/2)(P1+P2)] John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Talebin Fiyat Elastikiyetinin Aralıkları Birim elastik: η = 1 İnelastik: η < 1 John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Topmal Harcama ve Talebin Fiyat Elastikiyeti [Şekil 2.9] Benzin galonu Benzin galonu Benzin galonu John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Mallar Arasında Farklılaşan Talep Elastikiyetleri Talebin fiyat elastikiyetini etkileyen faktörler İkamesinin mümkün olup olmaması İkamelerin yakın olup olmaması Zaman uzadıkça yeni duruma uyum sağlama kolaylaşır John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Seçilmiş Talep Elastikiyeti Tahminleri[Tablo 2.1] John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Diğer 3 Elastikiyet Talebin gelir elastikiyeti – bazı malların tüketiminin gelirdeki bir değişmeye ne kadar duyarlı olduğunun bir ölçüsüdür Formül (ΔQd/Qd) / (ΔI/I) (Devam) John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Diğer 3 Elastikiyet (devam) Çapraz talep elastikiyeti – bir malın tüketiminin ilişkili mallardan birinin fiyatındaki değişmeye nasıl tepki verdiğinin bir ölçümüdür Formül (ΔQdX/QdX) / (ΔPY/PY) (Continued) John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Diğer 3 Elastikiyet Arzın fiyat elastikiyeti – ticarete konu olan bir malın arz edilen miktarının malın kendi fiyatındaki değişmeye tepkisinin bir ölçümü Formuül є = (ΔQs/Qs) / (ΔP/P) John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006

Copyright 2006 John Wiley & Sons, Inc. All rights reserved Copyright 2006 John Wiley & Sons, Inc. All rights reserved. Reproduction or translation of this work beyond that permitted in section 117 of the 1976 United States Copyright Act without express permission of the copyright owner is unlawful. Request for further information should be addressed to the Permissions Department, John Wiley & Sons, Inc. The purchaser may make back-up copies for his/her own use only and not for distribution or resale. The Publisher assumes no responsibility for errors, omissions, or damages caused by the use of these programs or from the use of the information herein. John Wiley & Sons, Inc. Copyright 2006