TOPLUMDA VERGİ BİLİNCİ VE GÖNÜLLÜ UYUMUN ARTIRILMASI GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI www.gib.gov.tr mukellefhizmetleri@gelirler.gov.tr ANKARA 2015

SUNUM PLANI - Elektronik Hizmetler Gelir İdaresi Başkanlığı - Misyonu ve Vizyonu - Mükellef odaklı Yaklaşım - Tarihsel Gelişimi - Kurumsal Yapısı Mükellef Hakları ve Mükellef Hakları Bildirgesi Vergi Tanımı ve Türleri Vergi Bilinci Gönüllü Uyum ve Gönüllü Uyumu Etkileyen Faktörler Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı Gelir İdaresi Başkanlığınca Yapılan Faaliyetler - Elektronik Hizmetler - Rehber ve Broşürler - Vergi İletişim Merkezi - Mükellef Geri Bildirim Sistemi - Mükellef Memnuniyeti Anketleri - Tanıtım ve Bilgilendirme Kampanyaları

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI Vergi ve diğer gelirlerin toplanmasından sorumlu olan Maliye Bakanlığına bağlı bir kuruluştur.

Mükellef Odaklı Gelir İdaresi - Vergilendirme işlemlerine mükellef gözüyle bakabilen, - Sürekli değişen mükellef ihtiyaçlarına cevap verebilen, - Altyapıyı oluşturup gerekli örgütlenmeyi sağlayabilen, - Vergiye gönüllü uyumu teşvik eden bir anlayışın hâkim olduğu idaredir.

MİSYONUMUZ Mükellef haklarını gözeterek vergide gönüllü uyumu artırmak ve kaliteli hizmet sunarak vergi ve diğer gelirleri toplamaktır. VİZYONUMUZ Ekonomik aktiviteleri kavrayarak kayıtlı ekonomiyi teşvik eden; mükellef haklarını gözeterek gönüllü uyumu sağlayan ve kaliteli hizmet sunarak vergi ve diğer gelirleri toplayan örnek bir idare olmaktır.

Gelir İdaresi Başkanlığının Tarihsel Gelişimi - 1838 Avarız ve Bedel-i Nüzul Dairesi -1936 Varidat Umum Müdürlüğü - 1942 Vasıtasız ve Vasıtalı Vergiler Umum Müdürlükleri - 1946 Gelirler Genel Müdürlüğü - 2005 Gelir İdaresi Başkanlığı Avârız: Osmanlı Devleti zamanında olağanüstü hallerde halka yüklenen malî, aynî ve bedenî vergiler. Bedel i nüzul: Osmanlı imparatorluğu devrinde askerlerin bir yere konaklamasında yapılacak olan masraflar için alınan vergi. 

Gelir İdaresinin Kurumsal Yapılanması Başkanlığımız, 41.000 personeli ile merkez ve merkeze bağlı taşra teşkilatı olarak yapılanmıştır. 29 +1 Vergi Dairesi Başkanlığı : İstanbulda iki Vergi Dairesi Başkanlığı vardır. İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı ve Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı. Taşra Teşkilatı; 29+1 Vergi Dairesi Başkanlığı 52 Defterdarlık 449 Vergi Dairesi Müdürlüğünden oluşmaktadır.

Mükellef Hakları GENEL HAKLAR ÖZEL HAKLAR (Vatandaşlıktan Doğan Haklar) (Vergi Kanunlarında Yer Alan Haklar) Şikayet Yoluyla Müracaat Hakkı Süre İsteme hakkı Vergi Mahremiyeti Hakkı Ceza Kesilmesinin Engellenmesi Hakkı Düzeltme Talebi Hakkı Başvuru Yapma Hakkı - Dilekçe ve Bilgi Edinme Hakkı Eşit Muamele Görme Hakkı - Vergi Kanunlarında Uygulama Birliğinin Sağlanması Basit ve Adil Vergi Sistemi Hakkı Bilgilerin ve Özel Hayatın Gizliliği Hakkı

Mükellef Hakları Bildirgesi Mükellef Hakları Bildirgesinin maddeleri okunmalıdır. -Açık, güvenilir, zamanında ve yeterli bilgi ile hizmet vereceğiz. -Bilgi Edinme Hakkı Kanunu çerçevesinde öğrenmek istediğiniz her bilgi için doğru insanlarla temasa geçmeniz konusunda sizleri yönlendireceğiz. - Vergi konusundaki gelişmeleri sürekli güncellenen internet sayfamızla ve basılı yayınlarla sizlere en kısa zamanda duyuracağız. - Ücretsiz e-posta sistemimize kaydolmanız durumunda vergisel gelişmeleri kaynağından ve anında öğrenmiş olacaksınız. - Şahsi ve gizli bilgilerinize saygılıyız. Bu bilgileri Vergi Usul Kanunu’nun öngördüğü haller dışında açıklamayacağız ve kullanmayacağız. - Vergi ile ilgili yükümlülüklerinizin yerine getirilmesinde sizlere her türlü kolaylığı sağlayacağız. - Yaptığımız işlemlerde ve gerçekleştirdiğimiz düzenlemelerde vergi kanunlarının adil, hukuksal, tarafsız ve rekabeti koruyucu bir şekilde uygulanmasını esas alacağız. - Vergi incelemelerinde kanunları doğru, tarafsız ve tutarlı bir şekilde uygulayacağız. İncelemenin her aşamasında sizi bilgilendireceğiz. - Şikayetlerinizi gerçek kimlik ve iletişim bilgilerinizle iletmeniz halinde, en kısa sürede sonuç ile beraber size döneceğiz. - Sürekli olarak kendimizi yenileyecek, daha iyi hizmet sunmanın arayışı içinde olacağız.

VERGİ VE MÜKELLEF KAVRAMLARI Vergi; kamu harcamalarını finanse etmek, ekonomik ve sosyal hayatı düzenlemek için - cebri - nihai - karşılıksız olarak gerçek ve tüzel kişilerin kazançları, harcamaları ve servetleri üzerinden alınan parasal bir yükümlülüktür. Mükellef; vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu yüklenilen gerçek veya tüzel kişidir. Verginin tanımı yapılarak, kanundan doğan bir borç-alacak ilişkisi olan vergi ilişkisinde alacaklı taraf devlet , borçlu taraf ise mükellef olduğu belirtilip mükellefin tanımı yapılacaktır. 10 10

Vergi Türleri GELİR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER - Gelir Vergisi - Kurumlar Vergisi HARCAMALAR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER - Katma Değer Vergisi - Özel Tüketim Vergisi - Özel İletişim Vergisi - Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi - Gümrük Vergisi SERVET ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER - Motorlu Taşıtlar Vergisi - Emlak Vergisi - Veraset ve İntikal Vergisi 11 11

Vergilerle Sağlanan Kamu Hizmetleri - Genel Kamu Hizmetleri - Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardımlar - Eğitim - Kamu Düzeni ve Güvenlik - Sağlık - Savunma Genel Kamu Hizmetleri : Yasama, dışişleri, dış iktisadi yardımlar, genel hizmetler, borç yönetimi ve temel araştırmalar gibi devlet yönetimi ile doğrudan ilişkili hizmetleri, Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardım Hizmetleri :Hastalık ve Malullük Yardım Hizmetleri, Yaşlılık Yardımı Hizmetleri, Aile ve Çocuk Yardımı Hizmetleri gibi devletin sosyal alanda yaptığı hizmetleri, Kamu Düzeni ve Güvenlik : Devletin kamu düzeninin ve güvenliğin sağlanması için yaptığı hizmetleri, Eğitim, Sağlık ve Savunma Hizmetleri: Devletin eğitim, sağlık ve savunma alanında yaptığı hizmetleri ifade eder. Sağlık ve Savunma hizmetleri de devletin vergilerle finanse ettiği hizmetlerdir.

Vergi Bilinci ve Gönüllü Uyum İlişkisi Vergi bilinci, gönüllü uyumu sağlayan en önemli faktörlerden birisidir. Ülkemizde modern vergi yaklaşımına paralel olarak –bildiğiniz üzere- beyana dayalı vergileme söz konusudur. Beyana dayalı vergileme, vergi ile ilgili temel yükümlülüklerin bizzat vergi mükellefi tarafından yerine getirilmesi anlamına gelmektedir. Bireylerin bu yükümlülüklerini bir zorunluluktan ziyade gönüllü olarak yerine getirmeleri kamu hizmetlerinin gerçekleştirilebilmesi ve sistemimizin işleyişi adına büyük önem taşımaktadır.

Vergi Bilinci Kamu hizmetlerinin gerçekleştirilmesi bakımından verginin önemini bilen toplum bireylerinin, vergi ile ilgili ödevlerini yerine getirmedeki istekliliklerinin düzeyine vergi bilinci denilmektedir. Vergi bilincinin yüksek olduğu toplumlarda bireyler ödedikleri vergilerin kendilerine ne şekilde döneceğini yani bireyler ödedikleri vergilerin kamu tarafından nerelere harcandığını bilirler ve bunun neticesinde üzerlerine düşen vergi ile ilgili yükümlülüklerini kendilerinden beklenildiği gibi ve içlerinden gelerek yerine getirirler. Vergi bilincini etkileyen bir çok faktör vardır: Toplumun genel eğitim düzeyi, Genel eğitim içinde vergi ile ilgili eğitim rolü, Gelir İdaresinin faaliyet ve uygulamaları, toplanan kaynakların etkin kullanımı vb.

Gönüllü Uyum Mükellefler tarafından vergiye ilişkin yükümlülüklerin eksiksiz, zamanında ve tam olarak yerine getirilmesidir. Vergiye gönüllü uyum kavramı ise mükelleflerin yükümlülüklerini doğru olarak yerine getirmesi olarak tanımlanabilir. Bu çerçevede: Vergiye ilişkin kayıtların doğru tutulması Beyannamelerin kanunlarda belirtilen sürelerde verilmesi Borçların doğru hesaplanması ve bildirilmesi ve Borçların süresinde ödenmesi olarak açabiliriz.

Verginin Neden Ödendiğinin Farkındalığı Vergi Bilinci VERGİ BİLİNCİ Vergi Farkındalığı Verginin Neden Ödendiğinin Farkındalığı Vergi bilinci vergi farkındalığı ve verginin neden ödendiğinin farkındalığı olarak 2 ye ayrılır.

Gönüllü Uyumun Artırılması için; Mükellefleri hak ve yükümlülükleri konusunda bilgilendirmek Toplumsal vergi bilincini artırmak Gönüllü Uyum Mükellef haklarını gözeterek yüksek kalitede hizmet sunmak Güven temeline dayalı güçlü ve etkili iletişim Gelir İdaresi Başkanlığı olarak, Mükellefleri hak ve yükümlülükleri konusunda bilgilendirerek, (sonraki slaytlarda detaylı olarak anlatılacağı için Mükellef hakları bildirgesi ve GİB tarafından çıkarılan rehberler örnek olarak verilip kısaca bahsedilebilir) - Toplumda vergi bilincini artırarak (Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği yapılarak Türkiye genelindeki ilkokul, ortaokul ve lise öğrencilerine vergi bilinci eğitimlerinin verilmesi, vergi haftası faaliyetleri örnek olarak verilebilir) - Mükellef haklarını gözeterek ve kaliteli hizmet sunarak - Mükelleflerle güven temeline dayalı güçlü ve etkili bir iletişim kurarak Mükellef haklarını koruyarak ve mükelleflerin şikâyetlerini değerlendirerek (sonraki slaytlarda detaylı olarak anlatılacağı için GİB tarafından verilen her türlü hizmete ilişkin görüş öneri ve şikayetlerin Vergi İletişim Merkezi 444 0 189 ve Mükellef Geri Bildirim Sistemine yapılabileceğinden kısaca bahsedilebilir. toplumda gönüllü uyum seviyesini artırmayı hedeflemekteyiz. Mükellef haklarının korunması ve şikâyetlerin değerlendirilmesi

Gönüllü Uyumu Etkileyen Faktörler Ekonomik Faktörler Psikolojik Faktörler Ahlaki Faktörler Sosyal Ve Demografik Faktörler Yönetimsel Faktörler Gönüllü uyumu etkileyen faktörler nelerdir dediğimizde 1970 lerde sadece ekonomik faktörleri ele alan araştırmalar günümüzde sosyolojik ve psikolojik faktörler üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu faktörleri kısaca açmak istiyorum: Ekonomik faktörler: Mükellefin ödeme gücü, kayıt dışı ekonomi, GSMH ve reel gelir. Sosyal ve demografik faktörler: Eğitim düzeyi, meslek, yaş, cinsiyet ve medeni hal, sosyal çevre ve kültürel faktörler Psikolojik faktörler: Vergi bilinci, diğer mükelleflerin davranış şekilleri, vergi gelirlerinin yerinde kullanılma durumu ve verginin bir vatandaşlık görevi olduğu yaklaşımı. Ahlaki faktörler: Dini inanç ile gelenek ve göreneklere bağlılık. İdare ile doğrudan bir ilişkisi olan faktörler ise yönetimsel faktörlerdir. Bu kapsamda vergi oranları, vergi denetimi, vergi idaresi ile mükellef ilişkisi, vergi sisteminin yapısı, vergi cezalarının caydırıcılığı, istisna ve muafiyetler yer almaktadır.

Gönüllü Uyumu ve Vergi Bilincini Artırmaya Yönelik Faaliyet/Projeler - Elektronik Hizmetler - Rehber ve Broşürlerin Basım ve Dağıtımı - Danışma ve Bilgilendirme Hizmetleri - Tanıtım ve Bilgilendirme Kampanyaları Elektronik Hizmetler (www.gib.gov.tr, İnternet Vergi Dairesi, E-Posta Bilgilendirme Servisi, Kısa Mesaj Bilgilendirme Servisi) Rehber ve Broşürlerin Basım ve Dağıtımı Danışma ve Bilgilendirme Hizmetleri (Vergi İletişim Merkezi, Mükellef Hizmetleri Merkezi, Mükellef Geri Bildirim Sistemi) Tanıtım ve Bilgilendirme Kampanyaları (Vergi Haftası, 6552 Sayılı Kanun, Yurtdışı Vergi Barışı vb.)

Elektronik Hizmetler İnternet Vergi Dairesi E-beyanname (Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, KDV..) Motorlu Taşıtlar (Hesaplama, Sorgulama, Ödeme) Kira Beyannamesi (GMSİ) Borç Sorgulama ve Ödeme 6552 Bilgilendirme ve Ödeme Cep Telefonu Harcı Ödeme İhbar Bildirimi E-fatura, e-defter, e-girişim, e-arşiv KDV İade Talebi

Elektronik Hizmetler (E-Posta, Kısa Mesaj) E-posta Bilgilendirme Servisi - Mevzuat değişiklikleri - Veri uygulamalarına yönelik güncel bilgi - Ağustos 2015 itibariyle Abone Sayısı: 349.228 Kısa Mesaj Bilgilendirme Servisi 1189 - Anlık Vergi borcu sorgulama - MTV-TPC sorgulama - Haber bildirim aboneliği

Rehberler ve Broşürler - Ticari Kazanç (Gerçek-Basit Usul) - Serbest Meslek Kazancı, - GMSİ (Tam-Dar Mükellefler) - Menkul Sermaye İratları - Ücret Kazançları - Mükelleflerin Hakları ve Ödevleri - Gayrimenkullerin Elden Çıkarılması - Mirasçıların Vergisel Yükümlülükleri - Vergi Takvimi Başkanlığımızca mükellefleri bilgilendirme amaçlı birçok rehber ve broşür basılmaktadır.

Vergi İletişim Merkezi (VİMER) - Danışma ve Bilgilendirme - İhbar (Telefon ve İnternet) - Borç Sorgulama ve Bilgilendirme - İngilizce E-Posta Danışmanlık

Mükellef Geri Bildirim Sistemi Mükelleflerin, sunulan hizmetlere ilişkin sorun, öneri ve teşekkürlerini internet üzerinden iletebildiği bir sistemdir.

Tanıtım ve Bilgilendirme Kampanyaları - Vergi Haftası Etkinlikleri - Yurtdışı Vergi Barışı Tanıtım Kampanyası - 6552 Sayılı Kanun Tanıtım Kampanyası (Afiş-Broşür-Rehber-Radyo spotu-Mektup) - MTV Radyo Spotları, - İnternet Bannerlar, Afiş, Broşür ve Brandalar - Tapu Harçları Tanıtım - GMSİ Tanıtım

Mükellef Memnuniyeti Anket Sonuçları Aralık 2013’de 11.520 kişinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Mayıs 2012’de 1.500 kişinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Mükellef Memnuniyeti, Gönüllü Uyum ve Vergi Algısını ölçen anketler periyodik olarak yapılmaktadır.

KAYIT DIŞI EKONOMİNİN AZALTILMASI PROGRAMI EYLEM PLANI Vergi bilincinin yeterince gelişmemesi ekonomide kayıt dışılık gibi birçok konuda olumsuzluğa neden olmaktadır. Bu olumsuzlukların üstesinden gelmek, toplumda vergi bilincinin oluşturulması ve vergiye gönüllü uyumun artırılması ile mümkün olacaktır. Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı (2014-2018) Koordinatör :Gelir İdaresi Başkanlığı Kayıt dışı ekonominin azaltılması, orta ve uzun dönemde ekonomik istikrar, gelir dağılımı ve istihdam gibi birçok makroekonomik unsurun iyileşmesine, ekonomide verimlilik düzeyi ve rekabet gücünün yükselmesine, ayrıca kamu gelirlerinin artmasına katkıda bulunacaktır. Bu nedenle Gelir İdaresi Başkanlığının koordinatörlüğünde 5 bileşen 62 eylemden oluşan Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı yayınlanmıştır. Programın hedefi : Kayıt dışı ekonominin GSYH’ya oranının beş puan azaltılması Tarım dışı sektörlerde kayıt dışı istihdam oranının beş puan azaltılması (www.gib.gov.tr adresinden Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planına ulaşılabilir)

Vergi Adaletini Sağlayan Mükellef Haklarını Gözeten Kaliteli Hizmet Sunan Mükellef Odaklı Vergi Adaletini Sağlayan TEŞEKKÜR EDERİZ Mükellefi Dinleyen Mükellef Haklarını Gözeten Gelir İdaresi Başkanlığı