ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Hava Yönetimi Dairesi Başkanlığı KOKU OLUŞTURAN EMİSYONLARIN KONTROLÜ HAKKINDA YÖNETMELİK Nazan ÖZYÜREK Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Hava Yönetimi Dairesi Başkanlığı

SUNUMUN İÇERİĞİ KOKU HAKKINDA TEKNİK DETAYLAR YÖNETMELİĞİN AMACI VE TEKNİK UYGULAMASI İDARİ VE ADLİ CEZALAR

Koku İnsanda koku alma duyusunu harekete geçiren ve kokunun algılanmasına neden olan uçucu maddelerin yarattığı etkidir.

KOKUNUN BİLEŞENLERİ KONSANTRASYON ŞİDDET HEDONİK TON KARAKTER

ALANSAL veya YAYGIN KOKU KAYNAĞI

NOKTASAL KOKU KAYNAĞI Kokulu atık gazları sabit bir kaynaktan, bir havalandırma kanalı veya bir baca yardımı ile havaya atan kaynakları,

KAÇAK KOKU KAYNAKLARI Boru flanşları, Vanalar Havalandırma delikleri Kaçak koku kaynakları: Boru flanşları, aspiratörsüz havalandırma delikleri veya vanalar gibi yerlerinin belirlenmesi kolay olmayan, fakat aynı zamanda etrafa emisyon miktarı belli olmayan koku yayan kaynakları, Vanalar Havalandırma delikleri

Bazı Önemli Tanımlar ve Kısaltmalar Koku Birimi (KB): 1 m3 havada dağıldığında koku hissine neden olan kokulu madde miktarı. Koku debisi (qkoku): Birim zamanda birim alandan yayılan kokulu madde miktarı Koku eşiği: 1 KB/m3 olarak ifade edilen kokulu maddenin eşik konsantrasyonu Algılama eşiği: Kokular için algılama eşiği, bir birey veya bir grup insan için saptanabilen, koku veren maddeye maruz kalanların %50’sinin kokuyu ayırt edebildiği konsantrasyon

Koku Emisyonu Ölçüm Yöntemi Olfaktometre Elektronik Burun GC/MS (Gaz Kromatografisi/ Kütle Spektrometresi)

OLFAKTOMETRE Ecoma TO7 Ecoma TO8

Olfaktometrik Ölçüm LİDER PANELİST + 4 PANELİST

Panelistler Nasıl Belirlenir? Kokulu gaz örneği kokusuz hava ile seyreltilir. Düşük konsantrasyonlardan başlamak suretiyle kokulu hava panelistlere sırasıyla verilir ve koku hissi sorgulanır. Panelistler çok sayıda seyrelme adımlarına tabi tutulurlar. Standart bir test kimyasalı olan n-butanol ile yapılan testler sonucunda 20-80 ppb (62-246 µg/m3) konsantrasyon aralığında kokuyu hissedenler standart burna sahip panelistler olarak nitelendirilirler.

PANELİSTLER Ölçümden yarım saat öncesine ve sonrasına kadar yemek yememeli, su dışında her hangi bir içecek içmemeli, sakız çiğnememeli, tatlı veya şeker yememeli, sigara içmemelidir. Ölçüm günü parfüm, deodorant veya kokulu diğer kozmetik ürünleri kullanmamaya dikkat etmelidir. Nezle, grip, sinüzit, alerjik enfeksiyonlar gibi hastalıklara yakalanmış olanlar ölçümlere katılamazlar. Ölçüm öncesi sarımsak veya kokulu baharatlar ihtiva eden yiyeceklerden sakınmalıdır. Ölçüm sırasında iyi konsantre olmalı, ölçüm liderinin direktiflerine uymalıdır.

DS SC YS NGA 1. Ölçüm Log 91 = 2.0 Log 362 = 2.6 Log 181 = 2.3 2. Ölçüm 3. Ölçüm 4. Ölçüm Toplam / 4 9.0/4 = 2.30 10.2/4 = 2.60 9.6/4 = 2.40 Z, KB/m3 102.30 = 181 102.60 = 362 102.40 = 256 Toplam / 16 39.1 / 16 = 2.445 279

ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Hava Yönetimi Dairesi Başkanlığı YÖNETMELİĞİN AMACI; Kokuya sebep olan emisyonların kontrolüne ve azaltılmasına yönelik idari ve teknik usul ve esasları düzenlemektir.

ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Hava Yönetimi Dairesi Başkanlığı YÖNETMELİĞİN KAPSAMI; Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkındaki Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2 listesinde yer alan faaliyet ve tesislerin Denetim ve Şikayetin Değerlendirilmesi Aşamasında; İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Çevresel Etki Değerlendirmesi

ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Hava Yönetimi Dairesi Başkanlığı DAYANAK Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun ek 9 uncu maddesi ile, 29/6/2011 tarihli ve 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye dayanılarak hazırlanmıştır.

YÖNETMELİĞİN UYGULAMA ALANLARI Koku Oluşturan Emisyonların Kontrolü Yönetmeliği MADDE-6 MADDE-7 MADDE-9 MADDE-11 HÜKÜM VE SINIR DEĞERLER DEĞERLENDİRME

Koku Oluşturan İşletme/Tesisleri Kuran ve İşletenlerin Yükümlülükleri MADDE 6 – (1) Koku emisyonuna sebep olan faaliyetleri yürütenlerin; bu faaliyetlerin kurulmaları ve işletilmeleri sırasında: a) İşletmenin kamuya ve çevreye olan zararlı etkilerinin mevcut en iyi üretim veya arıtım teknikleri uygulanarak azaltmak suretiyle koku oluşumunu önlemesi, b) Bu Yönetmelik gereği koku önleme tedbirlerini alması, c) Şikâyet olması halinde, bu Yönetmelik gereği koku önleme tedbir/ek tedbirlerini alması, ç) Bu Yönetmelikte belirtilen koku emisyonu sınır değerlerinin aşılmamasını sağlaması, d) Yetkili merciler tarafından istenilmesi halinde; koku emisyonlarını bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslara uygun olarak ölçtürmesi, zorunludur.

KOKU EMİSYONU OLUŞTURAN BAZI TESİSLER İÇİN HÜKÜMLER MADDE 7 – (1) Aşağıda belirtilen tesisler için bu maddede belirtilen esaslara uyulması gereklidir. Kesimhaneler Kümesler ve ahırlar Hayvan yağlarının eritildiği tesislerde keskin kokulu maddeler; Et ve balık ürünlerinin tütsülendiği tesislerde keskin kokulu maddeler; Jelatin, post tutkalı, deri tutkalı veya kemik tutkalı üreten tesisler; kesimhane yan ürünü kemikleri, hayvan kılları, tüyleri, boynuz, tırnak veya kanlarından hayvan yemi veya gübresi veya teknik yağların üretildiği tesisler; muamele edilmemiş hayvan kıllarının depolandığı veya işlendiği tesisler; muamele edilmemiş kemiklerin depolandığı tesisler ve hayvan cesetlerinin bertaraf edildiği tesisler ile bu tesislerde bertaraf edilmesi için hayvan cesetleri veya hayvan ürünleri parçalarının toplandığı veya depolandığı tesislerde keskin kokulu maddeler Gübre (tezek) kurutma tesislerinde keskin kokulu maddeler Düzenli depolama tesislerinde

KOKU EMİSYONU AZALTIMI İÇİN TEKNİKLER MADDE 8 – (1) Kokuya neden olan işletmeler koku önleyici tedbir/ek tedbir almalarının gerekli olması halinde işletmelerin alabileceği koku önleyici tedbirlere ilişkin bu Yönetmeliğin EK-1’inde uygulanabilecek teknikler verilmiştir. İşletmeler, EK-1’de yer alan koku önleyici teknikler dışında, işletmeleri için uygun teknikleri kullanabilirler. Söz konusu tekniklerin Bakanlıkça uygun görülmesi gerekmektedir. (2) 7 nci maddede yer alan işletmelerin, öncelikle 7 nci maddede yer alan hüküm ve esasları sağlaması gerekmekte olup, buna rağmen şikâyet konusu olmaları halinde koku önleyici ek tedbir almaları gereklidir.

MADDE 16 KAPSAMINDA İŞLEM YAPILIR. TEKNİK DEĞERLENDİRME Şikâyet, bu Yönetmelik kapsamında tanımlanan koku probleminden kaynaklanmıyorsa, Madde 7 kapsamında alınması gereken önlemler olup, olmadığı ve bu önlemleri alıp almadıkları incelenir. SONLANDIRILIR ŞİKAYET KONUSU TESİS; ÖNLEM ALMIŞSA YADA MADDE 7 KAPSAMINDA DEĞİLSE MADDE 16 KAPSAMINDA İŞLEM YAPILIR.

MADDE 16 KAPSAMINDA İŞLEM YAPILIR. TEKNİK DEĞERLENDİRME DENETİM Madde-7 kapsamındaki önlemlerin alınıp alınmadığı ve ÇED Raporundaki taahhütlerin sağlanıp sağlanmadığı tespiti yapılır. MADDE 16 KAPSAMINDA İŞLEM YAPILIR.

TEKNİK DEĞERLENDİRME ÇED AŞAMASINDA Asgari mesafe şartını sağlamaları yada alacakları koku kontrol tedbirlerine ilişkin raporları ÇED aşamasında ortaya koymaları gerekir.

TEKNİK DEĞERLENDİRME Ölçüm sonucu; Koku Emisyon Ölçüm Raporu 1000 KB/m3 veya daha az ise SONLANDIRILIR 1000-10.000 KB/m3 aralığında ise TEDBİR ALINMASI VE ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ İÇİN ÖLÇÜM İSTENİR. 10.000 KB/m3 ten büyük ise MADDE-16 KAPSAMINDA İDARİ YAPTIRIM YAPILIR VE TEDBİR ALINMASI İSTENİR.

TEKNİK DEĞERLENDİRME Koku Azaltım Teknikleri Ek-1 Ek-2 Koku Şikayet Denetim Formu Koku Emisyon Ölçüm Raporu Formatı Ek-3 Şikayet Değerlendirme Formu Ek-4 Ek-5 Şikayet Sonlandırma Formu

İDARİ PARA CEZALARI VE ADLİ İŞLEMLER Şikâyet konusu koku emisyonuna sebep olan işletme/tesisler tarafından; Çevreye 10.000 KB/m3 ten büyük koku emisyonu verilmesi, Yetkili merci tarafından verilen sürelerde; işletme/tesis tarafından koku emisyonlarının önlenmesine ilişkin tedbirleri alarak alınan tedbirlere ilişkin raporun ve/veya ölçüm raporlarının sunulmaması, 7 nci maddede belirtilen koku kontrol tedbirlerinin alınmaması, durumlarında Çevre Kanununun 15 inci ve 20 nci maddelerinde öngörülen idari yaptırımlar uygulanır.

ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEŞEKKÜRLER…