TABAKALAŞMA VE SINIF

TABAKALAŞMA SİSTEMLERİ Toplumsal tabakalaşma, toplumda bireyler ve gruplar arasında ortaya çıkan eşitsizlikleri açıklar. Toplumsal tabakalaşmanın bütün sistemleri aşağıdaki özellikleri taşırlar: Sıralama, birini diğeri ile tanımlayan veya birbirleriyle zorunlu etkileşim içinde olmaksızın, bir ortak özelliği paylaşan insanların toplumsal kategorilerine uygulanır. İnsanların yaşam deneyimleri ve olanakları ciddi biçimde onların hangi toplumsal kategoride bulunduklarına bağlıdır. Farklı toplumsal kategorilerin sıralanması, zaman içinde yavaşça değişmeye meyillidir.

DÖRT TEMEL TABAKALAŞMA SİSTEMİ Kölelik: Birtakım insanların başka insanlar tarafından sahiplenildiği, eşitsizliğin uç bir biçimidir. Kast: Sosyal statülerin yaşam boyu verili olduğu kapalı sistemdir. Hindistan ve Güney Afrika Mülk sahipleri: Feodal mülk sahipleri, her birinin diğerlerine karşı hakları olan ve belirli yükümlülüklerce ayrılmış tabakalardan oluşur. Avrupa’da iskan etmişlerdir. Sınıf: Yönelebildikleri yaşam tarzını güçlü bir biçimde etkileyen, genel ekonomik kaynakları paylaşan büyük çapta insan öbeği.

SINIFIN FARKLILIKLARI NELERDİR? Sınıf düzenleri değişkendir. Yasal ya da dini hükümlerle kurulmazlar. Farklı sınıflarla evlenmede (biçimsel) sınırlamalar yoktur. Sınıf konumunun bazı yanları edinilir. Bireyler sınıfını yalnızca doğumla edinmezler. Toplumsal değişkenlik genel bir özelliktir. Sınıf ekonomik temellidir. Maddi kaynakların sahiplenmesinde eşitsizlikler Sınıf düzenleri büyük çaptadır ve kişisel değildirler. Görev ve yükümlülük ilişkileri kişisel değildir.

SINIF VE TABAKALAŞMA KURAMLARI I KARL MARX Sınıf, üretim araçlarıyla genel bir ilişki içinde bulunan insanlarca oluşmuş bir gruptur. İki temel grup vardır: kendi sermayesine sahip olanlar ve sadece kendi emeğine sahip olanlar Sömürü ilişkisi: “artık değer” İlerleyen süreç “yoksullaştırma”ya götürmektedir.

SINIF VE TABAKALAŞMA KURAMLARI I MAX WEBER Toplumsal tabakalaşma, Weber’de de güç ve kaynaklar üzerindeki çatışmalara dayanır, fakat daha çok boyutludur. Sınıf, statü ve parti tarafından biçimlenmiştir. Bireyin piyasa konumu çok önemli bir kavramdır. Yaşam değişiklikleri sadece üretim araçlarına değil fakat aynı zamanda beceri ve yeteneklere bağlıdır.

SINIFI ÖLÇMEK Mesleki yapı aracılığıyla “işlevselleştirilebilir” çok yönlü bir kavram Meslek, bireyin toplumsal konumları yaygın yaşam olanakları ve maddi rahatlık düzeyi için en önemli etkenlerden biri. Şemalar, hiyerarşileri veya teorik olarak Goldthorpe’nin şemasındaki ilişkiler gibi temelleri açıklayıcı olabilir.

GOLDHORPE’NİN SINIF ŞEMASI Hizmet sınıfı Üst düzey uzmanlar; yöneticiler ve görevliler Hizmet ilişkisi Orta sınıf Rutin büro işleri, satış ve hizmetleri ve kendi başına çalışan tüccarlar Karma iş ilişkileri Çalışan sınıf Elle çalışan çalışanların denetçileri, kalifiye ve kalifiyesiz elle çalışan işçiler Emek sözleşmeleri

SINIF ANALİZİNE İKİ DİRENİŞ Yaşam Tarzı “Kültürel dönüş”e ilişkin tartışmalar Tüketimle ilgili simgeler ve işaretler Bourdieu – toplumsal kapitalin dört biçimi Toplumsal Cinsiyet ve Tabakalaşma Kadınların fiziksel konumu (sınıfı), babalarının ve eşlerinin konumunca belirlenir. Eleştiriler: Kadının çalışması ev halkının ekonomik durumuna etki edebilir. Ev halkının karşı-sınıflardan olması Kadın para kazanmada üstün olabilir.

TOPLUMSAL HAREKETLİLİK Yukarı doğru hareketlilik ile aşağı doğru hareketlilik ve ikisi birlikte Kuşakötesi hareketlilik (bireylerin kendi kariyerleri) Kuşaklararası hareketlilik (çocuklar, aileler) Mutlak hareketlilik, bir sınıftan diğerine hareket etme – birinin gerçek hayat deneyimi Göreceli (akışkan) hareketlilik, her bir sınıf içinde yapılan belirli bir yönelik göçün bireyler için göreceli şanslarını göz önüne alır.

SINIFIN ÖNEMİ Eğitimsel başarı, üniversiteye kabul vb. arzu edilen çeşitli edinimlere ulaşılabilirlik üzerine devam eden tartışmalar. Meritokrasi : yetenek + çaba = başarı (Saunders – eşitsiz ama adil) Bir sınıfa üye olma yaşam beklentilerle ilgili çeşitli eşitsizlikleri de beraberinde getirebilir, sağlık sonuçları ve yaşam kazancı