PROF. DR. YASEMİN IŞIKTAÇ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ SÜREKLİ EĞİTİM UYGULAMA ve ARAŞTIRMA MERKEZİ AİLE DANIŞMANLIĞI SERTİFİKA PROGRAMI ÇOCUK HUKUKU PROF. DR. YASEMİN IŞIKTAÇ

Çocuk Hukuku VELAYET

VELAYET Velayet: Küçüklerin , bazı durumlarda da ergin kısıtlı çocukların kişiliğine, mallarına özen göstermek ve onu temsil etmek konusunda ana babaya yüklenen görevlerle, bunların çocuğun yararına uygun biçimde yerine getirilmesini sağlayan yetkileri içeren ve yalnızca çocuğun korunması amacını güden bir kurumdur.

VELAYET Velayet önceleri sadece babanın yetki alanı içinde değerlendirilirdi. Günümüzde velayet kişinin olgunluğa ulaşmasında katkıda bulunma amacı olarak ele alınmaktadır.

VELAYET Velayet Çocuğun yüksek yararı, Olgunluğu ölçüsünde görüşlerine önem verilmesi, Devletin müdahale ve denetim yetkisiyle sınırlandırılmıştır. (MK. 339, MK. 346 maddeleri.)

VELAYET Velayet devam ettiği sürece ana baba bir görevi yerine getirirler. Bu görev çocuğun kendine yetebileceği yaşa kadar yararlarının korunması ve kişiliğinin gelişmesine katkıda bulunarak yerine getirilecektir.

Velayetin Özellikleri Velayet çocuğun yararınadır. Velayet bir bütündür. Velayet bir süreye bağlıdır. Velayet kamu düzenine ilişkindir.

VELAYET Velayet hakkına sahip olanlar; Anne ve baba Evlat edinen Velayet altında bulunan yetişkinler Son şık ayırt etme gücünün kalkması, savurganlık, alkol ve uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yönetim, özgürlüğü bağlayıcı ceza gibi durumlarda hakimin vasi atanmasını gerek görmediği takdirde ana ve babanın velayeti devam edebilir. (MK. 405,406,407,335.)

VELAYET Velayet daima çocuğun yüksek yararı gözetilerek ve çocuğun görüşleri dikkate alınarak kullanılmalıdır.

VELAYET Anne ve babanın ayrılması ve boşanması durumunda velayetin kullanılmasında şu hususlar göz önünde bulundurulur. Boşanma ve ayrılık davası açılınca, davanın devamı süresince çocuğun bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemler alınır. (MK. 169. md.) Boşanma ile çocuğun velayeti hususu da hükme bağlanır. (MK.157 md.) Boşanma ile çocuğun velayeti taraflardan birine verildiğinde diğer eş için de bakım ve eğitim giderlerine katılma yükümlülüğü olarak iştirak nafakasına hükmedilebilir.(MK. 323-334md.) Anne baba evli değillerse, velayet anaya aittir. (MK. 337 md.)

VELAYET VELAYETİN SONA ERMESİ

VELAYET Velayet iki şekilde sona erer. Velayetin kanundan dolayı sona ermesi. a. Anne babanın veya bunlardan birinin ölümü ile Velayet sona erer. Sağ kalan eş velayeti kullanır. Eşlerden Biri hakkında gaiplik kararı verilmesi halinde de durum aynıdır. Çocuğun ölümü ile de velayet sona erer. b. Soy bağının reddi ve evlatlık ilişkisinin sona ermesi hallerinde velayet sona erer. Çocuğun evlat edinilmesi ile velayet evlat edinene geçer.

VELAYET - Velayetin Mahkeme Kararı İle Sona Ermesi. Boşanma veya evliliğin iptali hallerinde hakim çocuğun velayeti hususunu mahkeme kararı ile belirler.

VELAYET VELAYETİN KONUSU Velayet çocuğun kişi varlığının korunması ve geliştirilmesi Mal varlığının yönetimi Hukuksal işlemlerde çocuğun temsili yetki ve görevlerini içerir.

Çocuğun kişi varlığının korunması ve geliştirilmesi VELAYET Çocuğun kişi varlığının korunması ve geliştirilmesi Çocuğa bakmak ve onunla birlikte yaşamak.(CHS 6. md.) Çocuğu yetiştirme ve eğitim.(CHS 5, 18. md.) Buradaki eğitim geniş anlamda ele alınır, okul, din ve meslek eğitimleri de dikkate alınır. Ayrıca MK. 339 maddesi gereği çocuğunda dinlenme yükümlülüğü vardır. Bu yükümlülük hakkın kötüye kullanılması veya velayete aykırılık yaratıyorsa TCK 232 ve 233 gereğince ayrıca Ailenin Korunması Kanunu da aile içi şiddete karşı çocuğu özel olarak korumaktadır.

VELAYET Medeni Kanun 346. maddesinde çocuğun menfaati ve gelişmesi tehlikeye düşerse ve anne, baba bu duruma çözüm bulamıyorsa hakim çocuğun korunması için uygun önlem alır. Amaç çocuğun ailesi yanında korunmasıdır. Çocuk Koruma Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkarılan “Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararlarının Uygulanması Hakkında Yönetmelik” Aile mahkemelerinin bu konudaki tedbirleri alabileceğinden söz eder. Bu hüküm aile danışmanlığı müessesesi için önemli bir açılım sağlamaktadır.

ALINABİLECEK ÖNLEMLER VELAYET ALINABİLECEK ÖNLEMLER Rehberlik ve yardım. (Çocuk Koruma Kanunu 5. md.) Uyarıda bulunma. (Anne, babaya uyarı) Anne babaya emir ve direktif verilmesi.

ALINABİLECEK ÖNLEMLER VELAYET ALINABİLECEK ÖNLEMLER MK. 346. maddeye göre alınabilecek en ağır önlem çocuğun geçici olarak gözlem, muayene ve tedavi için hastane, gözlemevi veya benzeri bir kuruma yerleştirilmesidir. Şu koşullarda uygulanır: Çocuğun bedensel ve zihinsel gelişiminin tehlikeye düşmesi. Çocuğun manen terk edilmiş olması. Çocuğun ailenin huzurunu katlanılmayacak derecede bozması halinde.(MK. 347) bu yaptırımın uygulanmasına karar verilir.

ALINABİLECEK ÖNLEMLER VELAYET ALINABİLECEK ÖNLEMLER Anne babanın denetime tabi tutulması -Çocuk koruma kanununu 37. maddede denetçi olarak uzman görevlendirileceğinden söz etmektedir. -Bu çalışmalar Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ile Çocuk Kanunu ile MK.347 maddeleri çerçevesinde yapılır.

VELAYET Velayetin Önlem Kararının Kaldırılması MK.351. mad. Durumun değişmesi halinde, çocuğun korunmasına ilişkin önlemlerin yeni koşullara uydurulması gerekir. Uzman raporları doğrultusunda hakim karar verecektir. Korunma gereksinimi içinde olup da hakkında koruyucu ve destekleyici tedbir kararı alınan çocukların denetim ve gözetimi Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından yerine getirilir.

VELAYETİN KALDIRILMASI Çocuğun korunması için MK. alınabilecek önlemlerin en ağırı velayetin anne babadan alınmasıdır. Velayetin Kaldırılması Koşulları Şunlardır: Velayet görevinin gereği gibi yerine getirilmemesi, Anne babanın çocuğa yeterli ilgi göstermemesi, Anne ve babanın görevlerini ağır biçimde savsaklaması,

VELAYET Anne babanın kasten işlenen bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkum olması (TCK 53. md.) Mahkumiyetin kesinleşmesi ile başlayan velayetten yoksunluk, hapis cezasının infazı tamamlanana kadar devam eder. TCK 53/5 e göre velayet hakkının kötüye kullanılması nedeniyle, işlenen suçlarda, infaz sonrası içinde velayet kalkar. Ör. Küçüğü fuhşa teşvik, dilencilik, cinsel istismar, eziyet v.b.

VELAYET Çocuğa vasi atanır.(MK.349 mad.) Velayetin yerine geçer. Velayetin kaldırılması kararı, MK. 346, 347, md., göre alınan önlemler gibi çocuğun korunmasına yönelik olduğu için kesin değildir. Çocuğun yararı gözetilerek sona erdirilebilir.