“SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇELİK ÜRETİMİ” 43. YIL TÜRKİYE DEMİR ÇELİK ÜRETİCİLERİ DERNEĞİ “SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇELİK ÜRETİMİ” DR. VEYSEL YAYAN GENEL SEKRETER HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ KONGRE MERKEZİ SIHHİYE / ANKARA 10 NİSAN 2013

Marmara Bölgesi 14.5 mt Karadeniz Bölgesi 7.9 mt D. Akdeniz Bölgesi Bölgeler İtibariyle Ham Çelik Üretim Kapasitesi (milyon ton) Marmara Bölgesi 14.5 mt Karadeniz Bölgesi 7.9 mt D. Akdeniz Bölgesi 16.4 mt İzmir Bölgesi 11.3 mt

Türkiye’nin Ham Çelik Üretimi (milyon ton) * tahmini

Türkiye’nin AB ile Demir Çelik Ürünleri Dış Ticareti (milyar dolar)

Türkiye’nin Dünya Çelik Üretim Sıralamasındaki Yeri  2000  2002  2004  2005 2009 2012 1 China 127 236 182 249 272 456 355.790 1. 567.842 716.540 2 Japan 106 444 107 745 112 675 112.471 2. 87.534 107.460 3 USA 101 803 91 587 98 545 93.285 3. Russia 59.940 88.598 4 59 136 59 777 64 289 66.146 4. 58.142 India 76.720 5 Germany 46 376 S. Korea 45 390 47 521 47.820 5. 56.608 70.608 6 43 107 45 015 46 408 44.524 6. G.Kore 48.598 South Korea 69.345 7 Ukraine 31 767 34 050 38 738 40.862 7. 32.671 42.661 8 Brazil 27 865 29 604 32 918 38.610 8. 29.757 Turkey 35.885 9 26 924 28 814 32 626 31.610 9. 26.507 34.682 10 Italy 26 759 26 066 28 334 29.350 10. 25.304 32.911 11 France 20 954 20 258 20 773 20.965 11. 19.737 27.310 12 Taiwan 16 896 18 230 20 478 19.481 12. 15.747 20.660 13 Canada 16 594 16 467 19 570 18.942 13. Spain 14.300 Mexico 18.180 14 15 874 16 408 17 665 17.904 14. 14.172 15.607 15 15 586 16 002 16 701 16.195 15. 12.836 Iran 14.463 16 UK 15 155 14 010 16 428 15.327 16. 10.873 13.730 17 14 325 11 667 13 772 13.248 17. 10.080 13.628 18 Belgium 11 636 11 343 11 733 10.421 18. 8.968 9.756 19 Poland 10 498 S. Africa 9 095 10 648 8.444 19. 7.484 8.366 20 8 481 8 368 9 504 9.404 20. 7.208 Austria 7.421   World 847 622 903 785 1054 679 1141892 1 199 162 1.518.289

Büyük Çelik Üreticisi Ülkeler (‘000 ton)   2000 2005 2007 2011 2012 % değişim 11/12 % değişim 07/12 1 Çin 127.236 355.790 489.712 695.000 716.540 3,1 46,3 2 Japonya 106.444 112.471 120.203 107.601 107.460 -0,1 -10,6 3 ABD 101.803 94.897 98.102 86.398 88.598 2,5 -9,7 4 Hindistan 26.924 45.780 53.468 73.590 76.720 4,3 43,5 5 Rusya 59.136 66.146 72.387 68.852 70.608 -2,5 6 G. Kore 43.107 47.820 51.517 68.519 69.345 1,2 34,6 7 Almanya 46.376 44.524 48.550 44.284 42.661 -3,7 -12,1 8 Türkiye 14.325 20.965 25.754 34.107 35.885 5,2 39,3 9 Brezilya 27.865 31.610 33.782 35.221 34.682 -1,5 2,7 10 Ukrayna 31.767 38.641 42.830 35.332 32.911 -6,9 -23,2 11 İtalya 26.759 29.350 31.553 28.735 27.310 -5,0 -13,4 12 Tayvan 16.896 18.942 20.903 20.178 20.660 2,4 -1,2 13 Meksika 15.631 16.195 17.573 18.101 18.180 0,4 3,5 14 Fransa 20.954 19.481 19.250 15.784 15.607 -1,1 -18,9 15 İran 6.600 9.404 10.051 13.197 14.463 9,6 43,9 TOPLAM 847.671 1.146.203 1.347.002 1.500.442 1.518.289 12,7

2012 Yılında Üretimi En Fazla Artan Büyük Üreticiler (%)

TAYVAN MEKSİKA FRANSA İSPANYA BREZİLYA KANADA UKRAYNA İNGİLTERE İTALYA 2000-2012 Döneminde Türkiye’nin Üretim Sıralamasında Önüne Geçtiği Ülkeler 2000-2012 DÖNEMİ 2015’E KADAR TAYVAN MEKSİKA FRANSA İSPANYA BREZİLYA KANADA UKRAYNA İNGİLTERE İTALYA ALMANYA

2007-2012 Döneminde, En Fazla Üretim Artışı Yakalayan Büyük Üreticiler (%)

36 milyon tonluk üretimi ile dünyanın en büyük 8. çelik üreticisidir. Türk Demir Çelik Sektörünün Dünyadaki Konumu 36 milyon tonluk üretimi ile dünyanın en büyük 8. çelik üreticisidir. Dünya ham çelik üretiminin % 2.35 oranındaki kısmını gerçekleştirmektedir. Son 5 yılda, Çin ve Hindistan’ın ardından üretimini en hızlı arttıran sektör konumundadır. 2011 yılında, 17 milyon ton ile dünyanın en büyük 8. çelik ihracatçısıdır. 2011 yılında dünya çelik ihracatının % 4.1’ini gerçekleştirmiştir. 2011 yılında, 10.3 milyon ton ile dünyanın en büyük 9. çelik ithalatçısıdır. 2011 yılında, dünyanın en büyük 6. net çelik ihracatçısıdır. İnşaat demirinde, dünyanın en büyük ihracatçısı konumundadır. Uzun ürünlerde, 10.5 milyon ton ile, Çin’in ardından ikinci en büyük ihracatçıdır. Orta Doğu, Körfez ülkeleri ve Kuzey Afrika’nın en büyük inşaat demiri tedarikçisidir.

Her yıl 160’dan fazla ülkeye çelik ihraç etmektedir. Türk Demir Çelik Sektörünün Dünyadaki Konumu Her yıl 160’dan fazla ülkeye çelik ihraç etmektedir. Otomotiv sektörünün ardından, Türkiye’nin ikinci en büyük çelik ihracatçı sektörüdür. 2023 yılı itibariyle, 55 milyar dolar ihracat hedeflemektedir. Yassı ürünlerde, dünyanın en büyük 7. ithalatçısıdır. 2011 yılında gerçekleştirdiği 28.7 milyon tonluk ham çelik tüketimi ile, dünyanın en büyük 9. çelik tüketicisidir. 2011 yılında, kişi başına 364 kg seviyesindeki ham çelik tüketimi ile, AB, Kuzey Amerika ve dünya ortalamasının üzerinde bir tüketim değerine sahiptir. Elektrik ark ocaklı üretim yapısı nedeniyle, dünyanın en büyük hurda ithalatçısı konumundadır. Bu durum, Türk çelik sektörünü dünyanın en çevreci çelik sektörlerinden birisi yapmaktadır. Ham çelik üreten kuruluşlar, 35.000 doğrudan istihdam yaratmaktadır.

94 % 70 % Türkiye’nin Demir Çelik Ürünleri Dış Ticareti (milyar dolar) AB27 (2.5 mmt) BDT (4.6 mmt) Uzak Doğu& GD Asya (1.4 mmt) AB27 (5.2 mmt) Uzak Doğu & GD Asya(0.6 mmt) O. Doğu ve Körfez (9 mmt) K. Afrika (2.1 mmt) 70 % İHRACAT İTHALAT

2 MİLYAR DOLAR TOPLAM YATIRIM Çelik Sektörünün Yurtdışındaki Yatırımları KARADAĞ ROMANYA GÜRCİSTAN ARNAVUTLUK AZERBAYCAN IRAK FAS CEZAYİR 2 MİLYAR DOLAR TOPLAM YATIRIM

Dünyanın En Büyük Çelik İhracatçıları (Yarı Mamul + Mamul), mmt Dünyanın En Büyük Çelik İhracatçıları (mmt) Dünyanın En Büyük Çelik İhracatçıları (Yarı Mamul + Mamul), mmt   2007 2008 2009 2010 2011 % 11/10 % 11/07 1 Çin 66.357 56.304 23.969 41.646 47.889 15,0 -27,8 2 Japonya 35.629 36.923 33.306 42.735 40.656 -4,9 14,1 3 G. Kore 18.264 19.718 20.237 24.628 28.866 17,2 58,0 4 Almanya 29.869 28.639 20.778 25.352 26.449 4,3 -11,4 5 Ukrayna 30.308 28.628 23.970 25.201 25.955 3,0 -14,4 6 Rusya 29.411 28.429 27.587 27.382 24.729 -9,7 -15,9 7 İtalya 17.908 18.040 12.750 15.316 17.205 12,3 -3,9 8 Türkiye 15.393 18.535 17.413 16.223 16.990 4,7 10,4 9 Belçika 22.127 21.235 12.809 15.153 16.445 8,5 -25,7 10 Fransa 18.211 17.125 11.999 14.141 14.250 0,8 -21,8

En Büyük Hurda İthalatçıları, mmt Dünyanın En Büyük Hurda İthalatçıları (mmt) En Büyük Hurda İthalatçıları, mmt   2007 2008 2009 2010 2011 % 11/10 % 11/07 1 Türkiye 13.500 17.415 15.666 19.200 21.453 11,7 58,9 2 Çin 3.395 3.590 13.692 5.848 6.767 15,7 99,3 3 Almanya 5.920 5.675 3.865 5.556 6.180 11,2 4,4 4 İtalya 5.242 5.705 3.321 4.770 5.747 20,5 9,6 5 Belçika 4.482 4.830 3.679 5.294 4.633 -12,5 3,4

Sürdürülebilir Çelik Üretimi Hammadde ve enerji kullanımı ile atık üretimi yoğun bir sektör olan demir çelik sektörümüzde, çelik üretiminin, sürdürülebilir olması için, ana hedef; “kurumsal ve sosyal sorumluluk çerçevesinde, çevreye, insanlara ve ekolojik yapıya en az zarar verecek, istihdam yaratacak, olabildiğince ekonomik yöntemlerle üretim yapmaktır.

Elektrik Ark Ocaklı Tesislerde, hurda % 100 geri dönüştürülmektedir. Sürdürülebilir Çelik Üretimi Elektrik Ark Ocaklı Tesislerde, hurda % 100 geri dönüştürülmektedir. En önemli emisyon kaynağı, çelikhane hurda şarjı, ergitme ve döküm alma sırasında çıkan toz emisyonu ve yakıttan kaynaklanmaktadır. Çıkan tozlar, kurulan torbalı toz tutma sistemleri ile tutulmaktadır. Değişik kapasitelerde kurulu bulunan toz tutma sistemleri, zamanla değişen kapasite ihtiyacını karşılamak üzere büyütülmekte veya yenisi ile değiştirilmektedir. Bacalarda tutulan tozlar ise, peletlenerek veya toz halinde, lisanslı geri kazanım firmalarına içinde bulunan çinkoyu geri kazanmak üzere verilmektedir.

Sürdürülebilir Çelik Üretimi HURDA ARK OCAĞI POTA OCAĞI SÜREKLİ DÖKÜM TAV FIRINI HADDE Ark ocağı, pota ısıtma, tandiş ısıtma ve haddehane tav fırınlarında yakıt olarak doğal gazın kullanımıyla, fuel oil ve motorin kullanımından kaynaklanan çevresel etkiler giderilmiştir. Ayrıca baca gazı ısısından faydalanarak işletmenin ısıtma ve sıcak su ihtiyacı karşılanmakta, böylece yakıttan tasarruf sağlanmaktadır.

Sürdürülebilir Çelik Üretimi Fabrika içi yolların asfaltlanarak betonla kaplanması çalışmaları da, hemen hemen bütün tesislerde yerine getirilmiştir. Böylece yollardan ve açık sahalardan yayılan tozların önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Hurda sahalarının, üstü kapatılarak, tozla büyük bir mücadele verilmektedir. Fabrika çevresinde yapılan ağaçlandırma çalışmaları da, çıkan tozların çevreye yayılmasını önlemeye katkı sağlamaktadır.

Sürdürülebilir Çelik Üretimi Demir Cevheri Pik Makinesi Pik Yüksek Fırınlar Kütük Sinter Fabrikası Çelikhane Kömür Hurda + Kireç Pelet Haddehane Nihai msmul Kok Fabrikası Sürekli Dökümler Entegre tesislerde baca gazı emisyonlarının çevreye yayılmasını önlemek amacıyla, birçok ıslak ve kuru tip toz tutma sistemleri kurulmuştur. Kok fabrikası, yüksek fırın, sinter fabrikası, kireç fabrikası ve çelikhanede baca gazı temizlenirken, gaz içinde bulunan empüriteler yan ürün olarak kullanılmak üzere geri kazanılmaktadır. Entegre tesislerde baca gazı emisyonlarının çevreye yayılmasını önlemek amacıyla, birçok ıslak ve kuru tip toz tutma sistemleri kurulmuştur. Kok fabrikası, yüksek fırın, sinter fabrikası, kireç fabrikası ve çelikhanede baca gazı temizlenirken, gaz içinde bulunan empüriteler yan ürün olarak kullanılmak üzere geri kazanılmaktadır.

Sürdürülebilir Çelik Üretimi Entegre tesislerde tutulan baca tozlarının bir kısmı, sinter prosesinde tekrar hammadde olarak kullanılmaktadır. Diğer yan ürünler, örneğin kok fabrikasından çıkan ham katran, toluol, ksilol vb. ürünler hammadde olarak satılmaktadır. Proses sonucu çıkan yüksek fırın curufu, klinker hammaddesi olarak çimento fabrikalarına satılmaktadır. Yıkama suları ise arıtımdan geçirildikten sonra, prosese geri döndürülmektedir. Bazı tesislerde kullanılan proses suyunun yaklaşık % 90’ı proseste tekrar kullanılmaktadır. Ayrıca, bazı tesislerde arıtma tesisleri modernize edilerek, kapasiteleri arttırılmakta veya yeni tesis kurulmaktadır

Sürdürülebilir Çelik Üretimi Demir çelik üretim prosesinde açığa çıkan atıkların tesis içerisinde kullanımına ve birkaç firmanın bir araya gelerek oluşturacakları bölgesel tesislerde geri kazanıma yönelik çalışmalar devam etmektedir. Sektörümüzde, demir çelik atıkları içerisinde önemli bir yer tutan çelikhane cürufunun, ekonomiye kazandırılması için, çeşitli projeler geliştirilmektedir.

Sürdürülebilir Çelik Üretimi CO2 2012 Emisyon miktarı Türkiye – BOF (üretim % 26) : 1700 kg /ton ham çelik EAO (üretim %74) : 150 kg/ ton ham çelik Çelik sektörü Türkiye ortalaması: 540 kg /ton ham çelik Dünya – BOF (üretim % 70): 1800 kg/ton ham çelik EAO (üretim % 30) : 200 kg/ton ham çelik Çelik sektörü Dünya Ortalaması: 1320 kg/ ton ham çelik Ülkemiz ton çelik başına karbondioksit emisyonunun, dünya ortalamasının, % 40’ı civarında olduğu hesaplanmıştır. Başka bir ifade ile Türkiye çeliği, Dünya ortalamasından 2.5 misli daha düşük emisyonla üretmektedir.

Sürdürülebilir Çelik Üretimi Enerjinin Üretim Maliyetleri içindeki Payı Cevhere dayalı üretimin gerçekleştiği ve enerji tüketiminin % 80’inin kömür, % 10’unun doğal gaz, % 5’inin ise, elektrik ve fuel-oilden oluştuğu entegre tesislerde, yakıtların toplam maliyet içerisindeki payı, % 20 civarındadır. Hurdanın ergitildiği ve enerji tüketiminin % 65’inin elektrik, % 30’unun doğalgaz ve % 5’inin fuel-oilden oluştuğu Elektrik Ark Ocaklı tesislerde, elektrik enerjisi tüketimi, sanayi maliyetleri içinde, hammaddeden sonra ikinci sıradadır ve ortalama % 15 civarında bir paya sahiptir. Enerjinin üretim maliyetleri içerisindeki payı, enerjinin demir çelik sektörü açısından nasıl bir öneme sahip olduğunu göstermeye yetmektedir.

Sürdürülebilir Çelik Üretimi Demir çelik sektörümüzde, enerji verimliliğini arttırmak amacıyla; Kaliteli girdi malzeme tedariği ve kullanımı, Yanma verimliliklerinin arttırılması ve emisyonların kontrolü, Proses kontrol tekniklerinin geliştirilmesi ve otomasyon uygulanması, Soğutmada su tüketimini azaltacak kuru soğutma sistemlerinin yaygınlaştırılması, Yüksek verimli elektrik motoru kullanımı, Aydınlatma, ısıtma, pompalar, kompresörler gibi, ana üretim hatlarına göre, enerji tüketimi daha düşük olan yardımcı tesislerde de, enerji tasarrufu yapılması, Enerji yoğunluğunu düşürmek amacıyla, katma değeri yüksek ürün üretimine geçilmesi, Etkin bir enerji yönetim sisteminin oluşturulması ve enerji tüketimlerinin izlenmesi, Her türlü yan ürün ve atığın geri kazanımı, konularında azami çaba gösterilmektedir.

Sürdürülebilir Çelik Üretimi Demir çelik sektöründe faaliyet gösteren kuruluşlarımız, enerji kaynaklarını daha verimli kullanmak ve daha ucuz enerji temin edebilmek amacıyla, otoprodüktör ve kojenerasyon statüsünde, kendi ihtiyaçlarını karşılamak üzere, enerji santralleri kurmaya devam etmektedirler. Sözkonusu yatırımlar içerisinde, başta, rüzgar enerji santralleri olmak üzere, pek çok çelik üreticisinin yenilenebilir enerji yatırımları da bulunmaktadır.

Sürdürülebilir Çelik Üretimi Sektörümüzde, enerji verimliliği çalışmalarının başlangıcı, 80’li yıllara dayanmaktadır. Son 30 yıl içerisinde yapılan enerji tasarrufu çalışmaları sayesinde, enerji tüketiminde, % 50 civarında düşüş sağlamıştır. Önümüzdeki dönemde, düşük tenörlü cevher ve kalitesiz hurda ile kalorisi yüksek kömür kullanımına bağlı spesifik enerji tüketim değerlerinde büyük oranlarda, düşüşler beklenmemekte, enerji tüketimindeki düşüşlerin yeni çelik teknolojileri ile mümkün olacağı değerlendirilmektedir.

Sürdürülebilir Çelik Üretimi % 20

Sürdürülebilir Çelik Üretimi Özetle ifade etmek gerekirse, Türk çelik sektörü, çevrenin korunmasına, enerji verimliliğinin arttırılmasına ve emisyonların azaltılmasına yönelik projeler için, son 5 yıl içerisinde toplam 1.5 milyar dolar civarında yatırım yapmıştır. Beyaz eşya, otomotiv, makine imalat sanayi, inşaat gibi çelik tüketicisi pek çok sektörün hammaddesini üreten ekonominin lokomotifi konumundaki demir çelik sektörümüzde, son yıllarda, ‘üretim odaklı işletme’ anlayışı yerini, ‘kurumsal sosyal sorumluluk sahibi kuruluş’ anlayışına bırakarak, enerji verimliliğini arttırıcı, çevreyi en az kirleten teknolojilere ve projelere daha fazla odaklanıldığı görülmektedir. Elde edilen sonuçlar, sektörün bu alanlarda yapmış olduğu yatırımların başarıya ulaştığını ortaya koymaktadır. Çelik sektörümüz bugüne kadar olduğu gibi, bundan sonra da, sürdürülebilir üretimin çağdaş medeniyet anlayışının bir gereği olduğu bilinci içerisinde, çevreye hassasiyet konusunda azami özeni göstermeye devam edecektir.

Sürdürülebilir Çelik Üretimi KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER Türkiye Demir Çelik Üreticileri Derneği Tel: (312) 466 37 34 Faks: (312) 467 22 07 E-posta: dcud @dcud.org.tr Web: www.dcud.org.tr