PASTIRMA AB İTİRAZ SÜRECİ İZMİR-18 Mayıs 2015 Kayseri Ticaret Odası Birsen KOCA birsen.koca@kayserito.org.tr

AB Ülkelerinin Türkiye’nin Ürünlerini Sahiplenmesi Girişimleri: Yunanistan’ın “Antep Baklavası” için yaptığı AB tescil başvurusunun diğer bir örneğini de Bulgaristan, Kayseri’ye has (menşe tescil sahibi) bir ürün olan pastırma için yapmıştır. 2012 yılında AB Coğrafi İşaret Tescil Siciline Bulgar geleneksel ürün adı olarak “Pastırma Normal Sığır”, “Pastırma Normal Manda”, Pastırma Kayser Sığır” ve “Pastırma Kayser Manda” geleneksel ürün başlıkları altında talepte bulunmuşlardı.

Konu ile ilgili T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Katılım Süreci Genel Müdür Yardımcılığı nezdinde istişare toplantıları yapılmış ve sonucunda da konu Bulgaristan Büyükelçimizin de girişimleri ve başvuru belgelerinin yetersizliği sebebiyle geri çekilmiştir.

Bulgaristan, 14 Mart 2014 tarihli AB Resmi Gazetesi’nde yayınlanan Bulgar başvurusuna konu “Kayserovan Vrat Trakiya” ürününün, Kayseri pastırmasından bir önceki başvurusundan farklı bir ürün olarak (adında pastırma kelimesine yer verilmemesi, domuz etinden yapılması, çemeninde beyaz şarap kullanılması) takdim edilmiştir. Oysa; her iki ürünün adında ses benzerliğinin dikkat çektiği ve hazırlanış yöntemlerinin benzerlik arz ettiği, bunun Kayseri pastırması için AB nezdinde yapılması öngörülen (coğrafi işaret tescili başta olmak üzere) tescil işlemlerini olumsuz yönde etkileyebileceği ve ekonomik açıdan haksız kazançlara yol açabileceği belirtilmiştir. İtiraz dosyasına eklenen diğer belgeler başka bir slaytta var.

Bulgaristan’ın başvurusu ile ilgili, 17 Nisan 2014 tarihinde; T. C Bulgaristan’ın başvurusu ile ilgili, 17 Nisan 2014 tarihinde; T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Genel Müdürlüğü ev sahipliğinde yapılan toplantıya; Avrupa Birliği Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Türk Patent Enstitüsü, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM), Türk Standartları Enstitüsü, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi ve Kayseri Ticaret Odası temsilcilerinin katıldığı istişare toplantı sonucunda itiraza ilişkin hiçbir kamu kurumu konuyu üstlenmemiş ve itiraz başvurularını tamamen Coğrafi İşaret sahiplerine bırakmıştır.

Toplantıda çıkan diğer bir sonuç ise (tüm kamu kurumlarının görüşü); Kayseri Ticaret Odası tarafından, en kısa sürede, marka, patent ve Coğrafi İşaret konusunda uluslararası tecrübesi bulunan bir firma ile irtibata geçilmesi yönündedir.

AB İTİRAZ İÇİN HAZIRLANAN EKLER Kayseri Ticaret Odası’nın aldığı “Pastırma” Coğrafi İşaret Belgesi Fotokopisi, “Kayseri” kelimesinin etimolojik raporu, “Pastırma” kelimesinin etimolojik raporu, “Pastırma” ile ilgili TÜBİTAK-MAM raporu, PaSuMa Festivali ile ilgili haberlerin bulunduğu “Tüketici Bülteni”dergisi, Kayseri’de Pastırmacılık kitabı (KTO Yayını), Yöresel Ürünler Kitabı (KTO Yayını), “Pastırma” ile ilgili Türk Standartları Enstitüsü Standartları, Kayseri’de “Pastırma” Üretimi Yapan Üretici ve Satıcılar Listesi, 1900’lü yılların başlarına ait Pastırma Üretici ve Satıcılarının Resimleri, TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nun ve Kayseri Ticaret Borsası Başkanı Şaban Ünlü’nün Fuar resimleri.

SONUÇ OLARAK : TOBB bünyesinde konu ile ilgili bir birim oluşturulmalı veya var olan birime görev verilmelidir. Her Kurum ya da STK AB tescil başvurusu yapmak için yeterli alt yapıya sahip değildir. Bu konuda Bulgaristan örneğinde Odamızın istişare içerisinde olduğu TOBB Brüksel temsilciliği mutlak suretle bu yapının içerisinde yer almalıdır. Şöyle ki; AB tescil merkezi Brükselde bulunmaktadır. Merkezde değerlendirici uzmanlara ulaşmak neredeyse imkansız. Ancak; TOBB Bürüksel temsilcisi ve Bakanlık yetkilisi merkezden randevu alarak Bizim verdiğimiz bilgiler doğrultusunda görüşmeler yapmışlardır ve Bize rehberlik etmişlerdir. (evrakların genel düzenleme şekli, üst yazıların içeriği gibi, gönderim şekilleri vb.)

Yine itiraz sürecinde yaşanan sıkıntılardan biri de tercüman sıkıntısıdır. Çeviriyi yapacak tercümanın sadece İngilizceye çevirmesi yeterli değil, konunun tekniğine hakim çeviri olması önemlidir. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi PASTIRMA raporunun çevirisini incelemeleri için gönderdiğimizde, değiştirilmesi istenen ya da düzeltilmesi gereken terimlerin çokluğu, çevirilerinin önemini bir kez daha ortaya çıkarmıştır.

Yurtdışı temsilciliklerimizde konunun hassasiyeti iletilerek, bulundukları ülke basınında Türkiye’ye ait ürünler için coğrafi işaret ile ilgili haberlerin (dergi, gazete gibi) toplanması gerekmektedir. Bulgaristan örneği, önce Bulgaristan basının da yer almış daha sonra ikinci başvuruda orada yaşayan vatandaşlarımızın bilgi vermesi ile haberdar olunmuştur. Ayrıca TÜBİTAK veya Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın elinde hazır bir çok tespit ve ürün raporları yer almaktadır. Bu ürünler için ne girişimde bulunuluyor ne de bu bilgiler in kullanılmasına izin veriliyor.

TEŞEKKÜRLER