KAHVE TELVELERİMİZİ ATMAYALIM ! Sena ERBAŞ, Berivan TEL PROJE DANIŞMANI: Özen IŞIK İSTANBUL ÜSKÜDAR LİSESİ PROJENİN ADI: Kahve Telvelerimizi Atmayalım ! GİRİŞ PROJENİN AMACI: Yağlı içeriği olan bitkisel atık maddelerden farklı çözücülerle çalkalama yapılarak özütleme işlemi sonucunda elde edilen yağlardaki asitliğin oleik asit cinsinden belirlenerek kullanımına uygunluğu hakkında bilgi edinilmesi. Bizim çalışmamızda; diğer çalışmalardan ayrılan birinci yön, özütleme işleminde çalkalama yönteminin uygulanması, ikinci yön ise çözücü olarak dietil eter, petrol eteri ve kloroform ile ayrı deneyler yapılmasıdır. Proje çalışmamızın konusu; Türk kahvesi telvesinin farklı çözücülerle çalkalama yapılarak özütlenmesi ile elde edilen yağlarda yağ asitliği tayinidir. DENEYSEL Ticari olarak satılan bir kahve markasının evde içilmesi sonucu elde edilen telveler toplanarak 80-90 °C sıcaklıkta yaklaşık 4 saat kurutuldu. 100’er gram kahve telvesi; 300 mL petrol eteri, 300 mL dietil eter ve 300 mL kloroform içerisine konularak 3 saat çalkalama işlemi yapıldı. Alınan yağ tabakası kısmında kalan çözücüyü uzaklaştırmak için su banyosunda buharlaştırma işlemi yapıldı. Elde edilen yağlardan 1’er gram tartılarak, 25 mL etanol + 25 mL dietil eter karışımında çözüldü. 4-5 damla fenolftalein damlatılarak standartlaştırılmış 0,1 N etanollü KOH çözeltisi ile titre edildi. Yöntem 1 Yöntem 2 TARTIŞMA -SONUÇ   Yağ özütlenmesi işlemlerinde yaygın olarak kullanılan soxhlet özütleme cihazı kullanılmadan basit çalkalama yöntemi uygulanarak atık olarak değerlendirilebilecek kahve telvesi içinde mevcut olan yağların özütlenmesi gerçekleştirilmiştir. ÇÖZÜCÜ dietil eter petrol eteri kloroform çalışmalar elde edilen yağ miktarları (g) oleik asit miktarları (% asitlik) 1 3,38 2,10 5,86 1,80 6,90 2 2,46 1,76 3,52 1,64 6,54 3 2,14 2,69 5,30 6,98 4 2,74 2,22 4,82 5,72 Ortalama değerleri 2,68 2,19 4,88 1,71 1,74 Standart sapma 0,53 0,38 1,00 0,08 0,58 0,07 Çözücü seçiminde, yanıcı olmaması ve solunumu daha az etkilemesi özellikleri yanında kloroformun, kahve telveleri ile daha homojen olarak karışması ve çökelmeye engel olması daha iyi verimle yağ özütlenmesinde kullanılabilirliğini verilerden değerlendirebiliriz. Yağ asitleri yağ endüstrisinde istenilmeyen bir kavramdır. Yağların kalitesinde önemli yer teşkil ederler. Yağ asit değeri bir yağda ne kadar düşük ise yağın kalitesi o kadar iyidir. Endüstride yağda bulunan yağ asitlerini gidermek için sabunlaşma tepkimelerinden yararlanılmaktadır. Telve içinde içerisindeki serbest yağ asitleri NaOH ile muamele edildiğinde sabunlaşma reaksiyonu sonucu ortamdan uzaklaştırılır. Bu aşamada elde edilen sabun tortusu ise sabun sanayisinde kullanılır. *Prof.Dr.Turgut GÜNDÜZ, Kantitatif Analiz Ders Kitabı, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Analitik Kimya Kürsüsü, 1993. *Yüksel Abalı, Ramazan Gümüş, Seher Vatansever, Nurtaç Ersöz, V.Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu 2009 - Diyarbakır, Celal Bayar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü, MANİSA. *Çiğdem AYDIN , Fırat ÖZEL, Pars Eğitim ve Danışmanlık Gıda Analizleri , http://firatozel.files.wordpress.com/2011/11/gc4b1da-analizleri.pdf *Deney 5, Organik Kimya Föyleri, Anadolu Üniversitesi. *Material Safety Data Sheet Ethyl ether , Chloroform & Petroleum ether MSDS, http://www.sciencelab.com/. KAYNAKLAR