HİPERTANSİYON GERÇEKLER Prof.Dr.Saide Aytekin İSTANBUL FNH

Tanım Sistolik (büyük) kan basıncının 140 mmHg, diastolik (küçük) kan basıncının ise 90 mmHg’nın üzerinde olmasına hipertansiyon denir. (Tansiyon yüksekliği)

17 mayıs Dünya Hipertansiyon günü Hipertansiyon dünyadaki erişkin nüfusun %26.4’nü etkilemekte (972 milyon erişkin) Hipertansiyon yılda yaklaşık 7.1 milyon kişinin ölüme sebep olmaktadır.

1999-2000 Dünya sağlık örgütü inceleme anketlerine göre: %30 Hipertansiyon hastası, farkında değil. %11 Hipertansiyon hastası olduğunun farkında, ancak tedavi almıyor. %25 Tedavi alıyor,hipertansiyonu kontrol altında değil. %34 Tedavi alıyor, hipertansiyonu kontrol altında (AKB <140/90 mmHg)

Türkiye’de erişkin nüfusun % 33’ü (12 milyon erişkin) etkilenmekte. Çalışmalar, 31 yaş üzerinde 8.8 milyon kişide şiddetli hipertansiyona işaret etmekte. Halen tedavi alan her 3 erkek ve 4 kadından 1 tanesinde kan basıncı kontrol altında.

Gelişmiş batı ülkelerinde erişkin nüfusta %20-25 hipertansiyon sıklığı olduğu bildirilmektedir. Yine gelişmiş ülkelerde bu hastaların yaklaşık yarısında tanı konabildiği sanılmaktadır. Tanı konanların ABD’de %27.4’ünde, Almanya’da %22,5’inde yeterli etkinlikte tedavi yapılabildiği bildirilmektedir. Hipertansiyon en sık Kuzey Japonya’da, en az ise Hindistan’da görülmektedir.

Değişik çalışmalara göre Türkiye’de erişkin nüfusta bazı kronik hastalıkların sıklıkları Hastalık % Hipertansiyon (30 yaş + ) 12.0 – 38.0 İskemik kalp hastalıkları (30 yaş +) 3.0 – 6.6 Diyabetes mellitus (20 yaş+) 3.5 – 5.0 Depresyon (20 – 49 yaş) 23.0 – 27.0 Osteoartrit (50 yaş +) 25.5 – 38.8 Astma (20 yaş +) 5.2 – 10.5 Kronik bronşit (20 yaş +) 7.1 – 17.7

KAN BASINCI SINIFLANDIRMASI KB sınıfı Sistolik KB Diyastolik KB Normal <120 <80 Prehipertansiyon 120-140 80-90 Evre 1 HT 140-160 90-100 Evre 2 HT ≥160 ≥110

Hipertansiyonlu kişilerin Nedeni belli olan HİPERTANSİYON BİRİNCİL HİPERTANSİYON Nedeni belli olmayan Hipertansiyonlu kişilerin %90-%95’İ OLUŞTURUR İKİNCİL HİPERTANSİYON Nedeni belli olan HİPERTANSİYON %5 -%10’U OLUŞTURUR

Sistolik tansiyon (mmHg) Diyastolik tansiyon (mmHg)   Sistolik tansiyon (mmHg) Diyastolik tansiyon (mmHg) Toplantı +20 +15 Çalışma +16 +13 Seyahat +14 +9 Yürüyüş +12 +6 Giyinme +11 +10 Ev işleri Telefon konuşması +7 Yemek Konuşma Masa işi +5 Okuma +2 Televizyon izleme +1 Uyku -10 -8

HİPERTANSİYON NEDENLERİ Böbrekle ilgili sorunlar Hormonal sorunlar İlaca bağlı sorunlar Nörojenik sorunlar Hamileliğe bağlı sorunlar (Gebelik)

HİPERTANSİYON OLUŞUMUNU KOLAYLAŞTIRAN FAKTÖRLER Kalıtım Aşırı tuz kullanma Yaş artışı (65 yaş üzeri) Irk (Siyah ırk) Cinsiyet Stres

HİPERTANSİYON OLUŞUMUNU KOLAYLAŞTIRAN FAKTÖRLER Serum kolesterol yüksekliği Sigara Diyabet Şişmanlık

HİPERTANSİYONUN BELİRTİ VE BULGULARI Baş ağrısı ( En sık rastlanan belirti) Baş dönmesi Bulantı Kusma Sersemlik Bellek bozukluğu Hiçbir yakınma olmayabilir!

HİPERTANSİYONUN BELİRTİ VE BULGULARI Kalp, böbrek, beyin, göz ve koroner damarları etkileyerek bu organlara ilişkin belirti ve bulguların ortaya çıkmasına neden olur.

HİPERTANSİYONUN KOMPLİKASYONLARI Hipertansiyon hastaları tedavi edilmez ise: - %50’si Kalp hastalıklarından - %33’ü felçten ve - %10-15’i Böbrek yetmezliğinden ölür.

HİPERTANSİYONUN KOMPLİKASYONLARI Sol kalp yetmezliği Böbrek fonksiyon bozuklukları, böbrek yetmezlikleri

HİPERTANSİYONUN KOMPLİKASYONLARI Göz dibinde pupil ödemi Kanamalar Körlük

HİPERTANSİYONUN KOMPLİKASYONLARI Anevrizma

HİPERTANSİYONUN KOMPLİKASYONLARI Beyin damarlarında hasar Felç Beyin kanamaları

HİPERTANSİYONDA YAŞAM BİÇİMİ KAN BASINCINIZI İZLEYİN

HİPERTANSİYON TEDAVİSİNDE TAKİBİN ROLÜ ÇOK ÖNEMLİDİR ! Hastaya ilacını düzenli alması ve ilacını aldıktan sonra tansiyonunun nasıl etkilendiğini anlamak için belirli aralıklarla tansiyonunu ölçmesinin önemini anlatma ÇOK ÖNEMLİDİR!

HİPERTANSİYON TEDAVİSİNDE TAKİBİN ROLÜ ÇOK ÖNEMLİDİR ! Hastanın kendini kötü hissettiği durumlarda ilaç alımından önce de kan basıncı kontrolünü yapması çok önemlidir!

ELEKTRONİK TANSİYON ALETLERİ Çeşitli marka ve modeller bulunmaktadır. Bu cihazlar otomatik olarak ölçüm yaparlar. Çoğunlukla steteskop (dinleme aleti) ihtiyacı olmaz. Üst koldan ölçüm yapanlar olduğu gibi bilekten de ölçüm yapanlar vardır.

ELEKTRONİK TANSİYON ALETLERİ Genelde elektronik tansiyon cihazlarına karşı güven ile ilgili olumsuz bir ön yargı bulunmakla birlikte, bilinen markaların cihazları rahatlıkla kullanılabilir ve doğru sonuç verirler. Yaygın inanışın aksine kolayca bozulmazlar. Ev kullanımı için pratik ve kolaydır. Herkes kolayca kendi tansiyonunu ölçebilir.

KAN BASINCI ÖLÇÜMÜ Uygun ayarlanmış ve geçerliliği gösterilmiş bir aletle Oturur pozisyonda, kol kalp hizasında, kolu bir yere dayanmış olarak 5 dakika dinlendikten sonra Ölçümden önceki 30 dakika içinde sigara, kahve içilmemeli

KAN BASINCI ÖLÇÜMÜ Uygun boyutta manşonla En az 2 ölçüm yapılmalı Ölçülen ve hedef KB değerleri sözlü yazılı olarak doktorunuza bildirilmeli.

ÖLÇÜM Manşonu, dirsek kıvrımının 3-4 cm üst kısmına, içindeki hava torbası kol atar damarını ortalayacak şekilde ve, kola tam oturacak şekilde, yeterli sıkılıkta (ne sıkı, nede gevşek) kola sarınız Avuç açık olmalı

TANSİYONUMUZU ÖLÇTÜRMELİYİZ ÇÜNKİ... - Ülkemizde her 3 kişiden 1’i hiç tansiyonunu ölçtürmemiş ! -Ülkemizde 18 yaş üstünde her 3 erişkinden 1’inde hipertansiyon vardır. -Ülkemizde hipertansiflerin çoğu (%60) durumun farkında değil; çoğu tedavi almıyor (%70) ve çoğunun tansiyonu kontrol altında değildir (%92). -Ülkemizde her 4 ölümden 1’i hipertansiyonun kontrol edilmesi ile önlenebilir. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı

HİPERTANSİYONU ÖNLEMEK İÇİN YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLERİ Fazla kilolardan kaçınmak Tuzu kısıtlamak Fiziki aktiviteleri artırmak Stresten uzak durmak Hayvansal besinlerden kaçınmak Bitkisel besinleri daha fazla tüketmek Vitamin ve minerali yeterli almak Alkol alımını kısıtlama ve sigaranın kesilmesi

Alkol kullanmayın ya da en aza indirin Tuza dikkat edin Et suları, soslar, salamuralar gibi tuzlu ürünler yerine Taze sebze ve meyveleri tercih edin

TUZ NEDEN BU KADAR ZARARLI? TUZ (sodyum) -Vücut da su tutuyor. -İştahı artırıyor. -Tansiyon yükseliyor. -Tansiyon ilaçları etkisiz hale geliyor. -Tansiyon yükselmesine bağlı beyin kanaması ve felçe yol açıyor. -Damarlarda tansiyonun etkisi ile anevrizma, yırtılma riski oluyor. -Böbrek yetmezliğine yol açıyor. -Görmede bozulma, kemik erimesi...

Türkiye’de günlük tuz alımı diğer ülkelere göre çok fazla!... Diğer ülkelere göre tuz tğketimiz çok fazla ! Bunun sonucunda da ülkemnizde çok fazla sayıda kalp hastası ve hipertansiyon söz konusu... n=2195 1. SALTurk Çalışması, Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği, 2008. 2. Elliott P et al. Arch Intern Med. 2006 Jan 9;166(1):79-87.

SAĞLIKLI BİR İNSAN GÜNDE NE KADAR TUZ ALMALI? Tuz insan vücudunda pek çok fonksiyon için gerekli Ama fazlası çok zararlı. Günde en fazla 6 gr tuz veya günde 2400 mg sodyum almalıyız Yani bir çay kaşığı kadar!

İHTİYACIMIZ = GÜNDE 4-6 GR TUZ Bu miktar tüm gün boyunca alacağımız miktardır! Gıdaların kendi özündeki tuz Yemek pişirirken katılan tuz Sofrada ilave ettiğimiz tuz Toplamı 6 gr’ı geçmemeli! Burada vurgulanması gereken: bir gün boyunca aldığımız tüm tuz miktarı yani [Gıdaların kendi özündeki tuz+Yemek pişirirken katılan tuz + Sofrada ilave ettiğimiz tuz] hepsinin toplamı 6 gr geçmemeli.

TUZU FAZLA OLAN BESİNLER Zeytin, turşu, salamura besinler, konserveler, tuzlanmış balık, tütsülenmiş besinler, peynir, salam,sucuk, sosis, ev salçası, soda, şalgam suyu, et suyu tabletleri, karbonat, kabartma tozu, hazır soslar, ketçap, hardal, soya sosu, fast food ürünleri, tuzlu kuruyemişler. Bu slide da özellikle ev salçasının zararlı olduğu vurgulanmalı

YAĞLAR KONUSUNDA ÖLÇÜLÜ OLUN Bitkisel Yağlar ( Mısırözü, Ayçiçek, Zeytinyağı tercih edin) Yağsız süt ürünlerini tüketin. (Yarım yağlı süt, yağsız yoğurt) Yağsız et ürünlerini tüketin. (Yağsız et, tavuk eti, balık) Kremalı pastalar ve katı yağ içeren yiyecekleri yemeyin.

Hipertansiyonluların % 60’ı ideal vücut ağırlığından OBEZİTE İLE SAVAŞ Hipertansiyonluların % 60’ı ideal vücut ağırlığından % 20 fazladır

AEROBİK EGZERSİZ VE FİZİK AKTİVİTE: Her gün (mümkünse) yaş için önerilen maksimal aerobik kapasitenin % 80’ine ulaşan, 30 dak/gün, fizik aktivite Maksimal hedef kalb hızı : (220 – yaş) Kan basıncını artırabilmesi nedeniyle izometrik egzersizden kaçınılmalıdır

TEDAVİDE ÖNLEMLERİN FAYDASI Yaklaşık SKB Azalması Kilo verme 5-20 mmHg/10 KG Yeme alışkanlığı 8-14 mmHg Tuz kısıtlaması 2-8 mmHg Fizik aktivite 4-9 mmHg Alkol 2-4 mmHg

TEDAVİYİ ZORLAŞTIRAN FAKTÖRLER Hastalar, Hastalığını kabul etmemekte veya kabul etmeleri oldukça zaman almaktadır Hastalığın ömür boyu süreceğini kabulde zorlanmaktadırlar İlaçların düzenli alınması gerektiğini kabulde zorlanmakta ve tansiyon normale inince ilaçları bırakmak istemektedirler İlaçların karaciğer, böbrek gibi organlarına zarar vereceğini zannetmektedirler

HİPERTANSİYON HASTALARININ YAPTIKLARI HATALAR Sarımsak, maydonoz gibi bitkilerin tansiyonu düşürdüğüne inanmak Hipertansiyon tedavisinin ömür boyu süreceğini bilmemek Komşuların ilacını kullanmak Her sorunun kaynağı kullanılan ilaç değildir Kullandığınız ilacı iyi tanımalısınız Doktorunuza danışmadan ilaç değiştirmeyin Benim bünyem tansiyona dirençlidir

TANSİYONUNUZU DÜZENLİ ÖLÇTÜRMEYİ VEYA ÖLÇMEYİ İHMAL ETMEYİNİZ!

TANSİYON İLAÇLARINIZI DÜZENLİ KULLANIN!

TUZ TÜKETİMİNİ AZALTALIM!

DÜZENLİ YÜRÜYÜŞ YAPALIM!

ÇOCUKLUKTAN İTİBAREN DÜZENLİ VE DENGELİ BESLENELİM!

STRESDEN UZAK DURALIM!