GAZETECİLİK ARAŞTIRMALARI Erman YÜCE

Medya Kurumları ve Gazeteci

Dutton’a göre medya kurumları üç farklı yaklaşımla incelenir. Liberal çoğulcu yaklaşım Eleştirel yaklaşım Toplumsal eylem yaklaşımı

Gazeteciler medya kurumları içinde ne kadar özgür? Çalıştıkları kurumların gazetecinin üzerinde etkisi nedir? Türkiye ve Yunanistan’da gazetecilerle yapılan görüşmelerin ilk ortaya koyduğu şey gazetecinin çalıştığı örgüt içinde kendisini özgür hissetmediği ve büyük ölçüde sınırlanmış olduğudur.

Gazeteciler kendi ideolojik eğilimlerine hizmet eden kurumlarda çalışsalar bile toplumsal eylem yaklaşımı içinde birey ve kurumların, resmi otoriteyle çatışması pek belirgin bir özellik değildir. Gazeteci önce patronu sonrada genel yayın yönetmeniyle çatıştığı için o kurumda çalışamaz hale gelir.

Negrine göre medya örgütleri haber akışında: Hiyerarşi ve bürokrasiyi takip eder. Bakanlık, emniyet ve parlamento da daimi çalışanı vardır. Belli tarih ve olayları not ederler. Bazı alanlarda uzman muhabirler yetiştirir. Spor, ekonomi gibi…

Üç başlıkta Medya Kurumları ve Gazeteci Medya örgütü ve gazetecinin özgürlüğü Uzmanlaşma ve gazetecilerin özgürlüğü Editör bağımlılığı

Medya Örgütü ve Gazetecinin Özgürlüğü Kurum içerisinde günlük haber akışı hazırlanırken aşağıdan yukarı ve yukarıdan aşağı iki yol takip edilir. Bir doğruyu söyleme mesleğidir gazetecilik. Gazeteci bir kuruma girdikten sonra çıkar gruplarına ve siyasilere yakınlığı ya da kurumun ideolojisi çerçevesinde şekil alır. YALAN

Türkiye’de göreve yeni başlayan muhabir (çaylak), adliyelerde çalışırken Yunanistan’da sokak röportajlarına gönderilirler ve çok nadir olarak bazı medya kuruluşları, deneyimli muhabirlerin yanına çaylakları asistan olarak verir. Spor, ekonomi, dış politika gibi uzmanlık alanlarında çalışmalar daha ziyade bir masa başında ve o alanın muhabirleri bir şefe bağlı çalışır. Yunanistan ve Türkiye’deki bariz fark ise Atina her yönüyle Yunanistan’ın haber merkeziyken Türkiye, Ankara temsilcisi adı altında güçlü yazarlarıyla güçlü bir büro kurar. Çünkü medya kuruluşları İstanbul’da gelişmişken siyasetin merkezi Ankara’dır.

Muhabir İstanbul’a haberi yollar. Ancak; Haberin %30-40 arasında yayınlanma şansı vardır. Başlığa müdahale edilebilir. Ters başlık atılabilir. Muhabir haberin özüne yabancılaşır. Kurumla aynı çizgide olsa bile yazıda “kontrol” sahibi olamaz.

Kuruluş küçüldükçe gazeteci özgürleşir!!! Sistem; “Benim doğrularımı yazdığın sürece varsın, yanlışlarımı yazarsan yoksun.” diyor. Kuruluş küçüldükçe gazeteci özgürleşir!!!

Bir Türk gazeteci: Gazetecinin hayatını kazanmak için yalnızca çalıştığı gazeteye bağımlı olmadığını bilmesinin çok önemli olduğunu vurguluyor. “Ancak böyle olunca kafandaki oto-sansürü azaltabilir, kafandaki sınırları genişletebilirsin. Ama yalnızca çalıştığın gazeteye bağımlı olduğunu hissedersen hem ekonomik hem de fikri açıdan köleleşiyorsun.”

Uzmanlaşma ve Gazetecilerin Özgürlüğü Modern zamanın getirisi uzman gazeteci barındırmayı zorunlu kılar. Uzmanlaşma sadece spor ve ekonomi de değil bunun dışındaki alt dallarda da gelişir. Uzman gazeteci kurum içinde kendini daha güçlü ve özerk hisseder. Bu özerklik haber olarak tanımlanacak olayı ilk seçimdeki kontrolüne dayanır. Uzmanlaşma, muhabiri editör karşısında bağımsızlaştırırken “kaynağı” bağımlı hale getirir.

Bu konuda son noktayı Yunanlı bir radyo muhabiri şöyle koyar: “Uzman olunca nasıl özgür olabilirsin ki? Yani, editörün senin ne yazdığını anlamayacak! Özgürleşme getireceği iddiasının temelinde yatan bu değil mi? Peki sorarım size; editörün anlamadığını okuyucu nasıl anlayacak? UZMAN YAZARLAR İÇİN UZMAN OKURLAR YOK Kİ!

Editör Bağımsızlığı Muhabirin bağımsızlığından söz edilebilir mi? İdeolojisi olmayan bir kurum var mıdır? Kurumlarda demokrasiden söz edilebilir mi? Evet demokrasinin (bir zamanlar) tartışmalı ülkesi Güney Kore’de söz edilebilir.

2013’de tirajı 200. 891 olan Hamyoreh Shinmun gazetesi (ülkede 8 2013’de tirajı 200.891 olan Hamyoreh Shinmun gazetesi (ülkede 8. sırada) hisse senetleri satışı yoluyla oluştuğundan geniş tabanlı sahiplik yapısıyla demokratik ve örgütsel işler. Deneyimli gazeteciler arasından tüm muhabirlerin oylarıyla seçilen genel yayın yönetmeni ve yardımcı muhabirler üst düzey iş yapar. O yüzden geniş kitlelere ulaşır.

Bir medya patronunun, parasını yatırdığı medya kuruluşunu kar getirecek bir işletme olarak görmesi son derece doğal. Hiçbir işveren işletmesinden kar beklediği için suçlanamaz. Ancak, bir medya kuruluşunun kar uğruna gazetecilik mesleğinin ilkelerine ters işler yapması, bir hastanenin daha fazla para için sağlık yerine hastalık dağıtması ile kıyaslanabilir.

Gazetecilik tarihi aslında bir editör bağımsızlığı tarihidir ve tarih baskıları kabul etmediği, gazetecilik çizgisinin dışına çıkmadığı için istifa eden gazetecilerle doludur. Ne yazık ki, son derece yaşamsal olan editör bağımsızlığı ilkesi dünyanın pek çok yerinde erozyona uğramıştır.

Bir Genel Yayın Yönetmeninin Teorisi: Kavak Teorisi Artık güçlü olana direnmenin modası geçmiştir. Güç karşısında eğilmekten başka yol yoktur, ama fırsat bulunca dikilmekte gerekir. Patron bastırınca eğilip onun taleplerini yerine getirmek, fırsat bulunca kendi isteğin doğrultusunda yazmaktır.

Kavak ağacı, rüzgarda biraz eğilip esintiyi geçiştirdiği, rüzgar kesilince de tekrar dikildiği için gazeteci kendini kavağa benzetmiştir ama bir gazeteci çınar gibi ulu (bilgi dolu) ve dimdik durmalıdır. Tuğba SAYGI 110506002 GZT-3