Yrd. Doç. Alptekin AKTALAY 050114250 Hazırlayan: Veysel TAŞ İDARE HUKUKU Konu:Türk İdare Teşkilatının Görünümü

I-MERKEZDEN YÖNETİM II-YERİNDEN YÖNETİM İÇİNDEKİLER TÜRK İDARE TEŞKİLATININ GENEL GÖRÜNÜMÜ   I-MERKEZDEN YÖNETİM A-Merkez (Başkent) Teşkilatı B-Merkezin Taşra Teşkilatı II-YERİNDEN YÖNETİM A-Yer Bakımından Yerinden Yönetim İdareleri B-Kamu Kurumları; Hizmet Bakımından Yerinden Yönetim İdareleri C-Kamu Kurumu Niteliğinde Meslek Kuruluşları D-Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar

A-Merkez (Başkent) Teşkilatı   Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından, Anayasa ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.(Anayasa m.8) Başkent teşkilatı, Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulu,Başbakan ve Bakanlardan oluşur.

1-Cumhurbaşkanı Cumhurbaşkanı Devletin başıdır.Bu sıfatla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder.(Anayasa m.104) Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler yargı denetimi dışındadır.

Cumhurbaşkanının nitelikleri ve tarafsızlığı Cumhurbaşkanı kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir.Cumhurbaşkanı seçilenin varsa parti ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.Cumhurbaşkanı, görevine başlarken Türkiye Büyük Millet Meclisi önünde , anayasada belirtilen and metnini okuyarak göreve başlar.  

Cumhurbaşkanının yürütme alanına ilişkin görev ve yetkileri 1- Başbakanı atamak ve istifasının kabul etmek. 2- Başbakanın teklifi üzerine bakanları atamak ve görevlerine son vermek. 3-Gerekli görüldüğü hallerde Bakanlar Kuruluna başkanlık etmek veya Bakanlar Kurulunu başkanlığı alrında toplantıya çağırmak.

-5 Milletler arası andlaşmaları onaylamak ve yayımlamak. 4- Yabancı devletlere Türk Devletinin temsilcilerini göndermek, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul etmek. -5 Milletler arası andlaşmaları onaylamak ve yayımlamak. -6 Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar vermek.  

Cumhurbaşkanının idare alanına ilişkin görev ve yetkileri 1- Genel Kurmay Başkanını atamak. 2- Milli Güvenlik Kurulunu toplantıya çağırmak ve başkanlık etmek. 3- Olağanüstü hal ve sıkıyönetim ilanında Bakanlar kuruluna başkanlık etmek. 4- Yükseköğretim Kurulu üyelerini ve başkanını seçmek ve atamak. 5- Üniversite rektörlerini seçmek ve atamak. 6- Kararnameleri imzalamak.

Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu -Siyasi sorumluluğu; Cumhurbaşkanının görevleri ile ilgili olarak siyasi sorumluluğu yoktur.Parlamento, siyasi olarak Cumhurbaşkanını görevden alamaz. -Cezai sorumluluğu; Cumhurbaşkanının görevi ile ilgili suçlar nedeniyle cezai sorumluluğu yoktur.Bunun tek istisnasi ‘’VATANA İHANET’’ suçudur.Cumhurbaşkanı görevi ile ilgili olmayan suçlar bakımından her vatandaş gibi sorumludur. -Hukuki sorumluluk(Tazminat sorumluluğu); Hukuki sorumluluk, kişinin davranışlarıyla başkasına zarar verdiğinde, bu zararların tazmin sorumluluğudur.

Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği Teşkilatı   Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği Teşkilatı Cumhurbaşkanının görevlerini yerine getirebilmesi için bir idari teşkilata ihtiyaç vardır.Bu teşkilat ‘ Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğidir’Burada personel atama işlemleri Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir. Genel sekreter ,Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve ona karşı sorumludur. İnceleme Başkanlığı,Hukuk İşleri Başkanlığı, Kanunlar ve Kararlar Başkanlığı gibi kurumlar genel sekreterin hizmeti altındadır.

Devlet Denetleme Kurulu Bu kurulun kuruluş amacı, İdarenin hukuka uygun, düzenli ve verimli çalışmasının sağlanması amacıyla oluşturulmuştur.Devlet Denetlme kurulu dokuz üyeden oluşur.Devlet Denetleme Kurulu Başkanını üyeler arasından Cumhurbaşkanı seçer.Başkanın görev süresü 2 yıldır.  

Devlet Denetleme Kurulunun görev alanları; 1- Tüm kamu kuruluş ve kurumları. 2- Tüm kamu kuruluş ve kurumları tarafından en az sermayelerinin yarısından çoğuna katılmak suretiyle oluşturulan her türlü kuruluşlar. 3- Kamu kurumu niteliğinde olan meslek kuruluşları. 4- Her düzeydeki işci ve işveren meslek teşekkülleri. 5- Kamuya yaralı dernekler.  

2-Bakanlar Kurulu ve Başbakan   a- Bakanlar Kurulu Bakanlar Kurulu, Başbakanın başkanlığında bakanlardan oluşmaktadır.Başbakan, Cumhurbaşkanınca , Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri arasından atanır.Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Başbakanca seçilir ve Cumhurbaşkanınca atanır; gerektiğinde Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanınca görevlerine son verilir.

  Bakanlar kurulu; Başbakan(1) + Başbakan yardımcıları (4) +bakan (21) kişiden oluşur. Bakanlar kurulu, Başbakanın başkanlığında toplanır ve çalışır.(AY. M.112)Gerek duyulduğunda Cumhurbaşkanı da Bakanlar Kuruluna başkanlık edebilir.

Bakanlar Kurulunun İdari Görevleri - Tüzük çıkarmak. - Yönetmelik çıkarmak. - Olağanüstü hal ve sıkıyönetim ilan etmek. - Milli güvenliği sağlamak. - Silahlı kuvvetleri yurt savunmasına hazırlamak. - Genelkurmay Başkanını seçmek.

Bakanlar Kurulu Üyelerinin Sorumlulukları (a)Siyasi sorumluluk; Başbakan ve Bakanlar görevleri ile ilgili olarak Meclise karşı sorumludurlar.   (b)Cezai sorumluluk; Başbakan ve Bakanların cezai sorumluluklarını göreviyle ilgili suçlar ve görevi ile ilgili olmayan suçlardan sorumluluk şeklinde ikiye ayırmak gerekir.

  -Görevle ilgili suçlardan sorumluluk; Bakanlar kurulu üyelerinin görevleri ile ilgili ( görevi kötüye kullanma, rüşvet, zimmet, ihaleye fesat karıştırma) gibi suçlardan dolayı cezai sorumlulukları vardır. Bu suçlardan yargılanabilmeleri için , meclis soruşturması açılıp Yüce Divana gönderme kararının alınması gerekir.

-Görevle ilgili olmayan suçlardan sorumluluk; Bakanlar kurulu üyeleri, görevle ilgili olmayan suçlar bakımından dokunulmazlıktan yararlanırlar.Yargılanabilmeleri için görevlerinin sona ermesi ya da Meclis tarafından dokunulmazlıklarının kaldırılması gereklidir.  

(c)Hukuki sorumluluk; Bakanlar Kurulu üyelerinin hem görevle ilgili hemde görev dışındaki tutumlarından dolayı hukuki sorumlulukları bulunmaktadır.Verdikleri zararı tazmin etmek zorundadurlar.

b-Başbakanlık ve Başbakan Başbakan kural olarak siyasi bir makamdır ve hükümetin genel siyasetinin yürütülmesi ile görevlidir.  

Başbakanın İdari görevleri - Bakanlar Kuruluna başkanlık etmek. - Bakanlar arasında işbirliğini sağlamak. - Bakanların görevlerini yerine getirmesini gözetmek. - Milli Güvenlik Kuruluna katılmak ve Cumhurbaşkanının olmadığı durumlarda kurula başkanlık etmek. - Hiyerarşi yetkisi. - İdari vesayet yetkisi. - Atama yetkisi. - Karşı imza yetkisi. - Harcama yetksi. - Düzenleme yetkisi. - Devlet tüzel kişiliğini temsil etme yetkisi.

  Başbakanlık Teşkilatı Başbakanlık Teşkilatı; Merkez teşkilatı ile bağlı ve ilgili kuruluşlardan meydana gelir. Başbakan yardımcılığı; Sayısı 5’i geçmemek üzere başbakan yardımcısı bakan atanır. Müsteşar; En yüksek devlet memuru olan müsteşar,Başbakanlık teşkilatının Başbakandan sonra üst amiridir.Müsteşar hizmetlerin yürütülmesinde Başbakana karşı sorumludur.Başbakanlıkta, Müsteşara yardımcı olmak üzere beş Müsteşar yardımcısı görevlendirilebilir.

Başbakanlık ana hizmet birimleri -Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü -Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü -Devlet Arşivler Genel Müdürlüğü -Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü -Dış İşleri Başkanlığı

Başbakanlık danışma ve denetim birimleri -Teftiş Kurulu Başkanlığı -Strateji Geliştirme Başkanlığı -Başbakan Müşavirleri -Hukuk Hizmetleri Başkanlığı -Başbakanlık Müşavirliği -Basın Müşavirliği

Başbakanlık yardımcı hizmet birimleri -Bakanlar Kurulu Sekreterliği -İdari ve Mali İşler Başkanlığı -Halkla İlişkiler Daire Başkanlığı -Özel Kalem Müdürlükleri  

3-Bakanlıklar ve Bakanlar   Bakanlık: Merkezi idarenin üstlendiği kamu hizmetlerinin örgütlenmiş şekillerine bakanlık denir.Bakanlıkların devlet tüzel kişi kişiliği dışında ayrı bir tüzel kişilikleri bulunmamaktadır.Bakanlık teşkilatının başında bulunan kişi ye de ‘’bakan’’ adı verilmektedir.Bakanlar hem hükümetin bir üyesi olarak siyasi kimliğe, hem de bakanlık denilen idari teşkilatın başı olarak idari kimliğe sahiptirler.

Bakanların İdari Görevleri 1-Devlet tüzel kişiliğini temsil yetkisi; Bakan, bakanlığın üstlendiği kamu hizmetlerini, devlet tüzel kişiliği adına yürütür. 2-Hiyerarşi yetkisi; Bakan, bakanlık teşkilatının en yüksek hiyerarşik amiridir. 3-İdari vesayet yetksi; Bakan, bakanlığa bağlı ya da bakanlıkla ilişkili kamu tüzel kişileri üzerinde idari vesayet yetkisi kullanır.

4-Harcama yetkisi; Bakanlık bütçesini harcama yetkisine sahiptir. 5-Düzenleme yetkisi; Bakanlar, görev alanlarıyla ilgili olarak, kanunların uygulanmasını göstermek için yönetmelikler yapabilir. 6-Atama yetkisi; Bakan kanunla kendisine verilen atama yetkilerini kullanır. 7-Karşı – imza yetkisi; Cumhurbaşkanının tek başına yapabileceği işlemler dışındaki işlemler, başbakan ve ilgili bakan tarafından imzalanır.  

Bakanlık Teşkilatı Bakanlıkların kurulması, kaldırılması , görevleri ,yetkileri ve teşkilatı kanunla düzenlenir. Bakan yardımcısı; Bakan yardımcıları görevlerini yerine getirirken Bakana karşı sorumludurlar.Bakan yardımcıları hükümetin görev süresiyle sınırlı olarak görev yapar.Hükümetin görevi sona erdiğinde bakan yardımcılarının da görevi sonra erer.Bakan yardımcıları gerektiğinde Hükümetin görev süresi dolmadan da görevden alınabilirler.

Müsteşar; Müsteşar, bakandan sonra en yetkili kişidir Müsteşar; Müsteşar, bakandan sonra en yetkili kişidir.Memurluk güvencesine sahip, meslekten gelen ve sürekli bir memurluktur.  

4-Merkeze Yardımcı Kuruluşlar   4-Merkeze Yardımcı Kuruluşlar Başkentte, mühtelif yardımcı kuruluşlar yani danışma organları bulunmaktadır. Özellikleri; idarenin bütünlüğü ilkesi gereğince devlet tüzel kişiliği içinde yer alırlar.-Bu kuruluşlar belli oranlarda özerk kuruluşlardır.

Danıştay Danıştay ‘ın Görevleri Danıştay hem bir ‘’yüksek mahkeme’’ hem de ‘’danışma ve inceleme’’ merciidir. Danıştay ‘ın Görevleri Başbakanlık ve Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarı ve teklifleri hakkında görüşünü bildirmek. Tüzük tasarılarını incelemek. Kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içinde düşüncesini bildirmek. - Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık tarafından gönderilen işler hakkında görüş bildrimek.  

b) Sayıştay Anayasanın 160. Maddesine göre sayıştay,Merkezi yönetim bütçesi içindeki idarelerin, sosyal güvenlik kurumlarının ve mahalli idarelerin gelir, gider ve mallarını, TBMM adına denetleyen, sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlayan ve kanunlarla verilen inceleme ve denetleme görevini yapan bir kuruluştur.

c)Milli Güvenlik Kurulu   c)Milli Güvenlik Kurulu Oluşumu; Cumhurbaşkanının başkanlığında, Başbakan, Genelkurmay başkanı, Başbakan yardımcıları, Adalet, Milli Savunma , İçişleri, Dışişleri Bakanları, Kara, Hava ,Deniz Kuvvet Komutanları ve Jandarma Genel komutanından oluşur. Görevleri; Devletin milli güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili alınan tavsiye kararları ve gerekli koordinasyonun sağlanması konusundaki görüşlerini Bakanlar Kuruluna bildirir.

d) Ekonomik ve Sosyal Konsey   d) Ekonomik ve Sosyal Konsey Anayasaya göre Ekonomik ve Sosyal Konsey, ‘’ Ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında hükümete istişari nitelikte görüş bildirmek amacıyla’ kurulmuştur.

B-Merkezin Taşra Teşkilatı  Merkezi idarenin üstlendiği kamu hizmetlerini, ülkenin her yerine götürmek zorunluluğu bulunmaktadır.Bu görevin başkentteki teşkilat ve görevlilerle yapılması mümkün değildir.Bunun için başkentteki teşkilat dışında teşkilata ve görevlilere ihtiyaç bulunmaktadır.İşte merkezden yönetimin, onun hiyerarşisi altında başkent dışındaki birimlerine’’ taşra teşkilatı ‘’ denir  

1-İl İdaresi Merkezden yönetimin taşra teşkilatının ilk bölümünü il oluşturmaktadır.Kanun da buna ‘’il genel idaresi’’ adı verilmektedir.Mülki idarenin en kapsamlı olanı olan ilin kurulması, kaldırılması, merkezlerinin belirtilmesi, adların değiştirilmesi, kanunla olur.İlin yönetimi ‘’ vali’’, ‘’il müdürleri’’ ve ‘’il idare kurulunca’’ yerine getirilir.  

a) Vali Valiler içişleri bakanının önerisi Bakanlar Kurulunun kararı ve Cumhurbaşkanının onayı ile atanırlar.Vali olabilmek için, memur olabilmenin asgari şartları dışında herhangi bir şart aranmamaktadır.Valiliğe atanmada hükümetin takdiri söz konusudur.Devlet memurları kanunundaki istisnai memurluk içinde yer almaktadır.

Valinin görev ve yetkileri 1-Devletin temsilcisi olarak görev ve yetkileri; Devletin temsilcisi olarak ildeki resmi törenlere başkanlık eder. 2-Hükümetin temsilcisi olarak görev ve yetkileri; ildeki tüm merkezi idare birimlerini denetler, halkın ihtiyaç ve şikayetlerini dinler. 3-Bakanlıkların temsilcisi olarak görev yapar; Vali , ilde her bakanlığın ayrı ayrı temsilcisidir.Bakanlıkların il müdürleri de valinin hiyerarşisi altında görev yaparlar.

4-Valinin kolluk görevi; İldeki kamu düzeninin sağlanmasından vali sorumludur.Bu bakımdan ildeki kolluk teşkilatının amiridir.Sınır valise ise sınırların, kıyı valise ise kıyıların güvenliğinden se sorumludur. 5-Valinin vesayet yetkisi; Vali ildeki yerinden yönetim idareleri üzerinde kanunun öngördüğü idari vesayet denetimlarini yerine getirir.  

b) İl Müdürlükleri(İl İdare Şube Başkanlıkları) Bakanlıkların il teşkilatı başında bulunan kişilere’’il idare şube başkanı’’ ya da ‘’il müdürü’’ denir.İl müdürleri valinin emrinde görev yaparlar ve görevleri ile ilgili olarak valiye karşı sorumludurlar.  

c) İl İdare Kurulu İl idare kurulu, valinin başkanlığı altında hukuk işleri müdürü, defterdar, milli eğitim, bayındırlık, sağlık ve sosyal yardım, tarım ve veteriner müdürlerinden teşekkül eder.Vali , idare kuruluna başkanlık etmek üzere vali muavinini görevlendirebilir.  

  2-İlçe İdaresi Mülki idare bölümlerinden ikincisi ilçedir.İlçelerin kurulması, kaldırılması merkezlerin belirtilmesi, adlarının değiştirilmesi, başka bir ile bağlanması gibi konular kanunla olur. Merkez ilçe, il merkezinin bulunduğu ve başka bir ilçeye bağlı olmayan, bucak ve köylerden oluşan ilçedir.İlçe yönetimi ‘’kaymakam’’, ‘’ilçe müdürleri’’ ve ‘’ilçe idare kurulu’’tarafından gerçekleştirilir.

a)Kaymakam İlçe genel idaresinin başı kaymakamdır.Kaymakam, ilçede Hükümetin temsilcisidir.İlçenin genel idaresinden kaymakam sorumludur.Kaymakamlar müşterek kararname ile atanır.Kaymakam olabilmek için belli bir fakülte mezunu olmak, kaymakamlık sınavına girmek ve stajı başarı ile yapmak gerekmektedir.

Kaymakamın görev ve yetkileri 1-Hükümetin temsilcisi olarak görevleri; kanun,tüzük, yönetmelik ve hükümet kararlarının ilan ve uygulanmasını sağlamak.İlçenin her yönden genel idare ve genel gidişini düzenlemek ve denetlemek. 2-Kaymakamın hiyerarşi yetki ve görevleri; Kaymakam , ilçede bulunan tüm merkezi idare teşkilatının hiyerarşik amiridir.İlçedeki bakanlık teşkilatları, kaymakamın emrinde görev yaparlar ve görevleri ile ilgili olarak kaymakama karşı sorumludurlar.

3-Kaymakamın kolluk görevleri; Kaymakam , ilçede kamu düzeninin sağlanmasından sorumludur.Bu bakımdan ilçedeki kolluk teşkilatının amiridir. 4-Kaymakamın idari vesayet yetkisi; Kaymakam ilçede bulunan yerinden yönetim idareleri üzerinde, kanunun açıkca düzenlediği hallerde, idari vesayet yetkisi kullanır.  

  b)İlçe Müdürleri Bakanlıkların ilçede, ilçe müdürlükleri şeklinde teşkilatı bulunmaktadır.Bu müdürler kaymakama bağlı ve onun gözetim ve denetimi altında görevlerini yürütürler. c)İlçe idare kurulu İlçe idare kurulu, kaymakamın başkanlığı altında yazı işleri müdür,malmüdürü, hükümet hekimi, milli eğitim müdüründen oluşur.İlçe idare kurulunun görevi kaymakama yardımcı olmaktır.

Vali ile Kaymakam arasındaki farklar 1- Valiler, bakanlar kurulu kararı ile Kaymakamlar ise müşterek kararname ile atanırlar. 2- Valiler yetki genişliğinden yararlanırlar ,Kaymakamların böyle bir yetkisi yoktur.

3- Vali devletin, hükümetin ayrı ayrı temsilcisidir, Kaymakam sadece hükümetin temsilcisidir. 4- Valinin genel emir çıkarma yetkisi vardır; kaymakamın böyle bir yetkisi yoktur. 5- Vali silahlı kuvvetlerden doğrudan yardım isteyebilir; kaymakam valiye haberr verekerek silahlı kuvvetlerden yardım talep edebilir.  

  3-Bucak idaresi Aralarında coğrafya, ekonomi, güvenlik ve mahalli hizmetler bakımından ilişki bulunan köylerden meydana gelen bir idari birimdir.Bucak kurulması, kaldırılması, merkezinin belirtilmesi, il ilçe ve bucak sınırlarının ve bucak adlarının değiştirilmesi bir köyün veya kasabanın veya bucağın başka bir il ve ilçeye bağlanması içişleri bakanlığınıın kararı ve Cumhurbaşkanının onayı ile olur.

  a)Bucak Müdürü İçişleri bakanlığınca valiliğin ermine atanırlar.İl içinde nerede görev yapacağını vali belirler.Bucak müdürü olabilmek için en az lise veya dengi okul mezunu olmak gerekir.

b)Bucak Meclisi Bucak Meclisi seçilmiş ve doğal üyelerden oluşur:Bucak sınırları içerisinde bulunan belediye meclisi ve köy ihtiyar heyeti kendi arasından seçer. c)Bucak Komisyonu Dört üyeden oluşan komisyonun başkanı, bucak müdürüdür.Diğer üyeler ise bucak meclisince kendi üyerleri arasından seçilir.Bucak komisyonu, bucak komisyonunun toplantı hali dışına, bucak meclisi görevini yerine getirir.  

II-YERİNDEN YÖNETİM Yerinden yönetim, bazı kamu hizmetlerini gerçekleştirmek üzere, devlet tüzel kişiliği dışında oluşturulmuş kamu tüzel kişilerini ifade etmektedir.Yerinden yönetim kuruluşları, yer bakımından yerinden yönetimler, hizmet bakımından yerinden yönetimler ve meslek kuruluşları şeklinde üç gruba ayrılırlar.

Mahalli idarelere ilişkin anayasal ilkeler; A-Yer Bakımından Yerinden Yönetim İdareleri Yer bakımından yerinden yönetim idareleri, belli bir maheldeki kişilerin ortak ihtiyaçlarını karşılamak üzere oluşturulmuş kamu tüzel kişileridir.   Mahalli idarelere ilişkin anayasal ilkeler; -Mahalli idareler özerk birer kamu tüzel kişileridir. -Karar organları seçimle iş başına gelir,seçimler beş yılda bir yapılır. -Üzerinde merkezi idarenin idari vesayet denetimi bulunur. -Görevleri ile orantılı gelirler sağlanır. -Bakanlar kurulunun izni ile aralarında birlikler oluşturabilirler.

  1-İl Özel İdaresi İl denilen çoğrafi alan üzerinde, halkın ortak ve sürekli ihtiyaçlarını karşılamak üzere oluşturulmuş bir kamu tüzel kişisidir.İl özel idaresi ilin kurulmasında dair kanunla kurulur ve ilin kaldırılmasıyla tüzel kişiliği sona erer. (a)İl Özel İdaresinin Görev ve Yetkileri İl Özel İdaresinin Görevleri -İl sınırları düzeyinde(gençlik ve spor,tarım ,sanayi) -Belediye sınırları dışında(imar, yol, su) -İl çevre düzeni planı -Diğer kanunlarla verilen görev ve yetkiler İl Özel İdaresinin Yetkileri -Faaliyette bulunmak -Ruhsat vermek ve denetlemek -Düzenleme yetkisi -Emirler vermek -Kanunlarda belirtilen cezaları vermek

(b)İl Özel İdaresinin Organları I-İl Genel Meclisi   I-İl Genel Meclisi İl genel meclisi, il özel idaresinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre ildeki seçmenler tarafından seçilmiş üyelerden oluşur. Nüfusu 25.000’e kadar olan ilçelerde :2 Nüfusu 25.001’ den 50.000’e kadar olan ilçelerde:3 Nüfusu 50.001’den 75.000’e kadar olan ilçelerde:4 Nüfusu 75.002 ‘den 100.000’e kadar olan ilçelerde:5 Nüfusu 100.000 ‘den yukarı olan ilçelerde fazla her 100.000 nüfus için bir asıl ,bir yedek üye ilave edilir.

İlk Toplantı ve Başkanlık Divanı   İlk Toplantı ve Başkanlık Divanı İl genel meclisi, seçim sonuçlarının ilanını izleyen beşinci gün kendiliğinden toplanır.Bu toplantıda meclise en yaşlı üye başkanlık eder.Meclis bu ilk toplantıda, üyeleri arasından ve gizli oyla meclis başkanını, meclis birinci ve ikinci başkan vekillerini ve katip üyeler iki yıl görev yapmak için seçilirler.

Meclis Toplantıları Olağan toplantı; İl genel meclisi, il genel meclisince belirlenecek bir aylık tatil hariç her ayın ilk haftası meclis tarafından önceden belirlenen günde mutat toplantı yerinde toplanır.Bütçe görüşmesine rastlayan toplantı süresi en çok 20 gün, diğer toplantı süreleri ise en fazla 5 gündür. Olağanüstü toplantı;İl genel meclisi başkanı, acil durumlarda lüzum görmesi halinde il genel meclisini bir yılda üç defadan fazla olmamak ve her toplantı bir birleşimi geçmemek üzere toplantıya çağrılır.

Meclis Kararlarının Kesinleşmesi İl genel meclisi tarafından alınan kararların tam metni, en geç beş gün içinde valiye gönderilir.Valiye gönderilmeyen meclis kararları yürülüğe girmez.Vali, hukuka aykırı gördüğü kararları yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere il genel meclisine iade edebilir.  

İl Genel Meclisinin Görev ve Yetkileri -Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek -Borçlanmaya karar vermek -Şartlı bağışları kabul etmek -Encümen üyeleri ile ihtisas komisyonları üyelerini seçmek -İl özel idaresi tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kanul etmek  

II-İl Encümeni İl özel idaresinin ikinci derece karar organı il encümenidir.İl encümeni bir başkan ve on üyeden oluşur.Vali encümenin başkanıdır. Seçilmiş üyeleri ; il genel meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için seçeceği beş üye. Atanmış üyeleri;biri mali hizmetler birim amiri olmak üzere valinin her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üye.  

Encümen Toplantısı Encümen, haftada en az bir defa olmak üzere önceden belirlenen gün ve saatte toplanır.Başkan acil durumlarda encümeni toplantıya çağırabilir.Encümen üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılımların salt çoğunluğuyla karar verir.Encümen gündemi vali tarafından hazırlanır.Vali kanun, tüzük, yönetmelik, ve il genel meclisi kararlarına aykırı gördüğü encümen kararının bir sonraki toplantıda tekrar görüşülmesini isteyebilir.  

2-Belediye İdaresi Belediye, belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisidir Türkiye’deki belediye sayıları Büyükşehir Belediyesi :30 İl Belediyesi:51 Büyükşehir İlçe Belediyesi:143 İlçe Belediyesi:749 Belde Belediyesi:1978

a) Kuruluş, Görev ve Yetkiler Olağan kuruluş: Nüfusu ne olursa olsun, il ve ilçe olan yerlerde belediye teşkilatı kurulması zorunludur. Müşterek kararname ile kuruluş:Nüfusu 5.000 ve üzerinde olan yerleşim yerlerinde de belediye kurulabilir.   Belediyenin Görev Alanları -Sağlık, temizlik ve çevre sağlığı görevleri -Sosyal yardım görevleri -İmar ve kentsel alt yapı görevleri -Eğitim, kültür ve sporla ilgili görevleri -Tarım ve hayvancılıklar ilgili görevleri -Ekonomi ve ticaretle ilgili görevleri -Beldenin düzeni ve esenliği ile ilgili görevleri -Ulaştırma görevleri -Mühtelif görevler

Belediyenin Yetkileri -Mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her türlü faaliyet ve girişimde bulunmak -Yönetmelik çıkarmak, emir vermek, belediye yasakları koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezaları vermek, izin veya ruhsat vermek -Katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı,ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak. -Reklam panoları ve tanıtıcı tabelalar konusunda standartlar getirmek.  

b)Belediyenin Organları aa) Belediye Meclisi   aa) Belediye Meclisi Belediye meclisi, belediyenin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usüllere göre seçilmiş üyelerden oluşur. Meclis üyeliğinin sona erme halleri -Kendiliğinden sona erme; Ölüm ve istifa ile üyelik kendiğinden sona erer. -Meclis kararı ile sona erme;Özürsüz veya izinsiz olarak arka arkaya üç birleşim günü veya bir yıl içinde yapılan toplantıların yarısına katılmayan üyelerin üyeliğinin düşmesine karar verilir. -Danıştay kararı ile sona erme; Belediye meclisi üyeliğine seçilme yeterliğimin kaybedilmesi durumunda, valinin bildirmesi üzerine Danıştay taradından üyeliğin düşmesine karar verilir.

Toplantı ve Çalışma Usulü Belediye meclisi, seçim sonuçlarının ilanını takip eden beşinci gün belediye başkanının başkanlığında kendiliğinden toplanır.Toplantı yeter sayısı üye tam sayısının salt çoğunluğudur.Belediye meclisinin başkanı, belediye başkanıdır.Belediye encümen üyelerinin bir kısmı, meclis üyeleri arasından , meclis tarafından seçilir.   Belediye meclisi, kendisi tarafından belirlenecek bir aylık tatil hariç ayın ilk haftası, meclis tarafından önceden belirlenen günde , mutat toplantı yerinde olağan olarak toplanır.Olağanüstü toplantı,Belediye başkanı, acil durumlarda lüzum görmesi halinde belediye meclisini bir yılda üç defadan fazla olmamak ve her toplantı bir birleşimi geçmemek üzere toplantıya çağrılır. Toplantı ve karar yeter sayısı; Belediye meclisi, üye tam sayının salt coğunluğuyla toplanır ve katılanların salt çoğunluğuyla karar verir.Belediye başkanı, üye tam sayısına dahildir.

bb)Belediye Encümeni Belediye encümeni, haftada birden az olmamak üzere önceden belirlenen gün ve saatte toplanır.Belediye başkanı acil durumlarda encümeni toplantıya çağırabilir.Encümen üye tam sayısının salt coğunluğuyla toplanır ve katılanların salt coğunluğuyla karar verir.Oyların eşitliği durumunda başkanın bulunduğu taraf çoğunluk sayılır.Encümen gündemi belediye başkanı tarafından hazırlanır.   cc)Belediye Başkanı Belediye başkanı seçimle göreve gelir ve görev süresi beş yıldır.Her belediyelik yer,bir seçim bölgesi olup, çoğunluk usulü geçerlidir.Belediye başkanı, belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisidir.Belediye başkanı, görevinin devamı süresince siyasi partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz; profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapamaz ve yönetimde bulunamaz.

Belediye Başkanlığının Sona Ermesi Kendiliğinden sona ermesi;Belediye başkanlığı, ölüm ve istifa hallerinde kendiğinden sona erer. İçişleri Bakanlığının başvurusu üzerine Danıştay kararıyla sona ermesi; Belediye başkanının , mazeretsiz ve kesintisiz olarak 20 günden fazla görevini terk etmesi ve bu durumun mahalin mulki idare amiri tarafından belirlenmesi. Seçilme yeterliliğini kaybetmesi.Görevini sürdürmesine engel bir hastalık vey a sakatlık durumunun yetkili sağlık kuruluşu raporuyla belgelenmesi.  

3-Büyükşehir Belediyesi Büyükşehir belediyesi, sınırları il mülki sınırı olan ve sınırları içerisindeki ilçe belediyeleri arasında koordinasyonu sağlayan idari ve mali özerkliğe sahip olarak kanunlarla verilen görev ve sorumlulukları yerine getiren ,yetkileri kullanan, karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzek kişisi olarak tanımlanmaktadır.   a-Büyükşehir Belediyesinin Kuruluşu Toplam nüfusu 750.000’den fazla olan illerin il belediyeleri kanunla büyükşehir belediyesine dönüştürülür.Büyükşehir olabilmesi için gereken şartlar. -İl olma şartı; O yerin merkez belediyesi olması gerek. -Nüfus şartı; İlin toplam nüfusunun750.000’ den fazla olması gerekmektedir. -Kanunla kurulma; Bir yerleşim yerinde büyükşehir belediyesi, kanunla kurulur.

b) Büyükşehir Belediyesinin Görev Alanları -Bayındırlık ile ilgili görevleri -Sağlık ve sosyal yardım görevleri -Ulaşım görevleri -Eğitim ve kültür görevleri -Ekonomik görevleri -Esenlik görevleri   Büyükşehir Belediyesinin Koordinasyon Görevleri -Altyapı Koordinasyon Merkezi -Ulaşım Koordinasyon Merkezi -Belediyelerarası Koordinasyon

c)Büyükşehir Belediyesinin Organları   aa)Büyükşehir Belediye Meclisi Büyükşehir belediye meclisi, büyükşehir belediyesinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre seçilen üyelerden oluşur.Büyükşehir belediye meclisi, her ayın ikinci haftası önceden meclis tarafından belirlenen günde mutat toplantı yerinde toplanır.Büyükşehir belediye başkanı, acil durumlarda luzum görmesi halinde belediye meclisini bir yılda üç defadan fazla olmamak ve her toplantı birleşimi geçmemek üzere toplantıya çağırır. Meclisin karar alması ve belediye başkanının yedi gün içinde meclise geri göndermemesi halinde karar, alındığı tarihten itibaren kesinleşir.

bb)Büyükşehir Belediye Encümeni -Başkan , Büyükşehir belediye başkanı -Seçilmiş üyeler,Belediye meclisinin her yılın ilk olağan toplantısında kendi üyeleri arasından bir yıl için gizlü oyla seçeceği beş üye. -Atanmış üyeler, biri genel sekreteri biri mali hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üye. Belediye başkanının katılmadığı toplantılarda, encümen toplantılarına genel sekreter başkanlık eder.

cc)Büyükşehir Belediye Başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı, büyükşehir belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğin temsilcisidir.Belediye başkanı seçmenler tarafından doğrudan seçilir. Büyükşehir Belediye Başkanının Görev ve Yetkileri -Belediye teşkilatının en üst amiri olarak belediye teşkilatını sevk ve idare ermek, beldenin ve belediyenin hak ve menfaatlerini korumak. -Büyükşehir belediye meclisi ve encümenine başkanlık etmek, bu organların kararlarını uygulamak. -Büyükşehir belediyesinin hak ve menfaatlerini izlemek, alacak ve gelirlerinin tahsilini sağlamak. -Gerektiğinde bizzat nikah kıymak. -Belediye personelini atamak, belediye ve bağlı kuruluşlarını denetlemek.  

d)Diğer Hususlar -İhtisas Komisyonları Büyükşehir belediye meclisi , her dönem başı toplantısında,üyeleri arasından seçilecek en az beş, en çok dokuz kişiden oluşan ihtisas komisyonları kurabilir.İhtisas komisyonları, her siyasi parti grubunun ve bağımsız üyelerin Büyükşehir belediye meclisindeki üye sayısının mecli üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluşur.  

4-Köy İradesi a) Tanımı, Kurulması ve Kaldırılması Nüfus bakımından,:Nüfusu iki binden aşağı yurtlara köy denir. Fiziki yapı bakımından:Cami,mektep,otlak, yaylak,baltalık gibi orta malları bulunan ve toplu veya dağınık evlerde outran insanlar bağ ve bahçe ve tarlalarıyla birlikte bir köy teşkil eder. Tüzel kişiliği bakımından:Köy bir yerden bir yere götürülebilen veya götürülemeyen mallara sahip olan ve işbu kanun ile kendisine verilen işleri yapan başlı başına bir varlıktır.   Yeni köy kurulması: Yeni bir köyün kurulması, yerinin değiştirilmesi Bayındırlık ve Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak İçileri bakanlığı kararı ile olur. Köylerin Kaldırılması. Köy nüfusunun 150’nin altına düşmesi halinde İçişleri Bakanlığı kararıyla köy tüzel kişiliğine son verilir.

b)Köy İdaresinin Görev ve Yetkileri -Sıtma ile mücadele, su birikintilerini kurutmak -Köye kapalı yoldan içilecek se getirmek ve çeşme yapmak -Evlerde odalarla ahırları bir duvarla birbirinden ayırmak -Köy namına nalbant, bakkal, arabacı dükkanları yaptırmak   5-Mahalle İdaresi Belediye sınırları içinde mahalle kurulması, kaldırılması, birleştirilmesi, bölünmesi, adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiştirilmesi, belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile olur.Mahalle idaresinin tüzel kişiliği yoktur.Görevi, mahallenin yaşam kalitesini geliştirmek.

B-Kamu Kurumları; Hizmet Bakımından Yerinden Yönetim İdareleri Özel bilgi ve uzmanlık gerektiren bazı kamu hizmetlerini karşılamak üzere devlet ve mahalli idareler dışında oluşturulmuş kamu tüzel kişilerine hizmet bakımından yerinden yönetim idareleri denir.Hizmet yerinden yönetim kuruluşları,belli bir veya birkaç hizmeti sunmak üzere oluşturulmuşlarıdrı.Bu duruma ‘’ihtisas kuralı’’ denmektedir.Kamu idareleri gibi er hizmeti sunmamaktadırlar.Sunulan bu hizmetlerin belli bir çoğrafi sınırı da bulunmamaktadır.Yürütülen hizmet neyi gerektiyorsa o şekilde sunulmaktadır.Öte yandan kamu idarelerinin sayısı anayasada sayma yoluyla belirtilmesine ragmen , kamu kurumlarının sayısı ve türü anayasada belirtilmemiştir.  

1-Kamu Kurumlarının Ortak Özellikleri a-Kanunla Kurulma Hizmet bakımından yerinden yönetim idareleri, kanunla veya kanunun açıkca verdiği yetkiye dayanılarak kurulabilir.Kamu kurumları, ya yasama organı tarafından kanun ile yahut yasanın açıkca izin vermesi durumundan idare tarafından idari kararla kurulabilir.Kamu kurumlarının kaldırılmasına ilişkin olarak anayasada bir hüküm bulunmamaktadır.İdare hukukunda geçerli olan’’usülde ve yetkide paralellik ilkesi ‘’ gereğince, nasıl kurulduysa , o yöntemle kaldırılabilir. b-Kamu Kurumları, kamu tüzel kişiliğine sahiptir Kamu tüzel kişisi olduklarından, kamu gücü denilen üstün yetkilerden yararlanırlar.

  c-Kamu kurumları özerkliğe sahiptir Kamu kurumları belli oranda özerkliğe sahiptirler.Kendi organları tarafından, kendi kendilerine yönetilirler.Buna’’özerklik ilkesi’’ denir. I-İdari özerklik: Karar alma özerkliği de denilen bu ilkeye göre, kamu kurumları kendi organları aracılığıyla karar alırlar. II-Personel özerkliği; Kamu kurumları, ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olmaları nedeniyle, kendilerine özgü personeli bulunaktadır. III-Mali özerklik; Bir kamu tüzel kişisi olmaları hasebiyle, kendilerine özgü malvarlığı ve bütçeleri bulunmaktadır.Bu malvarlığını ve bütçelerini kendileri harcama yetkisine sahiptir.

d-Kamu kurumlar, idari vesayet denetimine tabidirler Kamu kurumları üzerinde, kamu idarelerinin idari vesayet denetimi bulunmaktadır.Her kamu kurumu, bir kamu idaresinin vesayetine tabidir.   e-Uzmanlık kuralı geçerlidir Kamu kurumlaru her konuda değil, belli bir veya birkaç konuda faaliyet yürütürler.Buna uzmanlık kurulı denilmektedir. f-Sınırlı sayıda değildir Sayıları anayasada belirtilmediği için, yasama organı her konuda kamu kurumu kurma yetkisine sahiptir.Bu bakımdan kamu kurumlarında sınırlı-sayı ilkesi geçerli değildir.

  2-Kamu Kurumlarının Çeşitleri a-Faaliyet Alanları Bakımından Tasnif Kamu kurumları, hangi alanda faaliyet yürüttüklerine bakılarak,’’milli kamu kurumları’’ ve ‘’mahalli kamu kurumları’’şeklinde tasnif edilmektedir.Tüm ülke düzeyinde faaliyet yürüten ve genel olarak merkezi yönetim tarafından kurulan ve onun vesayet denetimine tabi olan kamu kurumları milli kamu kurumlarını oluşturmaktadır.

b-Yönetim Şekilleri Bakımından Tasnif -Kamusal yönetim; Devlet tüzel kişiliğinin üstlenip yürüttüğü kamu hizmetlerinden bazılarının ayrılarak kamu kurumu şeklinde teşkilatlanması şeklindeki kamu kurumları, kural olark’kamusal yönetim’’ şeklinde idare hukuku kurallarına tabidir.   -Özel yönetim;Özel teşebbüs tarafından yürütülebilen bazı faaliyetlerin, kamu hizmeti haline getirilip bir kamu kurumuna görev olarak verilmesi şeklindeki kamu kurumları da kural olarak ‘’özel yönetim’’ şekline tabidir.

c-Faaliyet Konuları Bakımından Tasnif aa-İdari kamu kurumları Kural olarak kamu idarelerinin yürütmekle görevli olduğu hizmetleri karşılamak üzere oluşturulan kamu kurumlarına, idari kamu kurumları adı verilir.Vakıflar Genel Müdürlüğü , Orman Genel Müdürlüğü vb.   bb-İktisadi kamu kurumları Ticaret, sanayi, madencilik, tarım, bankacılık gibi ekonomik faaliyetlerde bulunmak üzere, kamu sermayesi veya kamu sermayesinin katkısı ile kanun veya kanunun açıkca verdiği yetkiye dayanılarak idari işlemle kurulan kamu kurumlarına, iktisadi kamu kurumları denir.

cc-Sosyal kamu kurumları İnsanların sosyal güvenlik, çalışma, sağlık, emeklilik gibi sosyal ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmuş bulunan idarelerie sosyal kamu kurumlaru adı verilmektedir.   dd-Bilimsel teknik-kültürel kamu kurumları Bilim, teknik, kültür, sanat ve yükseköğretim gibi alanlarda faaliyet göstermek üzere kurulmuş idarelere bilimse- teknik- kültürel kamu kurumları denir.

C-Kamu Kurumu Niteliğinde Meslek Kuruluşları Yerinden yönetim idarelerinin üçüncü türünü de meslek kuruluşları, anayasanın deyimi ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları oluşturmaktadır.Mesleğin mensuplarının oluşturduğu, ayrı tüzel kişilikleri olan, kanunla verilen bazı kamu görevlerini yerine getiren, üyeleri üzerinde kamu hukukundan kaynaklanan yetkilere sahip kamuz tüzel kişleridir.(Barolar, Odalar)

1-Meslek Kuruluşlarının Ortak Özellikleri aa- Meslek kuruluşları, anayasaya göre kamu kurumu değil kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşarıdır. bb- Meslek kuruluşları, kamu tüzel kişiliğine sahiptir. cc- Organları kendi üyeleri arasından seçilir. dd- Organların seçiminde siyasi partiler aday göteremez. ee- Meslek kuruluşları, kuruluş amaçları dışında faaliyet gösteremezler. ff- Amaçları dışında faaliyet gösteen organların görevine mahkeme kararıyla son verilir. gg- Üzerlerinde devletin mali ve idari denetim yetkisi vardır. hh-Meslek kuruluşlarında zorunlu üyelik esası geçerlidir. ıı- Özerk kuruluşlardır.  

2-Meslek Kuruluşlarının Görevleri aa- Mesleği temsil ederler. bb- Mesleğin düzenli ve genel menfaare uygun yürüyebilmesi için, meslek kuralları gibi genel düzenlemeler yapma yetkisi bulunmaktadır. cc- Mesleğin yürütülmesini denetleme yetkisi ve görevi vardır.Mesleğe kabul başvurusu hakkında karar vermek gibi. dd- Disiplin yetkisi vardır. ee- Kararları idari yargının yargısal denetimine tabidir.  

D-Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar   İletişim, medya, ekonomik rekabet, bankacılık ve finans gibi duyarlı sektörler olarak kabul edilen alanlarında devlet adına düzenleme yapme ve kurallar koyma, bu kurallara uymayancalar hakkında da yaptırımlar uygulama yetkisine sahip, yasama ve yürütmeden bağımsız idari kurumlar olarak nitelendirilir.

1-Ortak Özellikleri aa-Bağımsızlık: Düzenleyici ve denetleyici kurumların en başta gelen özelliği, organic ve işlevsel anlamda bağımsızlığa sahip olmasıdır.   bb-Düzenleme yetkisi: Kendi görev alanlarına ilişkin olarak, geniş düzenleme yetkisi ile donatılmıştır. cc-Gözetim ve denetim yetkisi: Düzenleme yetkisinin bir uzantısı olup, yaptıkları düzenlemelere uyulup uyulmadığını gözetleme ve denetleme yetkisine haizdirler. dd-Yaptırım uygulama yetkisi: Yapılan gözetim ve denetimler sonucunda, belirlenen kuralları ihlal edenler tespit edildiğinde , ihlali yapanlar hakkında idari para cezası, faaliyetten men , iznin iptali gibi mühtelif yaptırımlar uygulama yetkisine sahiptirler.

KAYNAKÇA Ramazan ÇAĞLAYAN –İdare Hukuku Dersleri Kitabı Genişletilmiş 2.baskı’dan yararlanılmıştır. Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederim