MADDENİN YAPISI,ÖZELLİKLERİ VE AYIRMA ŞEKİLLERİ 4.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ

ELEMENT– KARIŞIM – BİLEŞİK-ÇÖZÜNME KAVRAMLARI Yapısında kendisinden başka madde bulundurmayan ve tek bir maddeden oluşan maddeye saf madde(element) denir. Örneğin ;demir,altın,bakır,bor vb. maddeler tek bir maddeden oluşmuştur. NOT:Periyodik cetvelde ki tüm maddeler elementtir.

KARIŞIM Yapında iki ya da daha fazla maddenin özelliklerini kaybetmeden bir arada bulunmaları ile oluşan maddeye karışım denir. Karışımlar kendilerini oluşturan maddenin özelliğini taşır. Karışımı oluşturan maddelerin miktarı her oranda olur. Örneğin ayran, yoğurt ve sudan meydana gelen bir karışımdır. Bir ölçü yoğurdun içine istersek iki, istersek üç ölçü su koyabiliriz.

BİLEŞİKLER Birden fazla atomun belirli oranlarda kimyasal reaksiyon sonucu bir araya gelmesiyle oluşan yeni, saf maddeye bileşik denir. Bileşiklerin en küçük yapı taşları moleküldür. Bileşiklerin özellikleri: 1-Saf ve homojen maddelerdir. 2-Kimyasal yollarla bileşenlerine ayrıştırılabilir. 3-Erime ve kaynama noktaları, öz kütleleri sabittir 4-Bileşiği oluşturan elementler sabit kütle oranlarında birleşir. 5-Bileşikler formüllerle gösterilir. 6-Bileşiğin kimyasal özellikleri kendisini oluşturan elementlerin kimyasal özelliklerinden farklıdır.

ÇÖZÜNME Bir maddenin başka bir madde içerisinde gözle görülemeyecek kadar küçük taneciklere homojen olarak ayrışması olayına çözünme denilir. O halde bir madde bir başka madde içerisinde en küçük yapı taşına ayrışmaktadır. Bu yapıtaşları maddelerin cinsine göre, molekülleri, iyonları ve çok nadiren de atomları şeklinde olabilir.

Karışımları Meydana Getiren Maddeler Nasıl Ayrılır? Maddeler birbiri ile her oranda karıştıkları gibi basit fiziksel işlemlerle de ayrılabilir. Ayırma yöntemlerinden bazıları şunlardır : 1-)Süzme 2-)Mıknatısla ayırma 3-)Buharlaştırma 4-)Eleme 5-)Yüzdürme 6-)Dinlendirme

SÜZME * Suda çözünmeyen katı maddelerin suyla oluşturduğu karışımlar süzme yöntemiyle ayrılabilir. * Bulanık sıvılar içindeki katı tanecikler bir süzgeçten ya da kum tabakasından geçirilerek ayrıştırılır. * Yukarıdaki örnekleri süzme metodu ile ayırabilirken, şekerli su ya da tuzlu suyu süzerek ayıramayız. * Çünkü; suyun içersinde tuz ya da şeker çözünmüşlerdir.

MIKNATISLA AYIRMA * Mıknatıs tarafından çekilebilen demir,nikel,kobalt gibi maddelerle yapılan karışımları ayırmada mıknatıs kullanılabilir. * Demir tozu ile kumu, nikel ile tuz…gibi karışımları bu yöntemle ayırabiliriz.

BUHARLAŞTIRMA * Suyla, tuz, kum, demir tozu gibi maddelerin oluşturduğu karışımları buharlaştırma yöntemiyle ayırabiliriz.

ELEME * Elek ya da süzgeç adı verilen alet yardımıyla farklı boyutlardaki katı taneleri birbirlerinden ayrılabilir. * Kum ile çakılı, unun içindeki kepeği, kuru çayın içindeki tozu eleyerek birbirlerinden ayırabiliriz.

YÜZDÜRME * Odun talaşı ve mercimek karışımı su dolu kaba boşaltıldığında , odun talaşı su yüzeyine çıkarken mercimek su dibine batar. Böylelikle odun talaşı ile mercimek ayrışırlar.

DİNLENDİRME * Katı-sıvı karışımları dinlendirildiğinde yani bir süre bekletildiğinde, katıların sıvı dibine çökmesi sağlanabilir. * Bir miktar kum-su karışımını dinlendirirsek su içindeki kum tanecikleri dibe çöker. Sirke dinlendirildiğinde ise dibinde tortu oluşur.