ÜST SOLUNUM YOLU OBSTRÜKSİYONU VE TRAKEOTOMİ Hem. Yeliz ACAR KBB Kliniği Mart 2006 Sağlık http://hastaneciyiz.blogspot.com Slayt Arşivi:

Üst solunum yolu - Burun ve oral kavite - Farinks (nazofarinks, orofarinks, hipofarinks) - Larinks

Burun: Konjenital -koana atrezisi -ensefalosel -nazal atrezi Enfeksiyon -enfeksiyöz rinit -rinosinüzit -allerjik rinit -granülomatöz lezyonlar

Burun: Tümör -malign (SCC, adeno ca, vs..) -benign (papilloma, glandüler tm.,) Diğer -travma (nazal fraktür, septal hematom) -nazal polipozis -yabancı cisim

Nazofarinks: Konjenital -Thornwald kisti -ensefalosel Enfeksiyon -nazofarenjit -adenoidit -granülomatöz lezyonlar

Nazofarinks: Tümöral -nazofarinks ca. -Juvenil nazofaringeal anjiofibrom -lenfoma Adenoid vejetasyon

Oral kavite ve orofarinks: Konjenital -makroglossi -mikrognati İnfeksiyon -Ludwig anjini -Peritonsiller abse -Retrofaringeal abse

Oral kavite ve orofarinks: Tümör Hipertrofik tonsil Travma -mandibula kırığı -dilve ağız tabanı hematomu -kanama

Larinks ve hipofarinks Konjenital -laringomalazi -larinks atrezisi -laringeal kleft -vokal kord paralizisi -trakeoözofageal fistül -laringeal veb -subglottik stenoz -sakküler kistler (laringosel vs..)

Larinks ve hipofarinks İnfeksiyon -epiglotit -larenjit -laringotrakeobronşit -granülomatöz infeksiyonlar Tümör -larinks ca -benign tümörler -laringeal papilloma

Larinks ve hipofarinks Travma -hematom -fraktür -vokal kord paralizisi -yanık -edinsel stenoz

TRAKEOTOMİ NEDİR? Trakeada, solunum yolunu sağlamak için pencere açmaya trakeotomi bunu cilt ile ağızlaştırıp stoma oluşturmasına trakeostomi denir. Completed tracheostomy: 1 - Vocal cords 2 - Thyroid cartilage 3 - Cricoid cartilage 4 - Tracheal cartileges 5 - Balloon cuff

Trakeotominin tarihçesi m.ö. 2. yy’a dayanır. 1800’lerde en sık endikasyon larengeal difteriydi. Enfeksiyon nedeniyle açılan trakeotomiler azalırken konjenital malformasyonlar nedeniyle açılanlar artmıştır.

1966 Karakoçan, Elazığ

1966 Karakoçan, Elazığ

Trakeotomi endikasyonları Üst solunum yolu obstrüksiyonları Pulmoner bakım Uzun süreli ventilasyon

Üst solunum yolu obstrüksiyonları Konjenital - kraniyofasiyal anomaliler - konj. larengeal anomaliler - bilateral vokal kord paralizisi - konj. trakea anomalileri - lenfatik anomaliler

Üst solunum yolu obstrüksiyonları Edinsel - travma entübasyon, eksternal travma, koroziv maddeler, yanıklar, yabancı cisim - enfeksiyon krup, trakeit, epiglotit, difteri, derin boyun enfeksiyonu - tümör papillomatozis, hemanjiyoma - obstrüktif uyku apnesi sendromu

Pulmoner bakım Aspirasyon (IX veya X paralizisi, diskoordinasyon) Larengeal kleft Trakeo-özofageal fistül Yetersiz öksürük (hipotoni, CP) Kronik enfeksiyon

Uzun süreli ventilasyon Respiratuvar distres sendromu Reaktif havayolu hastalığı Konj. santral hipoventilasyon send. Adale zayıflığı Konj. kalp hastalığı Toraks travması Santral solunum yetmezliği (zehirlenme, ilaç vs..)

Kontrendikasyon ? Kesin kontrendikasyon yoktur. Nadiren boyunda trakeaya ulaşmayı engelleyen vasküler dev kitleler, veya stabil olmayan servikal vertebralar trakeotomiye engel olabilir.

teknik Elektif trakeotominin acil trakeotomiye göre komplikasyonları çok azdır. Acil trakeotomi mümkünse entübasyonla elektife döndürülmelidir. Genel anestezi ve ameliyathane koşulları şarttır.

teknik Hastanın omuz altına destek koyarak boyun ekstansiyona getirilir

teknik Uygun traketomi kanülü hazırlanmalıdır. Kanülün balonu kontrol edilmelidir. Uygun trakeotomi seti, aspirasyon için sonda ve diğer malzemeler mutlaka hazır olmalıdır.

teknik Orta hatta vertikal insizyon ( krikoid ve manubrium bir parmak üzeri arası) Horizontal insizyon Cilt altı yağ dokusu kısmen eksize edilebilir Orta hatta kalmak çok önemlidir! Gerekirse tiroid isthmus kesilip bağlanır.

teknik Trakea ortaya konur ve üstte krikoid palpe edilerek halkalar sayılır. Dördüncü trakea halkasından iki taraflı traksiyon sütürleri geçilir.

teknik 3-4-5. trakeal halkalara orta hatta vertikal kesi yapılır.

teknik İstenirse abzorbe olabilen sütürlerle trakea cilde ağızlaştırılır. Traksiyon sütürleri boyuna yapıştırılır (daha sonra kazayla çıkma durumunda pasajı ortaya koymak için)

teknik Kanül yerleştirildikten sonra içinden geçen sondayla pasajdan emin olmak gerekir. Kanül üzerinden kesinlikle el kaldırılmadan ekartörler çıkarılır. Kanül balonu şişirilir. Kanül ekstraforlar geçirilerek boyun etrafından dolaştırılıp bağlanır. (Çok sıkı olmamalıdır)

teknik Kanül bakımı çok önemlidir. Sık aspirasyonla tıkanması engellenmeli, 1-2 saatte 15 dak. balonu indirilmelidir. Buhar verilmelidir. İlk kanül değişimi için 3 gün beklenir. İlk değişimde trakeotomi açılıyor gibi dikkat edilir.

teknik Trakeotomi bakımı aileye çok iyi öğretilmelidir. Gümüş kanül varsa iç kanül sık sık temizlenmelidir.

Trakeotomi komplikasyonları Değişik serilerde % 2-% 36 arasında bildirilmiştir. Acil trakeotomide elektif trakeotominin 2-5 katı fazla komplikasyon olur.

Trakeotomi komplikasyonları Erken komplikasyonlar: - kanama - pnömotoraks - pnömomediasten - cilt altı amfizem

Trakeotomi komplikasyonları Geç komplikasyonlar: - suprastomal kollaps - trakea stenozu - suprastomal granulasyon - trakeal granuloma - trakeoözofageal fistül - trakea-innominate fistül - subglottik stenoz

Trakeotomi komplikasyonları Herzaman görülebilecek komplikasyonlar: - istemsiz tüp çıkması - tüp tıkanması - infeksiyon

PET Görüntüleme Hücre aktivasyonunu ölçen tekniktir. Aktivasyon artışı olan bölge koyu gözükmektedir. Trakeotomili hastada boyun orta hattındabelirgin aktivasyon artışı (+) Enfeksiyon? Doku iyileşmesi (?)

TRAKEOTOMİ SONRASI BAKIM Trakeotominin en önemli bölümlerinden birini postoperatif bakım oluşturur. Düzenli aspirasyon Isı ve nem ayarlanması Kanül değiştirilmesi Profilaktik antibiyotik Ev bakımı

Isı 25 derece nem de %90 civarında olmalıdır Isı 25 derece nem de %90 civarında olmalıdır. Yetersiz olması durumunda sekresyon kurur ve enfeksiyonlara neden olabilir. Nem ayarı için hastaya sık aralıklarla buhar verilir. Hastanın dış kanülü ilk 2-3 gün çıkarılmaz, bu süre içinde bir traktus oluşur ve kanül değişimi daha rahat olur. İç kanül ise her 2-3 saatte bir çıkarılıp temizlenmelidir. Hastada trakebronşial sistemde ya da yara yerinde bir enfeksiyon olmadıkça antibiyotik gerekmez. Hasta ve ailesinin eğitimi çok önemlidir. Özellikle steril aspirasyon tekniği, nemlendirme ve kanül değişimi öğretilmelidir. Mümkünse eğitimli bir hemşire hastayı düzenli ziyaret etmelidir

Vaka A.Ö. 53 yaş Kadın Şikayeti: nefes almakta güçlük Hikayesi: hastanın eşinden alınan öyküde nefes alamama ve morarma şikayetiyle acile başvurmuş ve kliniğimize yatışı yapılmış. Özgeçmiş: Şizofreni Soygeçmiş: Özellik yok Ön tanı: c/v paralizisi

Tanı için istenen tetkikler Hemogram Hemostaz Tam biyokimya Hepatit markerları Boyun MR PA-AC grafi; EKG Direkt laringoskopi(hasta tolere edemedi)

Tedavi Bilateral c/v paralizi tanısıyla 29.02.2006 tarihinde gaa ile trakeotomi açılmıştır

Tedavi 1500 cc %5 dekstroz Antibiyotik(cefamezin) Ağrı kesici (novalgine) Mide rahatlatıcı(ulcuran,primperan) Mukolitik(asist) Soğuk buhar Sık aspirasyon Uygun pozisyon Beslenme rejim 1 Psikiyatri ilacının kullanımının sağlanması

Postoperatif dönemde hemşirelik bakımı Hemşirelik tanısı Amaç/ beklenen hasta sonuçları Hemşirelik girişimleri Tıkanma riski Hastanın solunumunun rahat olması. Hastanın sık aralıklarla aspirasyonunun yapılması. Derin aspirasyondan kaçınılmalıdır.segresyon drenajı sağlanır. Saat başı soğuk buhar verilmesi Solunum yetmezliği açısından hasta takibi İç kanülün 2-3 saatte bir temizlenmesi Hava yolu açıklığında yetersizlik riski Hava yolu açıklığının sağlanması Komplikasyonlar yönünden gözlem Kanülün boyna tespiti çok sıkı veya çok gevşek olmamalıdır

Amaç/beklenen asta sonuçları Hemşirelik girişimleri Hemşirelik tanısı Amaç/beklenen asta sonuçları Hemşirelik girişimleri Enfeksiyon riski Hastanın ateşinin olmaması Ateş takibi yapılmalıdır Trekeotomi bölgesinde kızarıklık ve ödem olmaması Yara yeri enfeksiyonlarında kültür alınarak doktor istemiyle uygun antibiyotik başlanır. Hastanın sıvı alması sağlanmalıdır.

Hemşirelik tanısı Amaç/beklenen hasta sonuçları Hemşirelik girişimi Ağrı Ağrı ve ödemi azaltmak Uygun analjezik verilmesi Ödemi azaltmak kas fonksiyonları için pozisyon vermek Bilgi eksikliği Hasta ve ailesine eğitim vermek hastanın Beslenme, kanül bakımı, buhar uygulaması,bireysel hijyen hakkında eğitim verilmelidir.

Hemşirelik Girişimleri Ameliyat sonrası iletişimin nasıl sağlanacağı, ameliyat öncesinde planlanmalıdır. Okuma-yazması olan hastalar için ameliyat öncesinde bazı sözcükler, istekler ve sorular bir liste halinde hastayla birlikte hazırlanabilir ve ameliyat sonrası da, hasta bu listede söylemek istediğini işaret ederek iletişim kurabilir. Çağırma zili daima hastanın yakınında olmalıdır. Zil için önceden sinyaller ayarlanabilir. Hastanın yanında kağıt-kalem yada ufak yazı tahtası bulundurulmalıdır. Bu nedenle İ.V. sıvılar yazı için kullanmadığı koluna takılmalıdır.

Günlük yaşam aktiviteleri Hasta çevreye uyumlu (temizlik; ilaçlarını zamanında kullanma) İletişim (konuşması mümkün olmadığından hareketle anlatımı mevcut.işitmesi ve görmesi normal) Solunumu rahat Yeme içme normal Kişisel temizliği iyi Hastanın mobilizasyonu iyi fakat şizofren olduğundan yakınları yalnız bırakmıyor. Hasta bağımlı

İletişim Hasta, iletişim kurmayı başaramadığı, anlaşılamadığı zaman öfke ve kızgınlık duyabilir, o nedenle sakin olmaya çalışmalı, hastaya zaman ayrılmalı, hastanın söylemek istediği, dinleyen tarafından tekrarlanarak anlaşılıp anlaşılamadığı açığa çıkmalıdır. Hastanın psikiyatrik sorunundan dolayı hastaya net cevaplar verilmeli ve iyi gözlenmelidir. Bu konuda hasta yakınlarıyla işbirliği yapılmalıdır.

Hastanın yanında sosyal hayatta tanıtıcı bir kart bulunmalıdır. Kartta, solunumun sadece boyundaki delikten yapıldığı, bu deliğin acil durumlarda açık tutulması gerektiği, Resüsitasyonda ağızdan boyun deliğine solunum yapılması gerektiği, Ayrıca; İsim, Gerekli telefon numaraları, Kan grubu Adres gibi bazı bilgiler yer almalıdır.

Hastanın öz bakımı konusunda eğitimi Hava yolu açıklığının sağlanması, Kanül temizliği,takılması ve Aspirasyonu hakkında hastaya ve yakınına eğitim verilmelidir. Hijyen çok önemlidir. Traketomide kanül temizlik için çıkarıldıktan sonra tekrar takılmalıdır. Çünkü trakeotomi alanı daralır. Bu konuda aile bilinçlendirilmelidir.

Sağlık http://hastaneciyiz.blogspot.com Slayt Arşivi: