Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Melikşah Üniversitesi Sigorta Hukuku Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku ABD © myolcu

Giriş I. Sigorta Kavramı II. Sigortanın İşlevi III. Tarihi Gelişim VI. Sigorta Tasnifatı © myolcu

Giriş I. Sigorta Kavramı A. Tanım Tehlike iştiraki teorisine sigortanın tanımı: sigorta aynı veya benzer tehlikelere maruz kalan kişiler topluluğunda rizikonun gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkacak ihtiyacın belirli bir para (prim) karşılığında giderilmesine yönelik bağımsız bir hukuki talep hakkına sahip olmasıdır. Daha basit bir ifadeyle, sigorta, zarar doğuran bir olayın, sonuçlarının ödenen prim karşılığında sigorta şirketi tarafından üstlenilmesidir. © myolcu

Giriş I. Sigorta Kavramı B. Unsurları 1) Tehlikelere maruz kalan kişilerden oluşan topluluk (tehlike iştirakı) 2) İleride karşılaşma ve zarar doğurma ihtiamli olan bir olay (riziko) 3) Topluluğu oluşturan kişilerin maruz kaldıkları rizikoların aynı veya benzer olması (tehlikede kader birliği) 4) Rizikonun gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkacak ihtiyacın giderilmesi (sigorta teminatı) 5) Sigorta korunmasının bir karşılığıa bağlı olması (prim) 6) Sigorta ettirenin bu korunmadan yararlanmak için talep hakkına sahip olması (alacak hakkı) © myolcu

Giriş II. Sigortanın İşlevi 1) Güvence temin aracıdır Tedbirli davranmanın sonucudur 2) Kredi gereksinimin karşılnması aracıdır Banklara kerdilerinin teminatta olmasını arzu eder 3) Tasarruf aracıdır hayat sigortalarınadki tasarruf durmu 2) Ülke ekonomisine katkıda bulunur Sermaye ve emeği koruyarak milli gelirin azalmasına mane olur 3) Ekonomik faaliyyetlerin gelişimine katkıda bulunur sigorta teminatında olmayan ticari işletmenin yok olma tehlikesi yüksektir 6) Sermaye piyasalarının gelişimine katkıda bulunur toplanan paralar borsa ve para piyasalarına yatırılır 7) Uluslararası ticaretin gelişmesine katkıda bulunur niteliği gereği ticari faaliyetin yurt dışına da yayılmasını sağlar © myolcu

Giriş III. Tarihi Gelişim A. Genel Olarak tarihi Gelişim Hammurabi Kanunları Roma ve Eski Yunanlar Deniz ödüncü sözleşmesi Rodos Kuralları müşterek avarya © myolcu

Giriş B. Türkiyede tarihi Gelişim a) Cumhuriyetin ilanından önce Anadolu Selçuklu idaresi, hudutlarından giren kervandan belirli bir giriş ücreti alarak, karşılığında kervanın en çok üç gün içinde ücretsiz konaklamasını ve Selçuklu hudutlarında kervan saldırıya uğrar veya yükler çalınırsa kaybı kervan sahibine ödemeyi taahhüt etmiştir. 1870 Beyoğlu büyük yangını sebebeiyle Türkiye’de sigorta sektörü kuruldu. Başlangıçta sigorta sektörünün tamamı yabancı şirketlerin elindeydi. İlk, Türk sigorta şirketiyse, 1893’te kurulan Osmanlı Umum Sigorta Şirketidir. 1850 Kanunname-i Ticaret’in 29. maddesi sigortaya ilişkin ilk yasal hükümdü 1864 tarihli Ticareti-Bahriye kanunun 11. faslı “deniz sigortalarını” düzenlenmekteydi. Bu hükümler kıyas yoluyla “kara sigortalarında” uygulanmıştır. 1906 yılında Kanunname- i Ticaret’in 3. eki olarak, 25 maddeden ibaret bir kanunla “kara sigortalarına” ilişkin hükümler kabul edildi. 1914 Sigortacılığın düzenlnemsi kanunu © myolcu

Giriş B. Türkiyede tarihi Gelişim b) Cumhuriyetin ilanından sonra aa) TTK`nu 4.10.1926 t, 865 sayılı Türk Ticaret Kanunu 01.01.1957 t, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunun 5. Kitap. m.1263 13.01.2011 t, 6102 Türk Ticaret Kanunu 6. Kitap, m.1401 © myolcu

Giriş B. Türkiyede tarihi Gelişim b) Cumhuriyetin ilanından sonra bb) Sigortacılık Kanuu (03.06.2007, s.5684) Bu Kanunun amacı, ülkemiz sigortacılığının geliştirilmesini sağlamak, sigorta sözleşmesinde yer alan kişilerin hak ve menfaatlerini korumak ve sigortacılık sektörünün güvenli ve istikrarlı bir ortamda etkin bir şekilde çalışmasını temin etmek üzere bu Kanuna tâbi kişi ve kuruluşların, faaliyete başlama, teşkilât, yönetim, çalışma esas ve usûlleri ile faaliyetlerinin sona ermesi ve denetlenmesine ilişkin hususlar ve sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesine yönelik olarak sigorta tahkim sistemi ile ilgili usûl ve esasları düzenlemektir. Yürürlükten kaldırılan düzenlemeler 21/12/1959 t, ve 7397 s, Sigorta Murakabe Kanunu. 25/6/1927 t, ve 1160 s,ı Mükerrer Sigorta Hakkında Kanun. 13/10/1983 t, ve 2918 s, Karayolları Trafik Kanunu.m107/3, m.108 ve ek m.8/1 ve 2 © myolcu

Giriş VI. Sigorta Tasnifatı A. Sosyal ve özel sigorta tasnifatı 1) Sigorta kuruluşları farklıdır Özel sigorta kuruluşları özel sigorta süresi anlaşmayla belirlenen genellikle 1 yıl, kişisel menfaat ilişkisine dayanan, karşılıklı anlaşmayla düzenlenen, özel sigorta hukukuna tabi, özel çıkarları gözeten, kar amaçlı kuruluşlardır. Sosyal sigortalar ise; devlete ait, sigorta süresi uzun olan, çalışan işveren ve devlet tarafından finanse edilen, toplumsal boyutu esas olan, kamu hukukunun ağır bastığı, kamu çıkarlarını gözeten, kar amacı gütmeyen kuruluşlardır © myolcu

Giriş A. Sosyal ve özel sigorta tasnifatı 2) Sigorta yaptırma serbestesi farklıdır Özel sigorta isteğe bağlıdır; Sosyal sigorta zorunludur 3) Kaynakları farklıdır Özel sigorta sözleşme esasına dayanır; Sosyal sigorta kanuna dayanır. 4) Statü açıdan farklıdır Özel sigorta herkese açıktır. Sosyal sigorta ise belirli meslek gruplarıyla (statüde olanlara) ve ekonomik açıdan zayıf olanlarla sınırlıdır. © myolcu

Giriş A. Sosyal ve özel sigorta tasnifatı 5) Menfaatler açısından farklıdır Özel sigortanın amacı özel çıkarların korunmasıdır. Özel sigortanın konusu olan çıkar ekonomik nitelikte ve para ile ölçülebilen bir çıkardır. Manevi ya da psikolojik bir çıkar sigorta edilemez. Sosyal sigortanın amacı ise genel (toplumsal) çıkarların korunmasıdır. 6) Riziko çeşitleri açısından farklıdır Sosyal sigortada teminat altına alınacak rizikoların sayı azdır Özel sigortada sosyal sigortadaki rizikolar kapsama alındığı gibi, bu yelpaze daha geniştir 7) Primin tespiti açısından farklar Özel sigortada prim oranı tehlike derecesine göre belirlenir. Sosyal sigortada sigortalının mesleğine ve gelirine göre belirlenir. © myolcu

Giriş VI. Sigorta Tasnifatı B. Özel sogortaların tasnifatı 1) Deniz ve kara sigorta 2) Can ve Zarar Sgortaları Can: hayat, kaza, hastalık ve sağlık Zarar: Mal, Sorumluluk 3) Meblağ ve Tazminat Sigortaları Meblağ: Can sigortaları Tazminat: Zarar sigortaları 4) Sabit primli ve değişir primli 5) Aktif ve Pasif sigortalar Malvarlığının aktiflerinin sigortalanması Malvarlığının pasiflerinin sigortalanması © myolcu

Sigorta Hukuku Teşekkürler © myolcu