Dr.Helin Bağcı Doç.Dr. Mehmet Şimşek Trikloretilen Maruziyetine Bağlı Rat Over Dokusunda Meydana Gelen Değişiklikler ve Vitamin D’nin bu Değişiklikler Üzerine Etkisi Dr.Helin Bağcı Doç.Dr. Mehmet Şimşek Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD

GİRİŞ Trikloretilen (TCE), primer olarak metal parçalarının indirgenmesinde kullanılan klorinli bir hidrokarbondur. Trikloretilen, leke çıkarıcılarında, ahşap boyama ürünlerinde, yüzey yapıştırıcılarında, parke temizleme solüsyonlarında bulunduğundan aynı zamanda ev içinde de sıklıkla maruz kalınmaktadır. TCE’ nin karaciğer, böbrek, testis ve over dokuları üzerine toksik etkileri gösterilmiştir. Yapılan çalışmalarda dişi ratlara inhalasyon ve oral yolla TCE verilmiş olup TCE’ nin oosit fertilizasyonunu azalttığı gösterilmiştir.

Vitamin D’ nin farklı hücre tiplerinde büyümeyi engellemesi ve diferansiasyonu uyarabilmesinden dolayı çeşitli endokrin hastalıklarda, immün sistemin düzenlenmesi ve kanserden korunmada etkileri mevcuttur. Vitamin D eksikliği ile diyabet, kanser, otoimmün hastalıklar ve hipertansiyon arasında bağlantı olduğu gösterilmiştir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda Vitamin D’ nin antioksidatif etkileri görülmüştür.

AMAÇ Bu çalışmada TCE’ ye maruz bırakılan ratların over dokularında meydana gelen toksik etkilere karşı Vitamin D’nin koruyucu etkisinin olup olmadığının araştırılması amaçlanmıştır.

GEREÇ VE YÖNTEM LABORATUAR: Fırat Üniversitesi Deneysel Araştırmalar Merkezi ve Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Laboratuarı POPÜLASYON:24 adet düzenli siklusa sahip, 200-220 gram ağırlığında, 8-10 haftalık, erişkin dişi Wistar Albino cinsi rat DİZAYN: Prospektif, randomize, tek kör düzen BAKIM: 12 saat ışık (08- 20), 12 saat karanlık fotoperyod, 21- 23 C° oda ısısı, altışarlı kafes ortamı, standart pellet yem ve şehir suyu

GRUPLAR Grup I (n=6)(Kontrol grubu); 3 hafta boyunca herhangi bir işlem yapılmayan grup. Grup II (n=6)(TCE grubu); 3 hafta boyunca oral gavajla TCE 1000 mg/kg/gün verilen grup. Grup III (n=6)(TCE+Vitamin D grubu); 3 hafta boyunca oral gavajla TCE 1000 mg/kg/gün uygulanması ile birlikte Vitamin D oral yolla 50 IU/gün verilen grup. Grup IV (n=6)(Vitamin D grubu); 3 hafta boyunca vitamin D 50 IU/gün dozunda oral olarak verilen grup.

Histolojik Çalışma Her gruptan alınan over dokuları, % 10’luk formaldehit solüsyonunda tespit edildikten sonra rutin histolojik takip serilerinden geçirilerek parafin bloklara gömüldü. Bu bloklardan 4–6 m kalınlığında kesitler alındı. Kesitler Masson Trikrom boyası ile boyandı. Hazırlanan preparatlar araştırma mikroskobunda incelenip fotoğraflandı. Değişiklikler, histopatolojik durumlarına göre yok (0), hafif (1), orta (2) ve şiddetli (3) olarak değerlendirildi. Maksimum skor 9 olarak belirlendi. Her bir sıçan için skorlama yapıldı ve her grup için ortalama değerler saptandı.

İmmünohistokimyasal Çalışma Over dokusunda MDA immünreaktivitesinin belirlenmesi için Avidin-Biotin-Peroksidaz Kompleksi yöntemi uygulandı. İmmünohistokimyasal boyanmanın değerlendirilmesinde boyanmanın yaygınlığı esas alındı. Sitoplazmik immün boyanmanın yaygınlığı 0’dan +3’e kadar sayı ile semi-kantitatif olarak skorlanarak (0:yok, +1:az, +2:orta, +3: şiddetli) istatistiksel analizleri yapıldı.

İstatistik İstatistiksel analiz için SPSS version 22 programı kullanıldı. Gruplar arası değerlendirme One-way ANOVA ve pos thoc tukey testi ile yapıldı.

BULGULAR Masson’s trikrom ile boyamanın ışık mikroskopi altında incelenmesi sonucu kontrol ve vitamin D gruplarına ait over dokuları normal görünümdeydi.

Kontrol grubuna ait normal görünümlü over dokusu

Vit D grubuna ait normal görünümlü over dokusu

Kontrol grubu ile TCE grubu Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında; TCE grubunda korpus luteumda belirgin olarak azalmış angiogenez (kırmızı ok) , germinal epitelde dejenerasyon (kırmızı ok) , over follikül rezervinde azalma ve folliküllerde dejenerasyon (follikül hücre kaybı+folliküler sıvı artışı) (kırmızı ok) gözlendi.

TCE grubu ile TCE + Vit D grubu TCE grubu ile kıyaslandığında TCE + Vit D grubunda ise korpus luteum angiogenezinde ve over rezervinde anlamlı bir farklılık izlenmedi fakat folliküllerde dejenerasyon ve germinal epitelde belirgin bir iyileşme olduğu gözlendi.

Kontrol grubu over stromasında MDA immünreaktivitesi (siyah yıldız)

Vit D grubu over stromasında MDA immünreaktivitesi (siyah yıldız)

Over stromasında MDA immünreaktivitesi (siyah yıldız).

TCE+Vit D grubu over stromasında MDA immünreaktivitesi (siyah yıldız).

Histolojik değişiklikler Korpus luteum angiogenezi Germinal epitelde dejenerasyon Folliküllerde dejenerasyn Over rezervi KONTROL 2.83±0.40 0.16±0.40 0.0±0.0 43.83 ± 0.40 Vit D 0.33±0.51 41.83 ± 0.40 TCE 1.33±0.51a 2.50±0.83a 2.33±0.81a 21.00 ±2.36a TCE + Vit D 1.66±0.81 1.0±0.63b 0.50±0.83b 25.00 ± 0.63a

MDA immünreaktivitesi GRUP MDA İmmünreaktivitesi KONTROL 0.916±0.20 Vit D 0.83±0.25 TCE 2.50±0.83a TCE + Vit D 1.50±0.54b

TARTIŞMA TCE’ nin farklı doku ve organlarda oksidatif strese bağlı hasar oluşumunu indüklediği yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.Bununla birlikte verilen antioksidan ajanların bu oksidatif stresi azalttıklarını belirlemişlerdir.(Atkinson ve ark.1993) (Gharib ve ark.2008) Overler tarafından TCE’nin metabolizması, üreme üzerinde yan etkilere sahiptir.Rat oosit fertilizabilitesi TCE maruziyeti sonucu azalmıştır,bununla beraber bu azalmanın nedeni tam olarak değerlendirilmemiştir.(Berger ve ark.2003) TCE’ ye maruz kalan oositler kontrol ile kıyaslandığında daha az sperm bağlanma kapasitesine sahip olduğu görülmüştür.(Wu ve ark.2007)

Sardar ve ark. ratlarda yaptıkları çalışmalarında karaciğerde lipid peroksidasyonu üzerine vitamin D’nin vitamin E gibi antioksidan etkiye sahip olduğunu bildirmişlerdir.(Sardar ve ark.1996) TCE nin over dokusundaki bu histopatolojik etkileri oluşturması oksidatif stres hasarı ile açıklanabilir. Zira çalışmamızda TCE grubunda MDA değerindeki artış bunun iyi bir göstergesi olup TCE + Vit D grubunda azalmış MDA seviyesi ise vitamin D’nin antioksidan etkisine bağlı olabilir.

SONUÇ TCE’ nin over dokusunda MDA’ yı arttırdığı ve histopatolojik değişiklikler oluşturduğu, Tedavi olarak verilen Vitamin D’nin MDA ve histopatolojik değişiklikleri azalttığı, Vitamin D’nin bu etkisinin antioksidan özelliğine bağlı olabileceği, Over dokusunda gözlenen histopatolojik değişikliklerde Vitamin D’nin önemli rol alabileceği, Vitamin D’nin klinik olarak kullanılabilmesi için gelecekte daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç olduğu kanaatine varılmıştır.

TEŞEKKÜRLER Tuncay Kuloğlu, Zehra Sema Özkan, Ebru Kavak, Mehmet Şimşek, Remzi Atılgan.