Bursa Kamu Hastaneleri Birliği İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ Haziran 2014 T. C. Sağlık Bakanlığı Bursa Kamu Hastaneleri Birliği

KONU BAŞLIKLARI 1- Meslek Hastalıkları 2- İşyeri Temizliği ve Düzeni 3- İş Ekipmanlarının Güvenli Kullanımı 4- Ekranlı Araçlarla Çalışma

1-MESLEK HASTALIKLARI

MESLEK HASTALIĞI NEDİR? Çalışan, çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları içinde uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir. ( 5510 sayılı kanun)

MESLEK HASTALIKLARININ TEMEL ÖZELLİKLERİ Genel Olarak Meslek hastalıkları önlenebilir hastalıklardır. Meslek hastalıkları kendine özgü bir klinik tablosu vardır. İyi belirlenmiş hastalık etkeni (kimyasal ,fiziksel veya biyolojik) mutlaka bulunmaktadır . Meslek hastalıkları , birçok etmenin bir arada etkilediği olgulardır . Meslek hastalıklarına yakalanabilmenin ön koşulu , bir süre o işyerinde çalışmaktır .

MESLEK HASTALIKLARININ TEMEL ÖZELLİKLERİ Meslek hastalıkları ortaya çıkarılmasında tarama, araştırma ve istatistik çalışmalarının önemli bir yeri vardır Özel olarak korunması gereken çocuk, kadın, özürlü ve yaşlı çalışanların meslek hastalıkları yakalanma riski daha yüksektir.

MESLEK HASTALIKLARININ TEMEL ÖZELLİKLERİ İş kazalarında olduğu gibi , meslek hastalıklarında da hastalık etkeni , insan vücudunun dışındadır. Meslek hastalıklarının iş kazalarından farkı, hastalık etkeninin devamlı olması , hastalığın ilerleyici oluşu, ve başlangıç tarihinin kesin olarak saptanamamasıdır.

MESLEK HASTALIKLARI Hızlı teknolojik gelişmeler bir yandan insanın refahına hizmet ederken, öte yandan  insan hayatı ve çevre için tehlikeleri de beraberinde getirmiştir. Üretim sürecine giren her yeni madde, her yeni makine, araç ve gereç insan sağlığı, işyeri güvenliği, çevre sağlığı ve çevre güvenliği için tehdit oluşturmaktadır. Bir bakıma yükselen refahın faturası, insanlığa iş kazaları, meslek hastalıkları ve çevre kirlenmesi olarak kesilmektedir.

Ülkemizde 2010 yılı SGK İstatistiklerine Göre; ÜLKEMİZDE MESLEK HASTALIĞI Ülkemizde 2010 yılı SGK İstatistiklerine Göre; 1.325.749 işyerinde toplam 10.030.810 çalışan istihdam edilmektedir. Söz konusu çalışanların 62.903’ünün iş kazası, 533’nün meslek hastalığı geçirdiği, iş kazaları/meslek hastalıkları sonucu 2085 kişinin sürekli iş göremez hale geldiği, 1444 ölüm vakasının saptandığı gösterilmiştir.

Yıllara Göre Meslek Hastalığı Sayısı ÜLKEMİZDE MESLEK HASTALIĞI Yıllara Göre Meslek Hastalığı Sayısı

DÜNYADA MESLEK HASTALIĞI Ülkeler arasında meslek hastalığı sayılarında farklılık yaratan faktörler olarak, teknoloji kullanım düzeyi, riski iş kollarının yoğunluğu, ülkenin iş sağ. politika, işçi-işveren ve devletin akılcı ve sorumlu yaklaşımı olduğu söylenebilir. Dünyada İş Kaz. Ve Meslek hastalığı bağlı ölümlerin dağılımı incelendiğinde mesleki kanserler % 32 ile ilk sırada, onun ardından % 23 ile kalp damar sistemi hastalıkları gelmektedir. Hastalıkların maliyeti açısından % 40 ile kas iskelet sis. hastalığı en çok harcama yapılan hastalık grubudur.

MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ Hastalığın sebeplerine göre meslek hastalıkları işyerinde bulunan faktörler nedeniyle meydana geldiğinden işyerinde ne kadar risk faktörü varsa o kadar çeşitli meslek hastalığı olacağı düşünülebilir.

MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ Başlıca gruplar şu şekildedir: Kimyasal nedenler : Bu grupta kurşun, civa, krom, kadmiyum, nikel gibi metaller;benzen, toluen, triklor etilen, hekzan gibi çözücüler, zehirli gazlar, pestisid maddeler asitler ve alkaliler gibi çeşitli kimyasal etkenler bulunmaktadır .

MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ Bunlardan bir kısmı zehirlenmelere, bazıları kanser türlerine yol açarken kimileri de bağımlılık ve davranış değişikliği gibi bozukluklara neden olurlar . Kimyasal nedenler :

MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ Kimyasal maddelerle oluşan meslek hastalıkları; Ayakkabı imalatı Akü üretim Petrokimya Boya sanayi

MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ . Fiziksel nedenler; Sıcaklık , gürültü , radyasyon titreşim , basınç gibi çeşitli fiziksel unsurlar bu gruptadır .

MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ Tekrarlayan işlere bağlı olarak ortaya çıkan kas-iskelet sistemi hastalıkları olabilir. video

MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ Biyolojik nedenler : Özellikle sağlık hizmetlerinde çalışanlar olmak üzere hayvancılık, deri işleri gibi işlerde çalışanlar çeşitli mikroorganizmalara maruz kalabilirler. Bu etkilenme sonucunda da tüberküloz, brusella parazitler hastalıkları gibi bazı hastalıklar ortaya çıkabilir ŞARBON

MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ Tozlar: Madencilikle ilgili işlerde, dökümhanelerde, asbest endüstrisinde inorganik toz sorunu vardır. Pamuklu dokuma işinde, tarım ve hayvancılıkta da organik tozlara maruziyet olabilir. Maden işçileri MADENCİLİK KOT TAŞLAMA

Psikososyal nedenler; MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ Psikososyal nedenler; Yapılan işin gerekleri; çalışanın bilgi, beceri ve ihtiyaçlarıyla çatıştığında (nicel aşırı yük, nitel düşük yük) ve çalışanın işi üzerindeki denetimi ve işi ile ilgili sosyal destek yetersizliği söz konusu olduğunda ortaya çıkar ayrıca stres yapıcı özellik kazanır, sağlığı etkilemeye başlar. Psikososyal riskler (tehlikeler) sağlığı doğrudan ya da stres aracılığı ile dolaylı olarak etkiler

Meslek hastalığına neden olan etkenlerin vücuda başlıca giriş yolları: VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI Meslek hastalığına neden olan etkenlerin vücuda başlıca giriş yolları: 1. Akciğerler (solunum) 2. Deri (emilim) 3. Ağız (sindirim) Meslek hastaIıkları Akut (saatler, dakikalar içinde) Kronik (günler , yıllar içinde) ortaya çıkabilirler.

Kimyasal maddelerin insan vücuduna giriş yolları VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI Kimyasal maddelerin insan vücuduna giriş yolları

MESLEK HASTALIKLARI Meslek hastalıkları SSK Sağlık İşletmeleri Tüzüğüne göre beş ana gruba ayrılır A-  Kimyasal maddelerle oluşan meslek hastalıkları; kimyasal maddelerin yapısına göre 25 alt grup, elliden fazla kimyasal maddeye bağlı olarak meydana gelen hastalıklardır. B-  Mesleki cilt hastalıkları; Deri kanseri ve kanser dışı deri hastalıkları yer almaktadır. C-  Pnömokonyozlar ve solunum sisteminin diğer hastalıkları; Silikozis, asbestozis, mesleksel astım, bisinozis gibi solunum sistemi hastalıkları bu gruptadır.

D- Mesleki bulaşıcı hastalıklar; 4 alt gruba ayrılır D- Mesleki bulaşıcı hastalıklar; 4 alt gruba ayrılır. Parazit hastalıkları, tropikal hastalıklar, zoonozlar ve sağlık hizmetlerinde çalışanlarda görülebilecek viral hepatit ve tüberküloz gibi hastalıklar bu grupta yer almaktadır. E- Fizik etkenlerle oluşan meslek hastalıkları; 12 alt gruba ayrılarak değerlendirilmektedir. Tekrarlayan travmalar, radyasyon, gürültü, basınç gibi fizik nedenli meslek hastalıkları bulunmaktadır. MESLEK HASTALIKLARI

HASTALIKTAN KORUNMA PRENSİPLERİ VE KORUNMA TEKNİKLERİNİN UYGULANMASI Çalışanlara bu tehlikelere karşı koruyucu ve açıklayıcı eğitimler verilmelidir. İş yeri duvarlarına görünebilecek yerlere uyarı levhaları asılmalıdır. Hastalık başlamadan periyodik aralıklarla, çalışanlar muayene edilmelidir İş yerlerinde biyolojik ve çevresel ölçümler yapılmalıdır

HASTALIKTAN KORUNMA PRENSİPLERİ VE KORUNMA TEKNİKLERİNİN UYGULANMASI Temiz ve hijyen bir çalışma ortamı yaratılmalı, günlük temizlik işlemleri her gün mutlaka yenilenmelidir Oturarak çalışan insanlar için  ergonomik bir çalışma ortamı sağlanmalıdır Mesleği gereği ayakta duran insanlarda varislere çok sık rastlanmaktadır. Varis çorabı giymek ve sık sık bacakları dinlendirmek önlem olarak ilk akla gelenlerden.

HASTALIKTAN KORUNMA PRENSİPLERİ VE KORUNMA TEKNİKLERİNİN UYGULANMASI İşleri nedeniyle sürekli bilgisayar başında çalışan insanlarda göz ile ilgili göz hastalıkları sürekli mause kullanmaktan ve el bileğinde karpal tünel gibi hastalıklar görülebilir. Bu yüzden göz ve ortopedi kontrolleri aksatmadan yaptırılmalıdır. Tozlu ortamlarda çalışanlar mutlaka maske kullanmalıdır.

HASTALIKTAN KORUNMA PRENSİPLERİ VE KORUNMA TEKNİKLERİNİN UYGULANMASI Gürültülü ortamlarda kulak tıkaçları önerilebilir. Sesini kullanarak çalışan insanların mutlaka yılda iki kez KBB muayenesinden geçmesi gerekir. Maden metal sektörü kask, aydınlatma, maske gibi gereçleri mutlaka kullanmalıdır. Bazı durumlarda riskin kaynakta tam olarak kontrolü mümkün olmayabilir Bu gibi durumlarda da başka bir teknik korunma uygulaması olan kişisel koruyucu kullanımı gereklidir.

İŞVERENİN SORUMLULUKLARI İşverenler, işyerinde İSG sağlamak için koşulları oluşturmak ve araçları eksiksiz bulundurmakla yükümlüdür. İşveren, teknik ilerlemenin getirdiği daha uygun sağlık koşullarını sağlamak, kullanılan makine , araç, gereç zehirli, zararlı maddeleri gelişmelere göre daha az zararlılarla değiştirmek , tüm iş güvenliği önlemlerini izlemekle yükümlüdür.

İŞVERENİN SORUMLULUKLARI Bu yükümlülük dışında etkin bir iş sağlığı ve güvenliği risk yönetim kültürü için herkesin buna gerçekten inanması gerekir. İş emniyeti önceliğine yönetimin önem vermesi, tehlikelerin ve risklerin kontrol edilmesi ve tanınması için gereklidir.

MESLEK HASTALIKLARININ HUKUKSAL BOYUTU Yükümlülük süresi Zararlı mesleksel etkinin sona ermesi ile hastalığın ortaya çıkması arasında geçebilecek kabul edilebilir en uzun süre. Maruziyet süresi Zararlı etkenin başlamasıyla hastalık belirtilerinin ortaya çıkması için gereken en az süre. Bazı durumlarda bu sürenin kısaltılması için tüzüğe maddeler konulmuştur.

MESLEK HASTALIKLARININ HUKUKSAL BOYUTU •Silikoz ………………… 10 yıl…………. Silis ihtiva eden tozlarla •Asbestos……………… 10 yıl………… Asbest ve asbestili toprak •Gürültü ……………….. 6 ay………… Maden cevh. Parçalama vs. Kurşun Blş. ve Alş…… 1-3 yıl……… Hastalık Yükümlülük Süresi Başlıca İşler (Birkaç Örnek)

MESLEK HASTALIKLARININ HUKUKSAL BOYUTU Hastalık meydana geldiğinde, hastanın her türlü tedavisi sigorta tarafından sağlanır. Ayrıca hastalık nedeniyle iş göremezlik de olmuşsa sigorta kişiye iş göremezlik ödeneği (tazminat) öder. Çalışanların sigortalanması,hastalık durumunda tedavi giderlerinin karşılanması ve tazminat ödenmesi konuları meslek hastalıklarının hukuksal boyutunu oluşturur

MESLEK HASTALIKLARININ HUKUKSAL BOYUTU Ödenecek tazminatın miktarı çalışanda hastalık sonucu ortaya çıkan işgöremezlik düzeyi ile ilişkili olduğundan, bu düzeyin hesaplanması meslek hastalıklarının hukuksal boyutu ve sigorta açısından önemlidir. Bu hesaplamada hastalığa bağlı fonksiyonel kaybın yanı sıra kişinin yaşı ve mesleği de dikkate alınmaktadır

2-İŞ YERİ TEMİZLİĞİ VE DÜZENİ

İŞ VE ÇALIŞAN SAĞLIĞI İÇİN ÖNERİLEN ALTIN KURALLAR 1-Çalışılan makine, işin tamamlanmasından hemen sonra kesinlikle temizlenmeli, kullanılan aletler yerlerine konulmalıdır. 2-İş yerlerinde temizliği en iyi şekilde yapabilecek ve işin niteliğine uygun temizlik araç ve gereçleri bulundurulmalıdır. (saplı süpürge, kürek, paspas, fırça, elektrikli süpürge, parlatıcı maddeler, deterjan, özel ilaçlar vs.) 3-İşyerinin iç ve dış çevre temizliğinin yapılması gereklidir.

İŞ VE ÇALIŞAN SAĞLIĞI İÇİN ÖNERİLEN ALTIN KURALLAR 4-Artık ve çöplerin toplanarak ortamdan uzaklaştırılması için gerekli önlemler alınmalıdır 5-Çalışanların kayarak düşmelerine neden olabilecek yağ gibi ürünlerin yada kabuklu yiyeceklerin hemen temizlenmesi gerekir.

İŞ VE ÇALIŞAN SAĞLIĞI İÇİN ÖNERİLEN ALTIN KURALLAR 6-Çalışanların sağlık ve temizlik kurallarına devamlı uymalarını sağlamak amacıyla broşür ve uyarıcı levhaların işyerlerinin kolayca görülebilecek bölümlerine asılması gerekir.

İŞ VE ÇALIŞAN SAĞLIĞI İÇİN ÖNERİLEN ALTIN KURALLAR

İŞ VE ÇALIŞAN SAĞLIĞI İÇİN ÖNERİLEN ALTIN KURALLAR 7-Yatakhane, yemekhane, banyo, duş, tuvalet gibi hijyen gerektiren yerler ile toplu sosyal faaliyetlerin yapıldığı yerler çok çabuk kirlenebilen yerlerdir. Bu tip yerlerin temizliğine özellikle dikkat edilmelidir. 8-Temizlik ve düzen kurallarına uymayanlar uyarılmalı, ikazlara uyulmadığı takdirde sorumlulara bildirilmelidir

3-İŞ EKİPMANLARININ GÜVENLİ KULLANIMI

EL ALETLERİNİN KULLANIRKEN DİKKAT EDİLECEK GENEL KURALLAR Elektrikli / Havalı el aletlerini kullanırken hortumunun ya da kablolarının hasarsız olmasına dikkat edilmeli Elektrikli el aletleri ile çalışmalarda ortamın ıslak veya nemli olmamasına dikkat edeli El aletlerimi iş bitiminde belirlenmiş stand, alet çantası veya dolabında temiz ve güvenli bir şekilde muhafaza edilmeli

EL ALETLERİNİN KULLANIRKEN DİKKAT EDİLECEK GENEL KURALLAR Sabit olarak kurulan iş ekipmanı veya yükün; çalışanlara çarpması, Tehlikeli bir şekilde sürüklenmesi veya düşmesi, İstem dışı kurtulması,riskini azaltacak şekilde tesis edilmelidir.

4-EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA Çalışma merkezlerinde ekranlı araçların kullanımından kaynaklanan riskleri, Özellikle görme Fiziksel sorunlar Mental stresle , bu risklerin etkileri, ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi gerekir.

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA Görme Sorunları a) Ekranlı araçlarla çalışmaya başlamadan önce, b) Ekranlı araçlarla çalışmadan kaynaklanabilecek görme zorlukları yaşandığında,göz muayeneleri yapılır.

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA Çalışma Masası Operatörün rahatsız edici göz ve baş hareketleri ihtiyacını en aza indirecek şekilde yerleştirilmiş ve ayarlanabilir özellikte doküman tutucu kullanılmalıdır.

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA Çalışma Sandalyesi Oturma yerinin yüksekliği ayarlanabilir olmalıdır. İstendiğinde operatöre uygun bir ayak dayanağı sağlanmalıdır. Sırt kısmı doğal bel kavsini uygun olarak desteklemeli Koltuk tümüyle kullanıcıya uygun şekilde ayarlanabilir

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA Çalışma Ortamı Operatörün oturma şeklini değiştirebilmesi rahatça hareket edebilmesi için çalışma merkezi yeterli genişlikte olmalı ve uygun şekilde düzenlenmelidir. video

Basit Egzersizler – Disk Kayması – Boyun Fıtığı – Bel Fıtığı – Bilek, Diz ve Dirsek Kireçlenmesi – Omuz ve Boyun Tutulması

Basit Egzersizler

İNSANLAR ve ÜLKE EKONOMİSİ ZARAR GÖRÜR SONUÇ OLARAK Çalışanın sağlığı korunmaz ise; İşgücü yitimi artar Hastalıklar artar Sakatlıklar artar Ölümler artar İNSANLAR ve ÜLKE EKONOMİSİ ZARAR GÖRÜR

TEŞEKKÜRLER… Sevil TANAS