Öğretim Materyalleri Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık

Materyal Materyal kavramının iki anlamı bulunmaktadır Materyal Materyal kavramının iki anlamı bulunmaktadır. Materyalin ilk anlamı yazılı, sözlü, görüntülü, kaydedilmiş her türlü belgedir. Kavramın ikinci anlamı ise belirli bir işi yapmada kullanılan malzemedir yani gereçtir.

Öğretim materyali terimini, öğrenme-öğretme işinde kullanılan belge ve gereçler olarak tanımlayabiliriz.

Öğretim materyalleri, öğrenmeyi kolaylaştırır, etkileşimi artırır, öğrenme sürecinin daha etkili yönetilmesine yardımcı olur.

Materyaller, bazı öğretim durumlarda öğrenmeyi destekleyici biçimde kullanılırken, bazı durumlarda ise içeriğin öğretmen olmaksızın öğrenene doğrudan aktarılması işinde kullanılmaktadır.

Öğretim materyallerinin geliştirilmesi ya da seçilmesi sırasında öncelikle, materyalin öğretim programıyla uyumlu olmasına materyalin öğrencilerin gelişim düzeyine uygun olmasına materyalin öğretim sürecine katkıda bulunabilmesine dikkat edilmelidir.

Öğretim materyallerinin seçiminde dikkate alınması gereken diğer ilkeler ise şunlardır: Öğretim materyallerinde dilin doğru ve açık biçimde kullanılmış olması Öğretim materyalinde sunulan mesajların doğru ve güncel olması Öğretim materyalinin görsel, işitsel ve sözel tasarım ilkelerine dikkat edilerek hazırlanmış olması

Öğretim sürecinde görsel ve işitsel mesajlar içeren farklı türlerde öğretim materyalleri kullanılmaktadır.

Modeller Model, gerçekliğin bir temsili demektir. Modeller gerçek cisimlerin daha büyük, daha küçük ya da aynı büyüklükte olan örnekleridir. Modeller, soyut kavram ve ilkelerin somutlaştırılarak öğrenilmesinde oldukça yararlıdır.

Örnekler Örnekler, doğal ortamdan ya da bir bütünden alınıp, öğrenme ortamına getirilmiş küçük parçalardır. Somut kavramların öğrenilmesinde oldukça yaralı olan bu materyaller, öğrencilerin dokunarak, koklayarak, tadarak deneyimlemelerini sağlar.

Diyorama Diyorama; olay ve kavramların üç boyutlu temsilleridir. Müzelerde sıklıkla kullanılan diyoramalar genellikle bir arka plan önüne üç boyutlu nesnelerin yerleştirilmesiyle yapılmaktadır. Diyoramalar öğrenenlerin ilgisini çekmekte ve temsil edilen durumu somutlaştırmaktadır.

Kuklalar Kuklalar; hareketleri bir kişi tarafından yönetilen figürlerdir. Kuklaların hareketleri elle, parmakla, iplerle ya da çubuklarla kontrol edilebilmektedir. Kuklalar, öğrenenlerin ilgisini çekmekte ve yaratıcı düşünmeyi artırmaktadır.

Posterler Posterler, bilginin asılabilen büyük boy sunumlarıdır. Posterin amacı dikkat çekmek ve vermek istediğimiz mesajı kısa yoldan göndermektir. Etkili posterler öğrencinin öğrenme ve hatırlamasını hızlandırır.

Şemalar Şemalar, ilişkileri gösteren çizimlerdir. Şemaların, örgüt, sınıflama, zaman şeridi, akış gibi türleri vardır.

Grafikler Grafikler sayısal bilgileri görselleştirmek için kullanılan çizimlerdir. Grafikler ile sayısal veriler daha etkili ve daha kolay anlaşılabilir biçimde sunulabilmektedir.

Durağan Görüntüler Durağan görüntüler gerçekliğin öğrenme ortamına taşınması ve varlık ve kavramların görselleştirilmesi amaçlarıyla kullanılmaktadır. Durağan görüntüler gerçekliği temsil düzeyine göre fotoğraf, resim ya da çizim olarak adlandırılmaktadır. Fotoğrafların gerçekliği temsil düzeyi yüksekken resimlerin biraz daha düşük ve çizimlerin ise daha da düşüktür. Öğretim ortamlarında kullanılan durağan görüntülerin gerçekliği hep en üst düzeyde temsil etmeleri gerekmemektedir. Bazı durumlarda görsellerle gerçekliğin olabildiğince yansıtılması tercih edilirken, bazı durumlarda ise basitleştirilmiş çizimler öğrenmeyi daha etkili kılabilmektedir.

Hareketli Görüntüler Hareketli görüntüler genellikle öğrencinin ilgisini çeker ve gerçek yaşamda göremeyecekleri olay ya da sahneleri görme imkanı verir. Hareketli görüntüler gerçekliğe yakınlık düzeyine göre film ya da animasyon türünde olabilir. Hareketli görüntüler kullanılarak gerçeklik öğrenme ortamına taşınabilir. Hareketli görüntüler hızlandırılıp yavaşlatılarak ya da çekim ölçeği artırılıp azaltılarak daha etkili öğrenme deneyimleri sağlayabilmektedir.

Kitaplar Kitaplar en yaygın biçimde kullanılan görsel materyallerdir Kitaplar Kitaplar en yaygın biçimde kullanılan görsel materyallerdir. En önemli artıları her zaman kullanıma hazır olmalarıdır. Basılı kitaplar yavaş yavaş yerlerini sayısal ortamda tasarlanıp kullanılan elektronik kitap ya da zenginleştirilmiş kitaplara bırakmaktadır.

Çalışma Yaprakları Öğrencilerin, belli bir konuyla ilgili öğrenmelerini tekrarlamalarını ya da öğrendiklerini yeni durumlarda kullanmalarını sağlayan öğretim materyalleridir. Ödev olarak ders dışında kullanılabileceği gibi, ders içinde alıştırma ya da değerlendirme amacıyla da kullanılabilir.

Yansılar Belgelerin tepegöz, projeksiyon, televizyon gibi bir araç vasıtası ile oluşturulan görüntülerine yansı ya da slayt denmektedir. Yansılar ile içerik geniş bir ekrana yansıtılabilmektedir. Yansıların en önemli avantajı, üzerinde metin, hareketli ve durağan görsellerin yanı sıra işitsel öğeleri de barındırabilmesidir. Slaytların ardı ardına gösterimi ile yapılan sunumlara slayt gösterisi denmektedir. Slayt gösterileri küçük ya da büyük gruplara yönelik olabilmektedir.

Ses Kayıtları Öğrenme-öğretme yaşantılarında görsellerin her zaman kullanılması gerekmemektedir. Herhangi bir görsel içermeyen ses kayıtları dinleme eğitimi, rol yapma etkinlikleri, devinişsel davranışların kazandırılması gibi etkinliklerde etkili biçimde kullanılabilmektedir.

Haritalar Harita; tarih, dil, nüfus vb Haritalar Harita; tarih, dil, nüfus vb. konularla ilgili yeryüzünün veya bir parçasının, belli bir orana göre küçültülerek çizilen taslağıdır. Haritalar, konumsal bilginin nerede ve ne şekilde bulunduğunu gösteren, öğretim ortamlarında yaygın biçimde kullanılan materyallerdir.

Öğrenme Nesneleri Kullanımı son yıllarda yaygınlaşmaya başlayan öğrenme nesneleri daha çok sayısal ortamlarda tekrar kullanılma özelliğine sahip ve bazı belirli standartlara uygun geliştirilmiş olan materyalleri ifade etmektedir. Sayısal ortamdaki bulunan resimler, sunum dosyaları, kitaplar, videolar gibi öğrenme nesneleri kolayca dağıtılıp tekrar tekrar kullanılabilmektedir.

Kaynaklar Seferoğlu, S. S. (2010). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Ankara: PEGEMA. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~ERDEMM/Genel_Ogretim/SUNULAR/Ogretim%20Materyalleri.ppt