ANADOLU UYGARLIĞI HİTİTLER UYGARLIGI (MÖ 1700-MÖ700) Anadolu’ya M.Ö. 2000 yıllarında Kafkasya’dan gelip yerleşen Hititler, Anadolu’da Kızılırmak çevresine yerleştiler. Başkentleri Hattuşaş (Boğazköy)’dır.. Devletin bilinen ilk kralı I. Hattuşi'dir (Labarna).Mısırlılar ile M.Ö. 1296'da başlayan Kadeş Savaşı M.Ö. 1280'de sona erdi.

Özellikleri: 1) Anadolu’da ilk merkezi krallığı kurdular. 2) Tarihte bilinen ilk meclisi (Pankuş) kurdular. 3) Mezopotamya’dan aldıkları çivi yazısından başka kendi resim yazılarını kullandılar. (Hitit Hiyeroglifi)

Özellikleri: 4) İlk tarih yazıcılığı örnekleri verdiler, Anal denilen yıllıklarda (kronikler) başlarından geçen olaylar olduğu gibi yıl, yıl kaydedilmiştir. 5) Aile ve ceza hukukuna önem vermişler, kanunları tabletler üzerine yazmışlardır. 6) Mısır ordusu ile tarihin ilk büyük meydan muharebesi olan Kadeş Savaşı’nı yaptılar. Savaş sonunda imzalanan Kadeş Antlaşması tarihin en eski ve önemli yazılı antlaşmasıdır. Antlaşmanın bir metni Mısır’da Karnak tapmağında, ikinci metni Boğazköy’deki Hitit Devlet arşivinde bulunmuştur.

Özellikleri: 7) Tarihteki ilk köprüyü yapmışlardır. Hititler M.Ö. 1200’de Balkanlar’dan gelen Trak kökenli bir kavim olan Frigler tarafından yıkılmıştır.

ANADOLU UYGARLIĞI FRIGYA UYGARLIĞI (MÖ 1200-MÖ 676) Hitit devletinin yıkılmasından sonra Anadolu’nun iç ve batı bölgelerinde kuruldu. Başkentleri Gordion’dur.

Özellikleri: 1) Ticaret yollarının kavşağında bulunmasına rağmen Frig ekonomisinin temeli tarıma dayanıyordu. Tarımla ilgili yasalar bu nedenle ağırdır. 2) En büyük tanrıları tabiat tanrıçası Kibele’dir. 3) En ünlü hükümdarları Midas’tır.

Özellikleri: 4) Frig mimarisi Anadolu kültür gelenekleri ve Mezopotamya etkilerinin karışımından doğmuş, kaya mezarları ünlüdür. 5) Heykel ve kabartma sanatı, maden işlemeciliği, seramik eşya yapımı, tahta işçiliği (çivi kullanmadan geçme mobilyalar yaptılar) gelişmiştir. Frigler, Kimmerler tarafından yıkılmıştır.

ANADOLU UYGARLIĞI LIDYA UYGARLIĞI (MÖ 680 –MÖ 546 ) Gediz ve Menderes Irmakları çevresinde kurulmuştur. Başkentleri Sard’dır.

Özellikleri: 1) Kral Giges zamanında güçlü bir devlet haline geldiler. 2) Doğu kültüründen çok batı kültürünün etkisinde kalmışlardır. 3) Kimmer’leri Anadolu’dan çıkardılar.

Özellikleri: 4) Başkentleri Sard’dan, Elam’da Sus Şehrine kadar uzanan, en eski ticaret yolu “Kral yolu”nu yaptılar. 5) Değiş-tokuş yöntemine dayanan ticareti ortadan kaldırarak, tarihte ilk kez parayı kullanan toplumdur. Böylece ticaret hacmi artmıştır.

Özellikleri: 6) Ticaretin gelişmesinden dolayı, ücretli askerlerden ordu oluşturdular. NOT: Ücretli askerler Lidya’ya vatan sevgisi ile bağlı bulunmuyorlardı. Bu durum savaşlarda askeri başarı kazanmayı güçleştiriyordu. Lidya’nın Med’ler karşısında uğradığı yenilgi sonucu bağımsızlığını kaybetmesinin temel nedeni budur. Lidya Devleti’ni Pers’ler yıkmıştır.

ANADOLU UYGARLIĞI İYON UYGARLIĞI (MÖ 1200 –MÖ 334 ) M.Ö. 1200 yıllarında Yunan Yarımadası’ nın Dorlar tarafından işgal edilmesi üzerine buradan kaçan Aka’ların İzmir, Milet, Efes, Foça ve Bergama dolaylarına yerleşerek yerli halkla kaynaşmaları sonucunda meydana gelen uygarlıktar.

Özellikleri: 1) Uygarlıkta çok ileri giden İyon’lar Yunanlıları da etkileri altında bırakmışlardır. 2) Denizcilik ve ticarete önem vermişlerdir. 3) Fenikeliler’den alfabeyi alan İyonlar İyon alfabesini oluşturdular.

Özellikleri: 4) Tarihte ilk kez demokratik yönetimler oluşturdular. Aristokratik Cumhuriyet’le yönetilmişlerdir. 5) Doğu uygarlıklarını Ege Havzası’na taşımıştır. 6) Mimaride İyon düzeni olarak bilinen yapı tarzını oluşturdular.

Özellikleri: NOT: İyonlar bilim, sanat ve felsefede çok önemli gelişmeler gösterdiler. Matematikte Tales ve Pisagor, Fizikte Aneksimenes, Tıpta Hipokrat, Tarihte Heredot, Şair Homeros İyon asıllıdırlar. Felsefede Milet Okulu’nun kurucusu İyon’lardır. Yunan kültürünün oluşmasında, İyon’lu bilginlerin etkisi vardır. İyon’lar Pers istilası sonunda zayıflıyarak yıkılmışlardır.

ANADOLU UYGARLIĞI URARTU UYGARLIĞI (MÖ 900 –MÖ 600 ) Van çevresindeki küçük devletlerin kurdukları konfederasyon daha sonra merkezi bir devlet haline getirildi. Başkenti Van Tuşba’dır.

Özellikleri: 1) Çivi ve Hiyeroglif olmak üzere iki çeşit yazı kullanmışlardır. 2) Sulama kanalları yaparak tarımı geliştirmişler, hayvancılıkla uğraşmışlar

Özellikleri: 3) Kale, saray, tapmak yapımında ilerlemişler. Kabartma, kaya oymacılığı maden işlemeciliği alanlarında gelişmişlerdir. Urartu Devleti Med’ler tarafından yıkılmıştır.