SHZ 506 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Veri Toplama Teknikleri: Odak Grup Görüşmesi Ayşe KARAGÖZOĞLU

BÖLÜM III – ÖRNEK BİR ÇALIŞMA İÇİNDEKİLER BÖLÜM I - GİRİŞ Odak Görüşme nedir Odak Görüşme nasıl yapılır Odak Görüşmenin Özellikleri Avantajları ve Dezavantajları BÖLÜM II – UYARLAMA Araştırma Konusu ve Detayları Araştırma Yaklaşımı Form Örneği BÖLÜM III – ÖRNEK BİR ÇALIŞMA Konu ve Araştırma Detayları Değerlendirme BÖLÜM IV – KAYNAKÇA

Odak grup görüşmesi nedir? Odak Grup Görüşmesini, 8-10 ve ya 12 kişiden oluşan bir grupla, önceden belirlenmiş araştırma konusu çerçevesinde, önceden şekillendirilmiş fakat esnek soruların gruba yöneltilmesi ve grup üyelerinin birbirleriyle konu üzerinde tartışıp görüş ortaya koymalarını amaçlayan; ortaya konan görüşlerin araştırmacı tarafından değerlendirilip sonuca varıldığı bir araştırma tekniği olarak değerlendirebiliriz.   Odak Grup Görüşmesi doğal ortamda, kısa zamanda, birçok veriye ucuz ve sağlıklı bir şekilde ulaşmamızı sağlayan bir araştırma tekniğidir. Bu tekniğin araştırmada amacına ulaşması, büyük ölçüde, teknikle ilgili eğitim almış araştırmacılar tarafından yürütülmesine bağlıdır .

Odak Grup Görüşmesi Nasıl Yapılır? 1. Araştırmacı, araştıracağı konu ile ilgili kavramsal ve kuramsal çerçeveyi oluşturur ve buna göre planını yapar. 2. Bu aşamada aşağıdaki sorulara yanıt aranır.        Kimlerle görüşüleceği.       Neden o kişilerin seçildiği.      Seçilen kişilerin ortak özelliklerinin neler olması gerektiği ve niçin?      Görüşmede hangi başlıklar olması gerektiği.       Hangi sorular hangi sırayla sorulması gerektiği ve nedeni. 3. Odak grup görüşmesinin zamanı, yeri, görüşme sırasında not alacak gözlemci belirlenir. Belirlenen yerde ve zamanda odak grup görüşmesi başlatılır. 4. Görüşme sonrasında; gözlemcinin tuttuğu kısa notlar ve ses kayıtlarının çözümlenmesi(kullanılmışsa) grubun içinde bulunduğu sosyal ortamın özellikleri de dikkate alınarak yapılır. Daha sonra katılımcıların konu ile ilgili bazı ilginç cümleleri de alınarak çalışma raporlaştırılır.

Odak Grup Görüşmesinin Özellikleri  İşin İçine İnsanı Katar Katılımcıların olabildiğince homojen olmasına ve birde birbirlerini tanımamalarına dikkat edilir. Odak grup görüşmeleri bir veri toplama sürecidir Niteliksel verileri kullanılır hale getirir. Odak gruplar odaklaşmış tartışmaya sahiptir. 

Odak Grup Görüşmesi Avantajları ve dezavantajları Çatışma olabilir Baskın grup Hassas konular tartışılmıyor Doğal Ortam Esneklik Veri analizi kolay Ekonomik Zamandan tasarruf Dezavantajlar Avantajlar

BÖLÜM II – UYARLAMA Araştırma Sorunsalı : Yetiştirme Yurdundaki uygulamalar, burada kalan ergenlerdeki kaygı bozukluklarını giderir mi? Kavramlar : Ergenler, yetiştirme yurdu uygulamaları, kaygı bozuklukları Bağımsız Değişken : Yetiştirme yurdu çeşidi Bağımlı Değişken : Kaygı düzeyi Araştırma Konusu : Yetiştirme yurdunda kalan ergenlerde kaygı bozuklukları. Hipotez : Yetiştirme yurdu çeşidi ile ergenlerin kaygı düzeyi arasında anlamlı bir ilişki vardır. Kuram : Psikodinamik kuram sosyal kaygı bozukluğunu bağlanma kuramı ile açıklar. Bağlanma teorisini John Bowlby ve arkadaşları açıklamıştır. Evren : Araştırmanın evrenini Ankara’da Aile ve Sosyal Bakanlığı’na bağlı Kız Yetiştirme Yurdunda   bulunan  82 ergen oluşturmaktadır.   Örneklem : Kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak katılmaya istekli oldukları belirlenen 56 ergen araştırmaya dahil edilmiştir. “Kolayda Örneklem” ile çalışma için ihtiyaç duyulan büyüklükteki örnekleme ulaşıncaya kadar en kolay ve ulaşılabilir deneklerden veri toplamak amaçlanmaktadır.

Görüşme Form Örneği Araştırma sorusu: Yetiştirme Yurdundaki uygulamalar, burada kalan ergenlerdeki kaygı bozukluğunu giderir mi? Merhabalar, ben Ayşe Karagözoğlu. Biz, Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Hizmet ana bilim dalında Lisans üstü eğitimimizi sürdürmekteyiz. Şuan Lisansüstü derslerimden Nitel Araştırma Teknikleri kapsamında sizlerle Odak Grup Görüşmesi gerçekleştirmek istiyorum. Sizlerle yetiştirme yurdunuzdaki uygulamalar ve sizin burada yaşayan kişiler olarak fikrinizi almak istiyorum.

Görüşme Form Örneği Bu görüşmede konuyla ilgili görüşlerinizi belirlemek üzere toplam 9 olmak üzere Görüşme Soruları hazırladım. Ancak Odak Grup Görüşmesi çerçevesinde, bir sorudan diğerine  hemen hepinizin cevabını aldıktan sonra  geçebiliyoruz. Bu süreçte uzun cevaplar karşısında geçireceğiniz bekleme süresinde sıkılabileceğiniz durumlar da gerçekleşebilir. Sabrınız için şimdiden teşekkür ederiz. Görüşmede eğer arzu ederseniz kimlik bilgileriniz gizli tutulacak ve açıklamalarınız sadece bu araştırma kapsamında kullanılacaktır. Görüşme için izin verirseniz, bu görüşmenin daha rahat bir havada gerçekleşmesi ve konuşacaklarımızın eksiksiz biçimde araştırmada yer alması için bir ses kayıt cihazıyla kayıt altına almak istiyorum. Ayrıca görüşme esnasında bir yandan önemli gördüğümüz hususlarla ilgili raportör arkadaşım not alacak. Görüşmeye başlamadan önce, konuyla ilgili belirtmek istediğiniz bir düşünce ya da sormak istediğiniz bir soru var mı?   Bu görüşmenin yaklaşık 1 saat süreceğini tahmin ediyoruz  ve izin verirseniz sorularımıza başlamak istiyorum.

Görüşme Soruları 1.Kendinizi tanıtır mısınız? 2.Yurtta kendinizi rahat ifade edebiliyor musunuz? 3.Yurtta size rahatsızlık veren durumlar nelerdir? 4.Yurttan beklentileriniz nelerdir? 5.Elinizde size verdiğimiz dosyada ki çözüm arayan sorunlara çözüm önerileriniz neler olabilir? 6.Yurttaki rehberlik hizmetlerinin yeterli olduğunu düşünüyor musunuz? Birbirinizin gözlerinize bakarak soruya cevap verebilir misiniz? 7.Bilgisayar, televizyon başında ne kadar zaman geçiriyorsunuz?

BÖLÜM III – ÖRNEK BİR ÇALIŞMA Konu ve Araştırma Detayları Makale Başlığı: Almanya’nın bir yerleşim yerinde yaşayan göçmen Türk kadınlarının kalitatif Yöntem ile belirlenen sorun alanları Amaç: Araştırma, Almanya’nın Neuss –Düsseldorf şehrinde yaşayan göçmen Türk kadınlarının sorunlarının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Kalitatif yöntem ile gerçekleştirilen araştırmanın örneklemini, Caritas adlı sosyal yardımlaşma merkezine başvurmuş olan 26 Türk kadını oluşturmuş, veri toplama yöntemi olarak odak grup görüşmesi kullanılmıştır. Odak grup görüşmeleri 8-10 kişi arasında değişen 3 ayrı kadın grubuna uygulanmıştır. Uygulamada her bir kadın grubu için, toplam üçer oturum gerçekleştirilmiş olup her oturumdaki görüşme süresi 90 ile 120 dakika arasında değişmiştir. Oturumlarda sosyodemografik özellikleri, göç hikâyesi, genel sağlık -hastalık kavramlarına yönelik inançları tanımlayan ve araştırmacı tarafından geliştirilmiş soru kılavuzu kullanılmıştır. Odak grup görüşmelerinde kayıt cihazı ve gözlemci bulundurulmuş olup verilerin yazılı dökümü, kodlama ve içerik analizi araştırıcı tarafından gerçekleştirilmiştir.

Bulgular Araştırmaya katılan kadınların tanıtıcı özellikleri incelendiğinde; kadınların % 46,2’sinin 20 ile 24 yaşları arasında olup %73,1’ininise evli olduğu görülmektedir. Çalışmada kadınların yarısının ilkokul mezunu olduğu gözlenirken % 34,7’sinin de 10 ile 19 yıl arası Almanya’da yaşadığı görülmektedir. Kadınların %53,8’i Almanca lisan bilgisini kendilerini ifade edebilme açısından yetersiz değerlendirmektedir. Araştırmaya katılan kadınların büyük çoğunluğu (% 80.8) Almanya’ya gelmeden önce kendilerini daha sağlıklı bulduklarını ifade ederken kadınların % 60.8’i mevcut sağlık sorunlarının nedeni olarak ise yabancı bir ülke de bulunma ve günlük yaşam olaylarının etkilerinin mevcut yakınmalarına neden olduğunu belirtmişlerdir.

Bulgular Çalışmada, yalnızlık duygusal ve sosyal yalnızlık grupları altında incelenmiştir. Duygusal yalnızlık, kendini duygusal olarak anlatma ve anlama gereksinimine yönelik ifadeler ile tanımlanırken sosyal yalnızlık ise günlük yaşamı sürdürme konusundaki somut yardım gereksinimi olarak tanımlanmıştır. Aşağıdaki ilk iki bulgu duygusal yalnızlığa ilişkin sözel ifadeleri içerirken diğer iki bulgu da sosyal yalnızlığa ilişkin ifadeleri içermektedir. Çevre lazım, ama iyi çevre. Dedikodusu, art niyeti olmayan, iyi insanlar lazım. Zor burada, kimsesizlik. İnsanın en çok gurbette ihtiyacı var dosta, dert ortağına...”(Üye 1: 32 yaş, ilkokul mezunu, evli, 14 yıl önce göç etmiş)“ Konuşacak dertleşecek adam bulamıyorum. Hoş; dertleşsen de çözüm yok aslında, ama yalnız da olmuyor ki. İnsan iki güzel sohbet etmek istiyor, burada böyle muhabbet edecek insan daha bulamadım ben...”(Üye 6: 37yaş, üniversite mezunu, işsiz, evli, çocuklu yok , 2yıl önce göç etmiş).

Değerlendirme Sorunlar bedensel, ruhsal ve sosyal sorunlar olarak gruplandırılmıştır. Bedensel sorunlar baş ve eklem ağrıları, gastrit şikâyetler, yorgunluk ve çarpıntıdan oluşmaktadır. Duygusal sorunlar yalnızlık, öfke ve depresif duygulanım, sosyal alandaki sorunlarsa bağımlılık, eğlence faaliyetlerinde değişim, sosyal izolasyon ve etkisiz toplumsal baş etmedir. Gerçekleştirilen grup danışmanlığının sorun alanlarında önemli farklılıklar meydana getirdiği tespit edilmiştir.

BÖLÜM IV – KAYNAKÇA Budak, Ç. (2006). Odak grup görüşmesi. Ankara: Ankara üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü. Çokluk, Ö., Yılmaz, K., ve Oğuz, E. (2011). Nitel bir görüşme yöntemi:Odak görüşmesi. Kuramsal eğitimbilim, 4(1), 95-107. Öz, F., & Akdeniz, E. (2011). Almanya'da yaşayan göçmen türk kadınlarının odak grup görüşmesi ile belirlenen sorunlarına yönelik bir grup danışmanlığı çalışması. Yeni symposıum dergisi, 49(4), 217-224.