Öğr. Gör. Filiz KABU HERGÜL Kas İskelet Sistemi Cerrahisi (Ortopedi) Öğr. Gör. Filiz KABU HERGÜL

KAS İSKELETSİSTEMİ HANGİ YAPILARDAN OLUŞUR

KAS İSKELET SİSTEMİ İSKELET SİSTEMİ (Kemikler) ARTİKÜLER SİSTEM (eklemler) KAS SİSTEMİ (kaslar) fetiye .

Kas İskelet Sİstemİ Bunların dışında Tendon, Ligament ve Fasiada sisteme dahil yapılardır. Temel Fonksiyonu; Hareketi ve pozisyon değişikliklerini sağlamaktır.

İSKELET SİSTEMİ FONKSİYONLARI 206 Kemikten oluşur Beden için çatı oluşturur Hayati organları ve yumuşak dokuları korur Kaslara kaldıraç kolu görevi görerek, harekete yardımcı olur. Kırmızı kemik iliğinde eritrositler yapılır Kalsiyum ve fosfat depolar.

İskeletİn bölümlerİ Aksial İskelet: Baş ve gövdenin kemik çatısı Appendiküler İskelet: Kol ve bacakların kemik çatısı

KEMİĞİN YAPISI NASILDIR?

KEMİK YAPI Periost Diafiz Epifiz Metafiz

KEMİK YAPI Volkman kanalları Havers kanalları Matriks Laküna Periost Osteoblastlar kemik matriksini oluşturur . Matriksteki lakuna denen boşluklarda bulunur. Matriks: lifler ve ara maddeden oluşur. Ara madde: organık ve inorganik......

KEMİK HİSTOLOJİSİ osteosit KEMİK HİSTOLOJİSİ osteobast osteoklast Kemik hücresi Genç osteositler Kemik dokuyu rezorbe etmekle görevi

KEMİK HİSTOLOJİSİ Kemik dokusu kaynağını mezodermden alır. Ara maddede kalsiyum, fosfor ve magnezyum gibi tuzlar bulunur. Özelleşmiş bağ dokusu hücrelerine osteosit denir. Kemiğe elastikiyetini ve dayanıklılığını organik maddeler (sement) verir.(kemiğin %35’i) Kemiğe sertliğini veren inorganik maddeler (sement üzerinde biriken tuzlar) verir. (kemiğin %65’i). Kemiği eklem yüzeyleri hariç periost denilen bir zar kaplar.

İKİ TİP KEMİK DOKUSU VARDIR. BUNLAR; Kompakt kemik: Lameller, havers kanalları (içlerinden arter, sinir ve venler geçer) etrafında düzenli sıralar meydana getirmişlerdir. Spongioz Kemik: Düzensiz dizilmiş lamellerden ve aralardaki boşluklardan oluşan sünger görünümlü kemik dokusudur.

Kemİk İlİğİ Kompakt kemiğin kemik iliği kanalında, spongioz kemiğin trabekülaları arasında yeralır. Kırmızı ve sarı kemik iliği olmak üzere iki çeşittir.

KEMİKLEŞME VE KEMİĞİN BÜYÜMESİ Kemikleşme iki şekilde olur; İntramembranöz: Bağ dokusu farklılaşır. İntrakartilaginöz: Kıkırdak dokusu farklılaşır. Kemiğin büyümesi iki şekilde olur; Enine büyüme: Periostun kemik dokusu yapmasıyla olur. Uzunlamasına büyüme: Epifizlerdeki kıkırdağın kemikleşmesi ile olur.

ŞEKİLLERİNE GÖRE KEMİKLER Uzun kemikler Kısa kemikler Yassı kemikler Düzensiz kemikler Sesamoid kemikler 11. ayfer

UZUN KEMİKLER Silindir şeklinde kompakt kemikten yapılmış gövdesi (diafiz) vardır. Diafizin iki ucunda spongioz kemikten yapılmış, genişlemiş kısma metafiz denir. İki uçtaki son kısma epifiz denir.

KISA KEMİKLER Spongioz kemik dokusundan yapılmış kemiklerdir. İnce bir kompakt kemik dokusuyla kaplıdır.

YASSI KEMİKLER İki yüzü kompakt kemikle çevrelenmiştir. Spongioz kemikten yapılmıştır. Bedenin yumuşak dokularını korurlar.

İRREGÜLER KEMİKLER Farklı şekildeki kemiklerdir. Yapısı diğer kemiklerle aynıdır.

SESAMOİD KEMİKLER Küçük, yuvarlak kemiklerdir. Eklemin yanında yer alırlar. Tendon ve fasial dokuyla örtülüdürler. Kasların kaldıraç gücünü arttırırlar.

ARTİKÜLER SİSTEM (EKLEMLER) İki yada daha fazla kemiğin birleşim yerleridir. Hareketlerine göre üç gruba ayrılır. Oynamaz eklemler Yarı oynar eklemler Oynar eklemler

Oynamaz Eklemler (Synarthrosis) İki kemik yüzeyi arasında eklem boşluğu yoktur. Bağ dokusu yada kıkırdak dokusundan yapılmış birleştirici doku vardır. Örn: Kafa kemikleri arasındaki eklemler.

Yarı Oynar Eklemler (Amphiarthrosis) İki kemiğin eklem yüzeyi hiyalin kıkırdak dokusu ile örtülüdür. Eklem yüzeyleri ya konkav yada düzdür. Örn: Simfisis pubis, fibula ve tibia arasındaki eklem.

Oynar Eklemler (Sinoviyal Eklemler) Serbestçe hareket edebilen ve pozisyon değişikliğine izin veren eklemlerdir. Yapısına bakıldığında; Eklem yüzleri Eklem kapsülü Eklem boşluğu Meniskus Disk Ligamentler Tendonlar Bursa Fasia gibi yapıları içerir.

KIKIRDAK Bağ dokusunun özel bir tipidir. Elastikiyet sağlar. Kemik oluşumu ve büyümesinde rol oynar.

KASLAR Beden ağırlığının % 40-50’sini oluşturur. Kasılmalarıyla hareket oluşur. Yapı ve fonksiyon yönünden üçe ayrılır.

KASLAR Düz Kas: Kalp dışındaki içi boş yapılarda bulunur Otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir (İrade dışı) Çizgili Kas: Kas lifi etrafında bağ dokusundan yapılmış ince bir zar vardır. İrademizle hareket eden kaslardır. Kalp Kası: Çizgili kastır, irademiz dışında hareket eder. Sinirini otonom sinir sisteminden alır.

Ortopedi Hemşireliği Aktiviteleri Uygun Pozisyon vermek ROM ve diğer egzersizler Komplikasyonları önlemek Nörovasküler değişikliklerin takibi Cilt bütünlüğünü korumak Traksiyon kontrolü Ağrıyı gidermek Günlük yaşam aktivitelerinde yardım Psikolojik destek

Ortopedide Tanı Aşamasında Hemşirenin Sorumlulukları Hasta Hikayesi Fizik Muayene Tanı Yöntemleri

Ortopedide Tanı Yöntemleri Radyografi Kemik Sintigrafisi Bilgisayarlı Tomografi MR Biyopsi Artroskopi Artrosentez Elektromyografi (EMG) Laboratuvar Testleri

Ortopedide Tanı Yöntemleri Radyografi (X-ray filmi) Artrogram:Eklemdeki yapıların incelenmesini sağlar Laminogram:Kemiklerin altında kalan yapıların detaylı görüntüsünü verir

Ortopedide Tanı Yöntemleri Kemik Sintigrafisi: Radyoizotopik ajan İV yolla verilir. Kemiğe ulaştığında görüntüleme kamerası ile saptanır.

Ortopedide Tanı Yöntemleri Artroskopi. Artroskopla (fiberoptik alet) ekleme girilerek endoskopik muayenesi yapılır. Artrosentez: Eklem boşluğuna yerleştirilen iğneyle sinoviyal sıvı, kan yada inflamatuar eksudanın aspire edilmesidir.

Ortopedide Tanı Yöntemleri Elektromyografi: Kaslara batırılan iğnelerle, kasların elektrik aktivitesi kağıt üzerine kayıt edilir. Nöromüsküler sorunların tanısında yardımcı olur.

Ortopedide Tanı Yöntemleri Laboratuvar Testleri: Serobrospinal sıvı analizi Sinoviyal sıvı analizi Kas enzimleri Kalsiyum, fosfor ve alkalen fosfotaz düzeyleri

KAS İSKELET SİSTEMİNİN CERRAHİ GEREKTİREN HASTALIKLARI Kemik ve eklem enfeksiyonları Tümörler Kırıklar Yumuşak doku yaralanmaları Aseptik nekrozlar

Kemik ve Eklem Enfeksiyonları Kemik Enfeksiyonları (Osteomiyelit) Eklem Enfeksiyonları (Septik Artrit) Kemik ve Eklem Tüberkülozu Vertebra Tüberkülozu (Pott Hastalığı)

Osteomyelit Kemiğin ve kemik iliğinin enfeksiyonudur.

Osteomyelit Primer osteomyelit: Direkt piyojenik mikroorganizmaların kemiğe yerleşip enf oluşturması ile gelişir. Sekonder osteomyelit: Mikroorganizmaların kan yoluyla kemiğe gelerek enf. oluşturmasıdır.

Osteomyelit Tanı: Hikaye, Fizik muayene, lab.test. radyografi

Osteomiyelitin Klinik Seyri ve Tedavisi Klinik olarak 4 dönemde incelenir; Akut Dönem Subakut Dönem Kronik Dönem Rezidüel Dönem

Akut Dönem Belirti ve bulgular: Yüksek ateş, titreme, taşikardi, lökositoz kan kütüründe m.o.nın + olması. Tedavi: Mutlak yatak istirahati İlaç tedavisi Cerrahi tedavi: Metafizdeki abse drene edilir.

Subakut dönem Belirtiler akuttaki kadar alevli değildir. Absenin drene olduğu sinüs vardır. Tedavi: Akut dönemle aynıdır. Antibiyotik verilir. Abse drenajı sağlanır. Ekstremite atel yada alçıya alınır.

Kronik dönem Genel belirti ve bulgular kaybolmuştur. Sekestr kaybolmamış ise akıntı vardır. O bacakta kemik ağrıları gelişir. Ara sıra ateş yükselir. Tedavi: Sekestrektomi yapılır.

Rezidüel dönem Belirtileri: Deformite, ekstremite kısalığı ve skar vardır Tedavi: Deformitelerin düzeltilmesi

Osteomyelitin Komplikasyonları: Lokal Komplikasyonlar: Ekstremite kısalıkları Patolojik kırıklar Eklem hareketlerinde kısıtlanma Cilt kanserleri. Genel komplikasyonlar: Bakteriyemi Septisemi

Eklem Enfeksiyonları(septik artrit): Klinik bulgular: Şişlik, kızarıklık, ağrı, hareketsizlik lokal ısı artışı Tedavi edilmezse sinüs oluşturarak deriye açılır.

Eklem Enfeksiyonları(septik artrit): Tanı: Hikaye, fizik muayene, lab.testleri radyografi. Tedavi: Cerrahi drenaj ve irrigasyon yapılır.

Kemik ve Eklem Tüberkülozu Genelikle sekonderdir. Kemik trabeküllerinde parçalanma, yaygın hücre nekrozu ve soğuk abse gelişir. Peynirleşme şeklinde kazeifikasyon nekrozu görülür. Belirti ve bulgular: İştahsızlık, kilo kaybı, halsizlik ağrı.

Kemik ve Eklem Tüberkülozu Tanı: Hikaye, fizik muayene, lab.testleri(kan testleri, eklem sıvı analizi), abse kültürü, biyopsi, balgam muayenesi, PPD ve radyografi Tedavi: Antitüberküloz tedavi uygulanır. Cerrahi olarak odak kürete edilir, greftlenir

Vertebra Tüberkülozu(pott Hastalığı): Torakal ve lomber vertebralarda görülür. Önce odak, vertebra korpusundadır. Zamanla enf. vertebra arasındaki mesafeye yayılır. Vertebra arası disk parçalanır.

Vertebra Tüberkülozu (pott Hastalığı): Belirti ve bulgular: Kas spazmı, sırt ağrısı, bel ve sırt hareketlerinin kısıtlanması, gibbus (vertebra korpusunun oduncu kaması gibi çökmesi), sinüsler, paralizi ve parapleji. Tedavi: Antitüberküloz tedavi uygulanır. Cerrahi olarak abse drene edilir, sekestr çıkartılır.

Kemik Tümörleri: Primer yada sekonder olarak gelişir. Sekonder olarak: Meme, akciğer, prostat, böbrek, yumurtalık ve tiroidden metazsazla gelişir. Semptomatik olarak kemoterapi yada radyoterapi uygulanır.

Kemik Tümörleri: Primer kemik tümörleri; Kıkırdak Kemik Kemik iliğinden kaynaklanabilir

Kıkırdaktan Kaynaklanan Tümörler: Osteokondrom İskeletin hızlı büyüme devresinde ortaya çıkar. Bening tümördür. Yerleşim yeri uzun kemiklerin metafiz bölgeleridir. Ağrı ve bası varsa ameliyatla çıkartılır.

Kıkırdaktan Kaynaklanan Tümörler: Kondrosarkom Malign tümörlerdir. Tipik olarak uzun kemiklerin uçlarında görülür. Akciğere metastaz yapar. Prognozu kötüdür. Tedavi amputasyondur.

Kemikten Kaynaklananlar Tümörler: Osteoma Sıklıkla yüz, kafa kemikleri ve paranazal sinüslerde yer alır. Bening tümörlerdir. Cerrahi yolla çıkarılır.

Kemikten Kaynaklananlar Tümörler: Osteoid osteoma Bening, küçük tümörlerdir. Sıklıkla tibia proksimali ve femur boynunda yer alır. Ağrı zamanla artar. Tedavisi eksizyondur.

Kemikten Kaynaklananlar Tümörler: Osteojenik sarkoma %75 femur distali ve tibia proksimalinde görülen malign tümörlerdir. Belirtileri: Sürekli ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı, kilo kaybı, huzursuzluk, lokal hassasiyet, ısı artışı. Tedavisi: Amputasyondur.

Kemik İliğinden Kaynaklananlar Tümörler Multipl myeloma Sıklıkla pelvis, femur üst ucu, dorsal ve lomber vertebralar, kaburga ve kafatası kemiklerinde görülen malign tümörlerdir.

Kemik İliğinden Kaynaklananlar Tümörler Multipl myeloma Belirtileri: Kemik ağrısı, halsizlik, sırt ağrısı, kilo kaybıdır. Patolojik kırıklar görülebilir. Tedavi: Ağrıları azaltmak için radyoterapi Tek lezyon varsa amputasyon.

Kemik İliğinden Kaynaklananlar Tümörler Reytikülüm hücreli sarkom Malign Lenfoma’da denir. Uzun kemiklerin metafiz ve epifizine yerleşir. En sık femur, tibia ve humerusta görülür. Sinsi başlar, gelişmesi yavaştır, geç metastaz yapar. Belirtileri: Ağrı, şişlik, patolojik kırıklar. Tedavisi: Ekstremitelerde ise amputasyon. Radyoterapi

Kaynağı Bilinmeyenler Tümörler: Dev hücreli Tümör: Osteoklastoma’da denilmektedir. Daha çok uzun kemiklerin metafiz ve epifiz bölgelerine yerleşir.

Kaynağı Bilinmeyenler Tümörler: Dev hücreli Tümör: Belirtileri: Ağrı, eklem hareketlerinde azalma, kaslarda atrofi, şişlik ve lokal ısı artışı. Tedavi: 1. ve 2. evrede küretaj ve greftleme. 3. evrede amputasyon.

Kaynağı Bilinmeyenler Tümörler Ewing sarkomu Kaynağı bilinmeyen malign tümördür. Genellikle femur, tibia, fibula, pelvise yerleşir.

Kaynağı Bilinmeyenler Tümörler Ewing sarkomu Belirtileri: Ağrı, şişlik, kızarıklık, ısı artışı. Tedavi: Radyoterapi ve kemoterapi.

TEŞEKKÜRLER