Birle ş mi ş Avrupa ülküsü, gerçek bir siyasi projeye dönü ş üp ülkelerin hükümet politikalarında uzun vadeli bir hedef haline gelmeden önce, sadece filozoflarla önsezili kimselerin dü ş üncelerinde ya ş ıyordu. Avrupa Birle ş ik Devletleri hümanist ve barı ş çı bir hayalin parçasıydı. Avrupa yüzyıllarca, sık sık ya ş anan kanlı sava ş lara sahne oldu yılları arasında Fransa ve Almanya üç kez sava ş tılar. Bu sava ş larda birçok insan ya ş amını kaybetti. Bu felaketler üzerine bazı Avrupalı lider ve dü ş ünürleri, barı ş ın sürdürülebilmesinin tek yolunun, ülkelerinin ekonomik ve siyasi yönlerden birle ş mesi oldu ğ u fikrine vardılar. Avrupa'da ulusal uzla ş mazlıkları a ş abilecek bir örgütlenmenin kurulu ş u İ kinci Dünya Sava ş ı sırasında totaliter yönetimlere kar ş ı sava ş an direni ş hareketlerinden kaynaklandı.

 Schuman Planı   İ kinci Dünya Sava ş ı sonrasında, Avrupalı devlet adamlarının Avrupa'da kalıcı bir barı ş olu ş turma çabaları hız kazandı.Robert Schuman (Fransa Dı ş i ş leri Bakanı), Eski Milletler Cemiyeti Genel Sekreteri Jean Monnet'in tasarısına dayanarak, 9 Mayıs 1950 tarihinde, Avrupa Devletlerini, kömür ve çelik üretiminde alınan kararları ba ğ ımsız ve uluslarüstü bir kuruma devretmeye davet etti. Schuman Planına göre, Avrupa'da bir barı ş ın kurulabilmesi için Fransa ve Almanya arasında yüzyıllardır süregelen çeki ş menin son bulması gerekiyordu. Bunun yolu ise, söz konusu kurumun gözetiminde, ortak kömür ve çelik üretimini sa ğ lamak ve bu örgütlenmeyi tüm Avrupa devletlerinin katılımına açık tutmaktı.

 Avrupa Kömür ve Çelik Toplulu ğ u (AKÇT) Schuman Deklarasyonunun bir sonucu olarak, 1951 yılında, Belçika, Federal Almanya, Lüksemburg, Fransa, İ talya ve Hollanda'dan olu ş an 6 üye ile Avrupa Kömür ve Çelik Toplulu ğ u (AKÇT) kuruldu. Söz konusu Toplulu ğ un Yüksek Otoritesi'nin ilk ba ş kanı ise, Schuman Deklarasyonu'na ilham veren bu fikrin sahibi Jean Monnet oldu. Böylece, sava ş ın ham maddeleri olan kömür ve çelik, barı ş ın araçları oluyor; dünya tarihinde ilk defa devletler kendi iradeleri ile egemenliklerinin bir kısmını ulusüstü bir kuruma devrediyordu.

 Roma Antla ş ması ve Avrupa Ekonomik Toplulu ğ u Altı üye devlet, 1957'de, i ş gücü ile mal ve hizmetlerin serbest dola ş ımına dayanan bir ekonomik topluluk kurmaya karar verdiler. Böylece, kömür ve çeli ğ in yanısıra di ğ er sektörlerde de ekonomik birli ğ i kurmak amacıyla, 1957'de Roma Antla ş ması imzalanarak Avrupa Ekonomik Toplulu ğ u (AET) kuruldu. AET'nin amacı, malların, i ş gücünün, hizmetlerin ve sermayenin serbest dola ş tı ğ ı bir ortak pazarın kurulması, ve en nihayetinde siyasi bütünlü ğ e gidilmesiydi.

 Avrupa Atom Enerjisi Toplulu ğ u (EURATOM) Avrupa Ekonomik Toplulu ğ u gibi, Avrupa Atom Enerjisi Toplulu ğ u (EURATOM) da 1 Ocak 1958 tarihinde yürürlü ğ e giren Roma Antla ş ması ile kuruldu. Toplulu ğ un amacı, nükleer enerjinin barı ş çıl amaçlarla ve güvenli biçimde kullanılmasını sa ğ lamak amacıyla üye devletlerin ara ş tırma programlarını koordine etmek olarak belirlendi.

 Füzyon Antla ş ması ve Avrupa Toplulukları 1965 yılında imzalan Füzyon Antla ş ması (Birle ş me Anla ş ması) ile, yukarıda adı geçen üç topluluk (Avrupa Kömür ve Çelik Toplulu ğ u, Avrupa Ekonomik Toplulu ğ u ve Avrupa Atom Enerjisi Toplulu ğ u) için tek bir Konsey ve tek bir Komisyon olu ş turularak, bu Topluluklar, Avrupa Toplulukları adı altında anılmaya ba ş landı.

 Gümrük Birli ğ i Mamul mallarda gümrük vergileri, planlanandan önce 1 Temmuz 1968'de kaldırıldı; özellikle tarım ve ticaret politikaları olmak üzere ortak politikalar 60'ların sonunda yerli yerine oturmu ş tu.

 lk Geni ş leme Dalgası Altılar'ın ba ş arısı Birle ş ik Krallık, Danimarka ve İ rlanda'yı Topluluk üyeli ğ ine ba ş vurmaya yöneltti. General Gaulle yönetimindeki Fransa'nın 1963'de ve 1967'de İ ngiltere'nin üyeli ğ ine kar ş ı iki kez veto yetkisini kullandı ğ ı çetin bir pazarlık dönemini takiben, bu üç ülke 1973'te üye oldular.  1980'ler: Topluluk Güneye Do ğ ru Geni ş liyor Topluluk 1981'de Yunanistan'ın, 1986'da da İ spanya ve Portekiz'in katılmalarıyla güneye do ğ ru geni ş ledi. Böylece, üye sayısı 12'ye ula ş tı.

 Avrupa Tek Senedi Dünyadaki durgunluk ve mali yükün payla ş ımı konusundaki iç çeki ş meler 1980 ba ş larında bir "Avrupa karamsarlı ğ ı" havasının do ğ masına neden oldu. Ancak, 1984'ten sonra bunun yerini Toplulu ğ un canlandırılması konusunda daha umutlu beklentiler aldı. Jacques Delors ba ş kanlı ğ ındaki Komisyonun 1985'te hazırladı ğ ı Beyaz Kitaba dayanarak Topluluk 1 Ocak 1993'e kadar tek pazar olu ş turmayı kendisine hedef edindi. Avrupa Tek Senedi, 17 Ş ubat 1986'da Almanya, Belçika, Fransa, Hollanda, İ ngiltere, İ rlanda, İ spanya, Lüksemburg ve Portekiz tarafından, 28 Ş ubat 1986'da ise Danimarka, İ talya ve Yunanistan tarafından imzalandı.  1987 yılında yürürlü ğ e giren Avrupa Tek Senedi ile Avrupa Topluluklarını kuran Antla ş malar kapsamlı bir biçimde de ğ i ş ikli ğ e u ğ radı.

 Maastricht Antla ş ması ve Avrupa Birli ğ i   Berlin Duvarı'nın yıkılmasının ardından 3 Kasım 1990'da iki Almanya'nın birle ş mesi, Merkezi ve Do ğ u Avrupa ülkelerinin Sovyet denetiminden kurtulmaları ve demokratikle ş meleri, Aralık 1991'de de Sovyetler Birli ğ i'nin çözülmesi Avrupa'nın siyasi yapısını ba ş tan a ş a ğ ı de ğ i ş tirdi. Üye Devletler ba ğ larını güçlendirme kararlılı ğ ıyla, temel özellikleri 9-10 Aralık 1991'de Maastricht'te toplanan Avrupa Birli ğ i Zirvesi'nde kararla ş tırılan yeni bir Antla ş manın müzakerelerine ba ş ladılar. Maastricht Antla ş ması, di ğ er adıyla Avrupa Birli ğ i Antla ş ması, 1 Kasım 1993 tarihinde yürürlü ğ e girdi. Bu antla ş ma ile 1999'a kadar parasal birli ğ in tamamlanmasına, Avrupa vatanda ş lı ğ ının olu ş turulmasına ve ortak dı ş ve güvenlik ile adalet ve içi ş lerinde i ş birli ğ i politikalarının meydana getirilmesine karar verildi.  Maastricht Antla ş ması ile üç sütunlu Avrupa Birli ğ i yapısı olu ş turuldu. Bu yapının ilk sütununu Avrupa Toplulukları (AKÇT, AET ve EURATOM), ikinci sütununu "Ortak Dı ş i ş leri Güvenlik Politikası", üçüncü sütununu ise "Adalet ve İ çi ş leri" olu ş turuyordu.

 Yeni Bir Geni ş leme: Avusturya, Finlandiya, İ sveç 1995 yılında, Avusturya, Finlandiya İ sveç'in katılımıyla, Avrupa Birli ğ i'nin üye sayısı 15'e yükseldi.  Ekonomik ve Parasal Birlik Avrupa ortak para birimi olan Euro, 1 Ocak 2002 tarihinde resmen tedavüle girerek, 12 ülkede kullanılmaya ba ş landı.

 Son Geni ş leme Dalgaları  2004 yılında, Avrupa Birli ğ i'nin tarihindeki en büyük geni ş leme dalgası gerçekle ş ti ve 10 yeni ülke (Çek Cumhuriyeti, Estonya, GKRY, Letonya, Litvanya, Macaristan, Malta, Polonya, Slovakya ve Slovenya) Avrupa Birli ğ i'ne katıldı yılında, Bulgaristan ve Romanya'nın katılımıyla AB'nin üye sayısı 27'ye yükseldi yılında Hırvatistan'ın katılımıyla Avrupa Birli ğ i Üye Devlet sayısı 28'e ula ş tı.

 Lizbon Antla ş ması Avrupa Birli ğ i'nin derinle ş me sürecindeki son önemli a ş ama, 2007 yılında imzalanan ve 2009 yılında yürürlü ğ e giren Lizbon Antla ş ması ile gerçekle ş ti. Bu antla ş ma ile, temel olarak, AB'nin karar alma mekanizmalarındaki tıkanıklıkların giderilmesi ve Birli ğ in daha demokratik ve etkili i ş leyen bir yapıya kavu ş ması hedeflendi. Bu hedef do ğ rultusunda kapsamlı de ğ i ş ikliklere gidilerek, Avrupa Toplulu ğ u'nu kuran Antla ş manın adı "Avrupa Birli ğ i'nin İş leyi ş i Hakkında Antla ş ma" olarak de ğ i ş tirildi.

 D İ NLED İĞİ N İ Z   İ Ç İ N  TE ŞŞ EKÜRLER  MEHMET DEMİR 