Patoloji-2 İnflamasyon, inflamasyon yanıtları, yara iyileşmesi, kan akımı bozuklukları, ve şok Doç Dr Kudret Çağlar
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi TANIM VE ÖZELLİKLER-1 İnflamasyon, dokunun kendisine zararlı olacak etken ile savaşması ve kendini onarma çabasının bir parçasıdır. Hasarlı dokunun onarımında inflamasyonu rejenerasyon ya da organizasyon (fibrozis, skar) veya bu iki olayın kombinasyonu takip eder. İnflamasyonun akut ve kronik formları vardır. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Akut inflamasyon-1 Akut inflamasyon ani gelişen birkaç saat - birkaç gün süren, vazodilatasyon, inflamasyon alanında postkapiller venüllerden sıvı ve plazma proteinlerinde eksüdasyon (damar geçirgenliğinde artma), ödem gelişimi ve polimorf nüveli lökosit (nötrofil trans-migrasyonu) göçü ile karakterizedir. Ne yazık ki lökositlerin vücuda zarar verici olabilecek etken ile mücadeleleri sırasında salgıladıkları enzimler inflamasyonun uzamasına ve nekrozun gelişmesine de sebebiyet olmaktadır. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Akut inflamasyon-2 Akut inflamasyon kardinal bulguları - Color (ısı artısı, histaminin neden olduğu vazodilatasyon) - Rubor (kızarıklık, histaminin neden olduğu - Tumor (şişlik, histaminin neden olduğu damar geçirgenliğide artış ve ödem) - Dolor (ağrı: prostaglandin ve bradikinine bağlı) - Fonksiyon kaybı. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Akut inflamasyon-3 Vasküler Değişiklikler: İnflamasyonun en erken fazında, vazodilatesyon ve artmış kan akımı intravasküler hidrostatik basınç yükselerek damar dışında transuda (Dansitesi düşük protein içeriği düşük hücre içermeyen sıvı) oluşturur. Lokositlerdeki Hücresel olaylar: Lokositler hasarlı bölgeye yönlenirler damar endoteline dizilirler ( Marginasyon). Yuvarlanarak hasarlı bölgeye yapışırlar (Adezyon). Endotel hasrından damar dışına sızarlar (Transmigrasyon). Damar dışı sıvı hücreler ile dolar ( Eksuda). Lokositler hasarlı bölgedeki kimyasal uyarılar ile aktive olarak sitokin salarlar (Kemotasi ve Aktivasyon). Hasara sebebiyet veren dış etkenleri lokositler Fagositoz ile yutarlar. Granüllerini boşaltarak onları eritirler (Degranülasasyon) 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Akut inflamasyon-4 Sitokinler: Aktive olmuş lenfositler ve makrofajlar başta olmak üzere birçok hücreden sentezlenen ve diğer hücrelerin fonksiyonlarının düzenlenmesinde rol oynayan polipeptidlerdir Kendi ürettikleri hücreleri etkiledikleri zaman “Otokrin” etki Yakın çevredeki diğer hücreleri etkiledikleri zaman “Parakrin” etki Sistemik etkileri olması durumunda “Endokrin” etkiden söz edilir İnflamatuar yanıtta önemleri olduğu bilinen sitokiler: IL-1, TNF-α veβ, IFN-γ, kimokinler ve Prostaglandinler sayılabilir. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Akut inflamasyon-5 Vazodilatasyon: Prostaglandinler, Nitrik Oksit Vasküler permeabilitede artış: Vazoaktif aminler, C3a ve C5a, Bradikinin, Lokotrien, C4, D4, E4, Kemotaksis, lokosit aktivasyonu, C5a, Lokotrien B4, IL-8 Ateş: IL-1, IL-6, TNF-α, Prostaglandinler Ağrı: Prostaglandinler, Bradikininler Doku hasarı: Nitrik Oksit, Oksijen metabolitleri,lizozomal enzimler 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Kronik inflamasyon Kronik inflamasyon ise uzun sürelidir; hatta yıllarca sürebilir. Çoğunlukla akut inflamasyonu takip eder ama doğrudan kronik olarak da başlayabilir. Kronik inflamasyon olay yerinde lenfosit ve makrofajların bulunduğu kan damarı proliferasyonu, fıbrozis ve skar gelişimi ile karakterize bir reaksiyondur. Romatolojik ve immünolojik hastalıklar bu gruptandır. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
Granülomatöz İnflamasyon Granülomatöz iltihap kronik iltihabın ayrı bir paternidir Aktive Makrofajların kümelenmesi ile karakterizedir Tübereküloz, Sifiliz, Kedi Tırmığı Hastalığı, Sarkoidoz 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
Kronik inflamasyon hücreleri Makrofajlar: Kemik iliği orjinli hücrelerden oluşan, dolaşımdaki monositler ve doku makrofajlarından ibaret MONONÜKLEER FAGOSİTİK SİSTEMİN bir komponentidir. Makrofajlar bağ dokusunda diffüz olarak dağılım gösterirken karaciğer (Kupffer Hücreleri), dalak ve Lenf dügümü (sinüs histiyositleri), santral sinir sistemi (mikroglia) ve akjigerde (alveolar makrofajlar) gibi organlarda kümelenirler Aktive olan makrofajlar: Asit ve nötral proteazlar, kompleman komponenleri, Nitrik Oksit, Oksijen metabolitleri, Eikosanoidler, IL-1, TNF-α salarlar. Kronik inflamasyonun temel özeliği olan doku hasarı gelişmiş olur. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
İnflamasyon nedenleri Canlı etkenler: Bakteri, virüs, mantar vs. Kimyasal maddeler: Asit, alkali, yılan zehiri. endojen ve eksojen toksik maddeler Fiziksel etkenler: Kesik, mekanik travma, elektrik İmmünolojik zararlar: Antijen - antikor reaksiyonu, otoimmün hastalıklar Nekroz: Miyokard enfarktüsü gibi 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
HÜCRE YENİLENMESİ, FİBROZİS VE YARA İYİLEŞMESİ İltihabı daima onarım safhası izler. İnsan dokusunda onarım iki şekilde gerçekleştirilir; Rejenerasyon: Hasarlı dokunun ya da ölen hücrenin yerine aynı tip hücrenin (parankimal) konulmasını tanımlar. Rejenerasyon ölen hücreye komşu parankimal hücrelerin mitozu ile gerçekleşir. Organizasyon (fibrozis ya da skar dokusu gelişimi): Hasarlı dokunun ya da ölen hücrenin yerine konnektif doku gelişimini (fibroplazi veya fibrozis olarak bilinir) tanımlar. Fibröz dokunun zamanla sağlamlaşması ile skar dokusu gelişimi izlenir. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi İnflamasyon-1 Damar Geçirgenliğinin Artışı: İnflamasyonun erken safhalarında mediyatorler etkisi ile gelişen vazodilatasyon ve artmış kan akımı damar içi hidrostatik basıncı artırır. Böylece dışarı çok az protein içeren plazma kaçışı olur (transüda). Geçirgenlik daha da artınca proteinden zengin bir sıvı ve hatta hücreler içeren bir sıvı izlenir (eksüda). Proteinden zengin sıvının dışarı çıkışı damar içi osmotik basıncı azaltır, interstisyel osmotik basıncı artırır. Sonuç, ödem adı verilen damar dışı su ve iyon birikimidir. Transüda: Dansitesi 1012, protein içeriği düşük ekstravasküler sıvıyı tanımlar. Hidrostatik dengesizlik ile oluşur. Endotel geçirgenliği normaldir. Eksuda: Dansitesi 1020, protein içeriği yüksek, hücre ve hücresel yıkım ürünlerini içeren enflamatuar ekstravasküler sıvıyı tanımlar. Endotel geçirgenliği bozulmuştur. Ödem: İntertisyel doku ve scröz kavitelerdc eksuda veya transuda niteliğinde fazla miktarda sıvı birikimini tanımlar. Pü (irin): Pürülan eksudayı tanımlar. Başlıca nötrofil lökosit ve parankim hücre debrisinden oluşur 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi İnflamasyon-2 Ekstraselüler matriks (ECM) ve hücre matriks etkileşimleri ECM destek dokusu olduğu kadar büyüme, farklılaşma ve gelişme için hücrelere zemin hazırlayan bir ortamdır. Ekstraselüler matriks 5 komponentten oluşur: Kollajen (ekstraselüler protein) Elastik lifler (elastin) Yapısal glikoproteinler (fibronektin, laminin) Bazal membran Proteoglikanlar (mukopolisakkaritler): Ekstraselüler matriksin turgorundan ve ekstraselüler matikse giren ve çıkan maddelerin filtre edilmesinden sorumludur 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi İnflamasyon-3 ANJİOGENEZ (YENİ DAMAR OLUŞUMU) Onarımı yapılacak bölgede daha önceden bulunan damarlar dallanır ve yeni damar oluşumuna neden olurlar. Yeni oluşan damarlarda endotel hücreleri arası bileşkeler tam gelişmediği için bölgede iltihap azalsa da ödem bir süre devam eder. Vaskülogenez ile ilgili iki büyüme faktörü bulunur; bFGF ve VEGF. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi İnflamasyon-4 Lökositlerin görevleri Marginasyon Yuvarlanma Adezyon Transmigrasyon Kemotasi ve fagositoz gelişir Trombosit migrasyonu ve hematom plağının gelişmesi 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi İnflamasyon-5 BAĞ DOKUSUYLA ONARIM Rejenere olamayan parankimal hücrelerin yerini 24 saat içinde prolifere olan fibroblastlar ve vasküler endotelyal hücreler alır. Bunların aralarında iltihap hücreleri de vardır. Bu son 3 komponentin oluşturduğu doku (fibloblastlar damar ve iltihap hücrelerini içeren doku) granülasyon dokusu adını alır. Granülasyon dokusu 4-6. günler içinde tam olarak gelişir. Daha sonra daha fazla miktarda bağ dokusu ortama eklenip fıbrozis gelişir ve süreç skar oluşumuyla son bulur. Granülasyon dokusunu oluşturan elemanlar: Neovaskülarizasyonla karakterize, yüksek oranda damardan zengin doku. Fibroblast göçü ve proliferasyonu. Tip 3 kollajen üretimi ve ödem. Zeminde az miktar iltihap hücresi. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi ORGANİZASYON-4 FİBROZİS (FİBROPLAZİ) İki basamakta olur. 1) Bölgeye fibroblastların göçü ve proliferasyonu. 2) Fibroblastlarca ekstraselüler matriks üretilmesi. Skarın Şekillendirilmesi Kollajen ve diğer ECM proteinleri, matriks metalloproteinazları (MP) tarafından yıkılırlar. MP, çinko iyonuna bağlı aktivite gösteren bir enzimdir ve fibroblastlardan, epitelyal hücrelerden, sinovyal hücrelerden, makrofaj ve nötrofillerden salgılanır. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi YARA İYİLEŞMESİ 1. günde yara bölgesinde hematom bulunur.Birinci günün sonunda nötrofiller olay yerinde baskın hale gelir ve bu alanda fibrin birikimi izlenir. 1-2. günlerde epiteliyal hücrelerde proliferasyon gözlenir. 2-3. günlerde olay yerinde yüksek oranda iltihap hücresi ve yeni gelişmekte olan granülasyon dokusu (fibroblast göçü başlamıştır) izlenir. 4-6. günlerde olay yerinde iltihap hücreleri azalırken (enfekte olmamış yarada) tam gelişmiş granülasyon dokusu izlenir. Yüksek oranda fibroblast, anjiogenezis ve tip 3 kollajen üretimi izlenir. 2. haftanın sonunda kollajen tip I e dönmeye başlar, Bu yara bölgesinin soluk görünmesine neden olur. 1 ay-1 yıl süresince skar dokusunda remodeling izlenir Skar giderek sağlamlaşır ve en ideal formunu alır. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
PRİMER YARA İYİLEŞMESİ Temiz, enfekte olmamış, sütüre edilmiş cerrahi yaralar bu tip iyileşmeye en güzel örnektir. Bazal membran devamlılığında fokal bir hasar vardır ve epitel, bağ dokusu hücrelerinde kayıp nispeten azdır. Sonuç olarak epiteliyal rejenerasyon fıbrozise göre daha baskındır. Dar kesi aralığı derhal pıhtıyla dolar ve yara yerinde bir kabuk oluşur. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
SEKONDER YARA İYİLEŞMESİ Ülser, enfarkt, abse gibi geniş doku kayıplarında görülür; yara dudaklarının arası kapanmamıştır. Geniş bir granülasyon dokusu oluşur ve yara sınırlarından taşar. Sekonder yara iyileşmesinin primer yara iyileşmesine göre farkları: Sekonder yara iyileşmesinde daha yüksek oranda enflamasyon bulunur. Sekonder yara iyileşmesinde defekti doldurabilmek için büyük miktarda granülasyon dokusu gereklidir. Sekonder yara iyileşmesinde yara kontraksiyonu daha yavaş gelişir. Sekonder yara iyileşmesi daha büyük skar doku gelişimi ile sonuçlanır. Sekonder yara iyileşmesi daha uzun sürede gerçekleşir. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
KAN AKIMI BOZUKLUKLARI-1 HEMOSTAZ Kesilmiş ya da yaralanmış damarlardan akan kanın durması olayına, hemostaz denir. Hemostaz mekanizmasında ilk cevap, vazokonstrüksiyondur. Travmayı takiben hemen ortaya çıkar. Damarın cinsi ne olursa olsun vazokonstrüksiyon mekanizması işlev gösterebilir, ama en etkin olduğu yer kapillerdir. Bunun yanı sıra arterlerde venlere oranla yüksek kan basıncına rağmen daha etkili bir vazokonstrüksiyon mekanizması vardır. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
KAN AKIMI BOZUKLUKLARI-2 İkinci evre trombosit fonksiyonudur. Damar endoteli bütünlüğü korunduğu müddetçe trombositler aktive olmazlar. Fakat, endotel bütünlüğü bozulunca subendotelyal kollajen dokusu trombositler için aktive edici bir faktör haline gelir. Hemostazın bel kemiği trombositlerdir. Trombositlerin iki fonksiyonu vardır. Bunlar, adezyon ve agregasyondur. Trobositlerin subendotelial kollajen üzerinde toplanmasına, adezyon denir ve zedelenmeyi takiben 15 saniye içinde gerçekleşir; Agregasyon, çok kısa bir süre içinde gelişir ve oluşan bu plak çok yumuşaktır. Reversibledir. Fakat, zamanla sağlamlaşır. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
KAN AKIMI BOZUKLUKLARI-3 Hemostazın üçüncü aşaması, koagülasyondur. Trombus plağı etrafında meydana gelir. Intrinsik ve ekstrinsik yollarla sağlam fibrin plağı oluşur. Dördüncü aşama fibrinolitik sistemdir. Trombus plağı remodeling ile istenilen görevi yapmasının dışında vücuda yayılarak damarlarda istenmeyen tıkanıklıklara sebebiyet vermesi engellenir. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
KAN AKIMI BOZUKLUKLARI-4 Tromboz bir damarın trombüs (damar içinde oluşan kan pıhtısı ) tarafından tıkanmasına denir. Tromboz bacak ve kalçanın iç toplar damarlarında (ven) oluşursa daha ciddi problemler doğurur. Tromboz şayet yüzeydeki toplar damarlarda ise bu bildiğimiz varisdir ve bir öncekine göre daha az tehlikelidir. Derindeki damarlardan kopan kan pıhtısı (trombüs) kalbe doğru akar, kalpten geçen pıhtı akciğerde damar tıkanıklığına (embolizm) sebep olur. Buda kalbin zorlanması ve hatta ölüm demektir, çünkü akciğerde tıkanan damar nedeniyle kan akışı yavaşlar. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
KAN AKIMI BOZUKLUKLARI-5 Trombozun sebepleri: Rudolf Virchow tarafından hastalığın sebepleri teşhis edildiğinden Virchow’s trias, yani Virchow’un üçlüsü diye anılır. Virchowa göre trombozun üç ana sebebi vardır ve bunlar: 1-) Kan akışının yavaşlaması 2-) Kan yapısının bozulması 3-) Damar iç yapısının bozulması Kan akışının yavaşlamasına ameliyat, doğum veya uzun süren seyahat nedeniyle hareket edememe gibi sebepler kan akışını yavaşlatır. Ayrıca kadınların kullandığı ösrojenli haplar (hormon hapları ), sigara ve enfeksiyonda pıhtılaşmaya sebep olur. Nadiren kanser hastalıklarında tromboza sebep olur. 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
KAN AKIMI BOZUKLUKLARI-6 Şok: Kardiyovasküler kollaps Vücut dokularında hipoksiye ve metabolizmanın bozulmasına neden olan kan dolaşımı ve doku perfüzyonu azalmasıdır. 3 Tipi var 1. Kardijenik Şok 2. Hipovolemik şok 3. Periferik Şok 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
KAN AKIMI BOZUKLUKLARI-7 1- Hipovolemik şok: Kan kaybı, kusma ve ishalle sıvı kaybı, plasma kaybı gibi nedenler 2- Kardiyojenik şok: - Miyokart yetersizliği: Miyokart infarktüsü, miyokardit, dilate kardiyomiyopati, septik şokta miyokart depresyonunun gelişmesi. - Volüm yüklenmesi (Preload artışı ön planda): Kapak yetmezlikleri, şantlı konjenital kalp hastalıkları, akut VSD, prostetik kapak disfonksiyonu. - Basınç yüklenmesi (Afterload artışı ön planda): Kapak darlığı, akut akciğer embolisi, atriyal trombus, miksoma, hipertrofik obstrüktif kardiyomiyopati... - Kalp dolumunun önlenmesi: Perikardiyal tamponat, konstriktif perikardit - Aritmiler 3- Periferik dolaşım regulasyonunun bozulması (Distrubütif şok): - Septik şok - Anafilaktik şok (Tip 1 allerjik reaksiyon) - Nörojenik şok - Endokrinolojik şok 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi
DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Teşekkürler 15.04.2017 DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi