Verİ Toplama teknİklerİ: görüşme / MÜLAKAT BURÇİN AFŞAR SHZ 506 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Verİ Toplama teknİklerİ: görüşme / MÜLAKAT BURÇİN AFŞAR

BÖLÜM III – ÖRNEK BİR ÇALIŞMA İÇİNDEKİLER BÖLÜM I - GİRİŞ Görüşme Tekniği Görüşme Türleri Görüşme Süreci Artıları ve Eksileri BÖLÜM II – UYARLAMA Araştırma Konusu ve Detayları Araştırma Yaklaşımı Form Örneği BÖLÜM III – ÖRNEK BİR ÇALIŞMA Konu ve Araştırma Detayları Değerlendirme BÖLÜM IV – KAYNAKÇA

BÖLÜM I – GİRİŞ Görüşme Tekniği Görüşme; sözlü iletişim yoluyla insanları ve onlarla ilişkili durumları anlamaya çalışan nitel bir veri toplama tekniğidir. Amacı; araştırma sorusu hakkında bilgi toplamaktır. Soruları soran ve görüşmeyi yürüten kişiye “GÖRÜŞMECİ”, soruları cevaplayan ve böylelikle araştırma sorusu hakkında bilgi sağlayan kişiye ise “KATILIMCI” ya da “GÖRÜŞÜLEN KİŞİ” denir.

Görüşme Türleri Genel olarak kabul gören sınıflandırma, kontrol düzeyine göredir. a- Biçimsel Olmayan Görüşme: Araştırmacının kontrolü yoktur. Karşılıklı konuşmayı ifade eder. Herhangi bir hazırlık gerektirmez. b- Yapılandırılmamış Görüşme: Kontrol oldukça azdır. Sorular önceden belirlenmez, kendiliğinden gelişir. Görüşmelerin çoğu bu tür ile yapılır. c- Yarı-Yapılandırılmış Görüşme: Araştırmacı önceden belirlenmiş soru ve başlıklar kullanır. Katılımcı sınırlı düzeyde de olsa rehberden çıkabilir. Araştırmacı ise hem rehber doğrultusunda hem de ihtiyaca göre derinleşerek ilerleyebilir. Bu türde bilgilerin işlenmesi daha kolaydır. d- Yapılandırılmış Görüşme: Tüm katılımcılara önceden belirlenmiş, aynı sorular, aynı sırada ve aynı biçimde yöneltilir. Profesyonellik isteyen bir türdür. Elde edilen bilgilerin düzenlenmesi ve işlenmesi diğer türlere göre oldukça kolaydır.

Görüşme Süreci 1 Hazırlık 2 Düzenleme 3 Yöntem 4 Kapanış 5 Değerlendirme

Artıları Eksileri Artıları ve Eksileri Maliyet Zaman Nesnellik Esneklik İstenilen bilgiye ulaşma başarısı Artıları Maliyet Zaman Nesnellik Gizlilik Kayıt Eksileri

Araştırma Konusu ve Detayları BÖLÜM II – UYARLAMA Araştırma Konusu ve Detayları Araştırma Sorusu: SYDV ve diğer resmi kurum ve kuruluşlardan yardım alan ailelerde, başvurucu olarak kadınların ön planda olmasında kadın hakkı ihlalinin bir etkisi var mıdır? Araştırma Evreni: Araştırma evrenini, İstanbul – Küçükçekmece Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na başvurda bulunan kadınlar oluşturmaktadır. Araştırma Örneklemi: Bu çalışma için KOLAYDA ÖRNEKLEM tercih edilmektedir. “Kolayda Örneklem” ile çalışma için ihtiyaç duyulan büyüklükteki örnekleme ulaşıncaya kadar en kolay ve ulaşılabilir deneklerden veri toplamak amaçlanmaktadır.

Temel Felsefe Açısından Olgubilim Araştırması Araştırma Yaklaşımı Temel Felsefe Açısından Temel Araştırma Genel bir kuramı test ederek veya sosyal bir olgu hakkında daha fazla bilgi edinerek, bilimsel bilgi birikimine katkı sağlamak. Amacı Açısından Keşfedici Bir olguya ilişkin yeni sorular sorabilmek ve neler olduğunu keşfetmek. Sorunsalın doğasına ilişkin daha fazla bilgi toplamak için başlangıç noktası olarak tercih edilmiştir. Yöntem Nitel / Olgubilim Araştırması Olgubilimde incelenen grup ve bireyler ile yakından ve uzun süreli görüşmeler yapılır. Bu yöntem ile insan eylemlerinin göreceli olduğu ve yaşadığı olaylar ile koşullandığı varsayımlarından hareket ederek uzun ve derin incelemeler amaçlanır. Süre Kesitsel Araştırma Araştırma değişkenlerine ilişkin verilerin anlık olarak tek bir zamanda toplanması. Analiz Birimi Bireyler Araştırma sonuçlarının bireylere genellenmesi istendiği için bu analiz birimi tercih edilmiştir.

Görüşme Form Örneği Araştırma Sorusu SYDV ve diğer resmi kurum ve kuruluşlardan yardım alan ailelerde, başvurucu olarak kadınların ön planda olmasında kadın hakkı ihlalinin bir etkisi var mıdır? YER: İstanbul – Küçükçekmece Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı TARİH: 8 Nisan 2015 - Çarşamba GÖRÜŞMECİ: Burçin AFŞAR GİRİŞ Merhaba, ben Burçin Afşar ve İstanbul Zaim Üniversitesi – Sosyal Hizmet Programı’nda Yüksek Lisans eğitimi almaktayım. Yardım alan ailelerde “müraacatçı olarak kadınların niçin ön planda olduğu” konusunda sizinle görüşmek istiyorum. Görüşmede amacım, başvurulardaki kadın yoğunluğunun neden ve sonuçlarını araştırmaktır. Bu çalışmadan ortaya çıkacak sonuçların, kadın haklarına ve kadının sosyal statüsüne olumlu katkılar sağlayacağını düşünmekteyim. Görüşmeden elde edeceğim bilgiler ve katılımcıların kimlikleri gizlidir, bu bilgileri araştırmacıların dışında herhangi bir kimsenin görmesi mümkün değildir. İzin verirseniz görüşmeyi kaydetmek istiyorum, böylelikle herhangi bir bilgi atlanmamış olacaktır. Görüşmenin yaklaşık bir (1) saat süreceğini düşünüyorum.

Görüşme Form Örneği Görüşme Soruları 1- Kendinizi kısaca tanıtır mısınız? - Yaşınız? - Eğitim durumunuz? - Mesleğiniz? - Medeni haliniz? 2- Niçin ve ne yardımı talep ediyorsunuz? 3- Neden yardım başvurusunu siz yapıyorsunuz? 4- Başvuruyu, sizin yerinize aileden başka birinin yapmasını ister miydiniz? Neden? 5- Kadın – erkek eşitliği olduğunu düşünüyor musunuz? 6- Ailenizde otorite / karar alıcı kimdir? Neden?

BÖLÜM III – ÖRNEK BİR ÇALIŞMA Konu ve Araştırma Detayları Makale Başlığı: Gelir getirici projelerin yoksullukla mücadelede etkisi – Ankara ili örneği. Makale Özeti: Yoksulluğu azaltmak ve ekonomik kalkınmaya katkı sağlamak amacı ile SRAP (Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, SRAP için Dünya Bankasından bir kredi almıştır. SRAP, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu bünyesinde kurulmuş olan Proje Koordinasyon Birimi’nce uygulanmaktadır. ) ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü kaynakları ile çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Kredilerden; geliri, sosyal güvencesi ve üzerine kayıtlı mal varlığı olmayan herkes faydalanabilmektedir. Projelerden faydalanmak isteyen kişiler başvuru formu ve ne iş yapmak istediklerini açıklayan dilekçe ile SYDV’lere başvurmaktadırlar. Bu çalışmada; “mikro kredi uygulamalarının katılımcılarda ortaya çıkardığı sosyal ve ekonomik değişim” kıstası kullanılarak, gelir getirici projelerin hakkında bir değerlendirme yapılması amaçlanmıştır.

Konu ve Araştırma Detayları Araştırma Evreni: Ankara - Altındağ, Mamak, Keçiören ve Çankaya ilçeleri, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının uyguladığı destek projeleri ve bu projelerden yararlanan kişiler. (Bu ilçelerde yaşayan kişilerin maksimum çeşitliliğe ulaşabilme şansı verecek olması) Teorik Çerçeve: Çalışmada “katılımcı yoksulluk yaklaşımı” tercih edilmiştir. Yaklaşım; 1990’larda oluşturulmuş ve yoksulluğu öznel bir yolla değerlendirmektedir. Bu yaklaşımda, yoksul olan veya kendini yoksul olarak tanımlayan bireylerin algıları ve tanımları önemlidir. Yoksulluğun yapısını ve nedenlerini öğrenirken insanların görüşlerini yansıtmaya dayanır. Yaklaşım genellikle küçük ölçekli projeler için kullanılmıştır. Bu yaklaşımda araştırmacı, sadece dinleyici görevini üstlenmektedir. Örneklem: Çalışmada “amaca yönelik örnekleme yöntemi” tercih edilmiştir. Örneklemin belirlenmesi için öncelikle görüşmenin yapılacağı ilçeler seçilmiştir, ikinci aşamasında da kişiler belirlenmiştir.

Konu ve Araştırma Detayları Görüşme Türü: Çalışmada “yarı-yapılandırılmış” görüşme türü tercih edilmiştir. Kişilerin algı, deneyim ve proje değerlendirmeleri değişik sorularla ele alınmış ve böylece ihtiyaç duyulduğunda ayrıntılara inilerek esnek bir yöntem uygulanmıştır. Görüşmelerde detaylı bir klavuz (rehber) kullanılmıştır. Görüşmelerin tam metnine ulaşabilmek için ses kaydı alınmıştır. Görüşme Yeri: Görüşmeler kişilerin iş yerlerinde gerçekleştirilmiştir. Sadece başarısız olmuş projelerden biri için görüşme evde yapılmıştır. Görüşme Detayları: İlçelerin seçiminden sonra her ilçenin SYDV’si ile görüşülmüş. Görüşmeler Gelir Getirici Proje sorumluları ve vakıf müdürleri ile yapılmıştır. Bu görüşmelerde, projelerden yararlanan kişiler hakkında genel bilgiler alınmıştır. Çok az proje sürdürülebilir olunduğundan, destek almış kişilere ulaşmak zor olmuştur. Bu nedenle çalışma için on beş (15) görüşme yapılmıştır. Bunların yedisi Genel Müdürlük projesinden, sekiz tanesi de SRAP’ tan yararlanmıştır.

Yaş Medini durum Hane halkı Eğitim İş İşyeri adresi Proje Cinsiyet Çocuk sayısı Hane halkı Eğitim İş İşyeri adresi Proje Erkek 47 Evli 3 7 Lise Dikim A. Keçiören SRAP 36 İlkokul Elektrik T. Etlik 41 2 4 Unlu mamüller Saime Kadın Ortaokul Tuhafiye Karapürçek 57 5 Bakkal Kale içi Kadın 45 Bağlum 6 Kantin Ege Mahallesi 28 1 Kuaför Konfeksiyon Atölyesi Ulus GM 40 Anahtarcı Kırkkonaklar 37 Şu an iş yeri yok - 48 Üniversite Pazarda bavul-çanta satışı Sıhhiye 33 Berber 35 Tercüman Kızılay Şahapgürler Mahallesi

Makalede Değerlendirmesi 2004 yılı itibar ile 66 projeden, devam edenlerin sayısı çok düşüktür. En büyük katkı; ödünç alınabilir kaynaklara daha kolay ulaşabiliyor olmaları. Öte yandan sosyal katılımlar artmış, çevreleri genişlemiş. Ayrıca yaşam kaliteleri üzerinde etkisi olmuş; bir görüşmeci “en azından evimde internet var” şeklinde ifade etmiştir. Devam eden projelerde sıkıntılar mevcut. En büyük problem, kişilerin borç yüklerinin ağır olması. Görüşülen kişilerin ekonomik durumlarında çarpıcı iyileşmelerin olmaması, devam eden projelerin çoğunun birikmiş BAĞ-KUR borçları olması nedeniyle gelir getirici projeler ekonomik bağlamda Ankara ili örneği için başarısız olmuştur.

BÖLÜM IV – KAYNAKÇA Alomaliye.com websitesi (2015). Sosyal riski azaltma projesi kapsamında istihdam duyurusu. https://www.alomaliye.com/sosyal_riski_istihdam.htm adresinden alınmıştır. Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe – yöntem – analiz. Ankara: Seçkin yayıncılık. Zülfikar, B.Ş., Karaçay, H., ve Kardam, F. (2010). Gelir getirici projelerin yoksullukla mücadelede etkisi – Ankara ili örneği. Kardaş, M. (Ed.), Uluslar arası yoksullukla mücadele stratejileri sempozyumu: Deneyimler ve yeni fikirler. (s. 17-34). Ankara: SATA reklam tasarım. TEŞEKKÜRLER